Witamina B3 (niacyna). Do czego prowadzi jej niedobór?

Niacyna – co to?

Witamina B3, niacyna i witamina PP – to wszystkie nazwy tej samej witaminy. Z chemicznego punktu widzenia obejmuje dwa związki: kwas nikotynowy i amid kwasu nikotynowego. W przeciwieństwie do innych witamin z grupy B witamina B3 może być produkowana przez organizm z aminokwasu – tryptofanu, lecz jest to proces nieefektywny.

Witamina B3 bierze udział w wielu procesach biochemicznych – przemianach węglowodanów, białek czy tłuszczów. Wpływa ona korzystnie na funkcjonowanie układu nerwowego, rozszerzając naczynia krwionośne. Odpowiada również za prawidłowy stan skóry oraz nabłonka przewodu pokarmowego. Wpływa także regulująco na poziom cholesterolu. Według niektórych doniesień niacyna może zapobiegać chorobach neurodegeneracyjnych takim jak choroba Alzheimera czy Parkinsona.

Witamina B3 – gdzie występuje?

Bogatymi źródłami niacyny są:  

• wątróbka,  
• mięso,  
• ryby,  
• pełnoziarniste produkty zbożowe,  
• drożdże,  
• rośliny strączkowe,  
• otręby,  
• orzechy.  

W mniejszych ilościach znajdziemy ją w owocach i warzywach, mleku oraz produktach mlecznych. 

W organizmie człowieka witamina B3 może być również syntetyzowana z aminokwasu – tryptofanu, którego źródłem są głównie białka pochodzenia zwierzęcego. W białkach roślinnych występują bardzo małe ilości tryptofanu. Przykładem rośliny pozbawionej tego aminokwasu jest kukurydza.  

Witamina B3 jest odporna na działanie wysokiej temperatury, światła, tlenu oraz kwaśnego i zasadowego środowiska. Jest ona rozpuszczalna w wodzie, co jest głównym źródłem jej strat. 

Witamina B3 – zapotrzebowanie 

Zapotrzebowanie na witaminę B3 jest zróżnicowane i zależy od płci, wieku, a także stanu fizjologicznego.

Zalecane dzienne spożycie witaminy B3: 

Witamina B3 – niedobór 

Na niedobór witaminy B3 są narażone szczególnie osoby cierpiące na choroby układu pokarmowego, anoreksję czy nadmiernie spożywające alkohol. Zwiększone zapotrzebowanie na tę witaminę mają także kobiety ciężarne, karmiące piersią oraz osoby aktywne fizycznie. 

Niedobór witaminy PP prowadzi do rozwoju pelagry.

Jest ona rzadką chorobą występującą w krajach, w których głównym składnikiem diety jest kukurydza, np. w Afryce. Objawami charakterystycznymi dla tej choroby są stany zapalne skóry, zaburzenia psychiczne i biegunka. Leczenie pelagry polega na podawaniu wysokich dawek niacyny oraz stosowaniu diety wysokobiałkowej. Nieleczona pelagra może prowadzić do śmierci.

Istotny wpływ na wystąpienie niedoboru niacyny mają witamina B2, B6 i żelazo, ponieważ przy udziale tych składników dochodzi do syntezy niacyny z tryptofanu.  

Witamina B3 – nadmiar 

Ponieważ witamina B3 jest wydalana z moczem, jej nadmiar występuje bardzo rzadko. Za wysoki poziom niacyny może pojawić się, jeśli stosujemy suplementy diety z wysokimi dawkami tej witaminy. Początkowymi objawami nadmiaru są bóle głowy, zaczerwienienie twarzy oraz uderzenia gorąca. W przypadku znacznego nadmiaru dochodzi do zaburzenia funkcjonowania wątroby, metabolizmu moczanów, co może prowadzić do rozwoju dny moczanowej. Długotrwałe stosowanie suplementów diety z wysoką dawką witaminy B3 może skutkować także uszkodzeniem siatkówki i plamki żółtej. 

Przeczytaj również:
Czy warto suplementować witaminy z grupy B?