Opuncja figowa – charakterystyka, właściwości, zastosowanie

Opuncja figowa – co warto o niej wiedzieć? 

Opuncja to rodzaj rośliny z rodziny kaktusowatych (łac. Cactaceae) charakteryzującej się dużą zdolnością do magazynowania wody (sukulent). Jednym z gatunków jest opuncja figowa (figa indyjska, figa kaktusowa), która ze względu na nazwę może być mylona z figą pospolitą, jednak są to dwa różne gatunki. Opuncja figowa pochodzi z Meksyku, ale jest też uprawiana w wielu innych, ciepłych miejscach na świecie – również w Europie południowej. We Włoszech (Sycylia) uprawia się najwięcej opuncji figowej na wspomnianym kontynencie. Roślina kwitnie tam na przełomie maja i czerwca, a owocuje w lipcu.

Z botanicznego punktu widzenia opuncja figowa to kaktus sięgający czasem aż do 5 metrów wysokości. Kwiaty wyrastają już po pierwszym roku życia rośliny. Znajdują się one na najwyższych pędach, które są najbardziej wyeksponowane na działanie promieni słonecznych. Owocami opuncji są tzw. jagody o kształcie jajowatym lub owalnym, osiągające nawet do 10 cm długości i ważące do 160 gramów. Owoce opuncji figowej mogą przybierać kolory od zieleni poprzez pomarańcz i czerwień.

Podczas zbiorów owoców opuncji figowej należy pamiętać o ochronie rąk ze względu na wystające z owocowej skórki kolce. Wewnątrz owoców opuncji znajduje się miąższ bogaty w małe nasiona. Częściami rośliny nadającymi się do spożycia oprócz owoców są również liście i kwiaty. 

Składniki odżywcze owocu opuncji figowej 

Owoce opuncji figowej zawierają bardzo duże ilości wody, która stanowi ponad 90% owocu. W skład miąższu wchodzą m.in: sacharoza (10% owocu), mukopolisacharydy, lipidy i inne. Po odjęciu wody z miąższu opuncji figowej pozostaje jej sucha masa składająca się w prawie 51% z błonnika pokarmowego.  

Owoc opuncji figowej zawiera duże ilości: 

• witaminy C, 
• witamin z grupy B (tiamina – B1 i ryboflawina B2), 
• beta-karotenu, 
• witaminy E. 

Dodatkowo owoce opuncji figowej bogate są w składniki mineralne: wapń, potas, magnez, żelazo, fosfor i sód oraz związki fenolowe: alfa-hydroksykwasy, flawonoidy, antocyjany. 

Tłuszcze znajdują się głównie w skórce owocu opuncji figowej. Dużą część z nich stanowią zdrowe i bardzo pożądane w diecie NNKT, czyli niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Dodatkowo tłuszczowa frakcja skórki owocu opuncji figowej zawiera w sobie witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (K, E i beta-karoten). 

Do 40% suchej masy owocu opuncji figowej stanowią jej nasiona bogate we flawonoidy, taniny i polifenole. 

Opuncja figowa – właściwości zdrowotne  

Dzięki dużej zawartości frakcji błonnikowej, owoce opuncji figowej znajdują zastosowanie we wspomaganiu utrzymania prawidłowej masy ciała. Można ją znaleźć w składzie preparatów doustnych (suplementów diety) wspomagających odchudzanie lub utrzymanie odpowiedniej masy ciała. 

Pektyny i beta-glukany obecne w owocach opuncji przyczyniają się do obniżenia poziomów złego cholesterolu we krwi oraz wpływają pozytywnie na stężenie glukozy we krwi (pobudzenie wydzielania insuliny przez trzustkę). 

Jeden z flawonoidów stanowiących ponad połowę tych związków w owocu opuncji figowej(3-O-robinobiozyd izoramnetyny) ma właściwości przeciwdepresyjne. 

Owoc opuncji figowej wytwarza specyficzną substancję nazwaną Opuntia G, która u ludzi wykazuje właściwości chroniące przed szkodliwym działaniem promieniowania UV. Proces ten polega na stymulowaniu syntezy białka w skórze, które należy do białek szoku cieplnego (ang. Heat Shock Proteins, HSP). HSP to grupa białek wytwarzanych fizjologicznie przez organizm i działająca naprawczo w momencie np. uszkodzeń skóry. Podczas stymulacji syntezy HSP przez Opuntia G synteza białka w skórze jest dwukrotnie wyższa. Znane są doniesienia o tradycyjnym zastosowaniu przełamanych części rośliny oraz soku, który z nich wyciekał, jako sposobu na ochronę przeciwsłoneczną wiele lat temu przez mieszkańców terenów obecnej Ameryki Południowej. 

Opuncja figowa w kosmetyce i jej wpływ na urodę 

W kosmetyce figa indyjska znana jest głównie ze względu na obecność w jej składzie mukopolisacharydów, kwasu winowego i cytrynowego, jako substancji o działaniu leczniczym i upiększającym. Dzięki obecności mukopolisacharydów (w ekstraktach i w soku), jest ona zaliczana do roślin mających właściwości wygładzające i nawilżające skórę. Dodatkowo mukopolisacharydy z opuncji mają zastosowanie jako „plaster” tworzący warstwę ochronną na skórze zmienionej zapalnie lub zranionej.  

Ekstrakt z opuncji figowej dodawany jest do receptur preparatów kosmetycznych w postaci proszku lub podobnie jak sok – w postaci kleistego roztworu. 

Wspomniana już wcześniej substancja o nazwie Opuntia G również znalazła zastosowanie w kosmetyce – jako środek regenerujący i naprawczy działa zbawiennie na problematyczne rodzaje skóry (wrażliwe, podrażnione, trądzikowe). Istnieją też informacje o jej działaniu przeciwzmarszczkowym.  

Kolejnym składnikiem otrzymywanym z opuncji figowej jest olejek z nasion, który jest jednym z najdroższych olejków. Do pozyskania 1 litra potrzeba prawie pół tony owoców.  

Regularne stosowanie oleju z nasion figi indyjskiej przyczynia się do redukcji powstawania zmarszczek mimicznych, wygładzenia skóry i jej nawilżenia.  

Efekt, jaki można uzyskać po regularnym stosowaniu olejku z opuncji na skórę nazywany jest „naturalnym botoksem”. Można go nakładać na całą twarz, również na delikatną skórę wokół oczu, ponieważ zmniejsza widoczność cieni pod oczami i uelastycznia skórę. Warto wypróbować masaż twarzy z użyciem rollera i olejku z pestek opuncji figowej. Czysty olejek można nakładać na noc jako kurację przeciwzmarszczkową lub na dzień, mieszając go z ulubionym kremem do twarzy. 

Preparaty kosmetyczne z opuncją figową dostępne na rynku to między innymi kremy nawilżające i wygładzające, mgiełki i emulsje do twarzy, szampony oraz czysty olejek z nasion opuncji do stosowania na skórę. 

Jak spożywać opuncję figową? 

Liście, owoce i miąższ znajdują zastosowanie głównie w kuchni meksykańskiej. Liście traktowane są tam jak warzywo i są chętnie dodawane do potraw lub po ugotowaniu podawane są jako samodzielna część dania. Owoce opuncji figowej po obraniu ze skórki pełnej kolców można spożywać na surowo (razem z pestkami) – są bardzo sycące, słodkie i soczyste. Często sam miąższ jest dodatkiem do deserów i owsianek, a najlepiej smakuje schłodzony kilka godzin wcześniej w lodówce.

Owoce opuncji można przyrządzić poprzez duszenie i smażenie oraz przygotować z nich przetwory, takie jak dżemy czy galaretki. Wybierając w sklepie owoc figi indyjskiej, należy kierować się przede wszystkim jego kolorem. Najlepszym wyborem będą okazy różowe, które w naszym kraju są najrzadziej dostępne. Jednolity kolor pomarańczowy lub z niewielką ilością domieszki zieleni to najprawdopodobniej dojrzały owoc gotowy do spożycia. Owoc figi indyjskiej charakteryzuje się niskim indeksem glikemicznym (około 34) oraz jest niskokaloryczny. 

Zastosowanie opuncji figowej w ziołolecznictwie 

Wykorzystanie opuncji figowej w ziołolecznictwie było bardzo szerokie już w medycynie tradycyjnej. Dawniej figa indyjska stosowana była jako remedium na problemy wątrobowe, stany reumatyczne i zakażenia grzybicze. Dodatkowo stosowano ją przy problemach skórnych, takich jak wrzody, zapalenia i niegłębokie rany. Zastosowanie medyczne kwiatów i owoców opuncji figowej to leczenie biegunek, wrzodów żołądka i hemoroidów. 

Zastosowanie opuncji figowej w przemyśle 

Figa indyjska stosowana jest w przemyśle do produkcji papieru i kleju. Z owadów, które bytują na opuncji figowej wytwarza się powszechnie stosowany karminowy barwnik przemysłowy. 

Opuncja figowa to kaktus o wszechstronnym zastosowaniu i wielu pozytywnych właściwościach. Warto spróbować włączyć ja do swojej diety, jak również zainteresować się jej korzystnym wpływem na wygląd skóry. Osoby potrzebujące wsparcie w utrzymaniu prawidłowej masy ciała znajdą jej ekstrakty na liście składników preparatów doustnych dostępnych w sprzedaży bez recepty. 

Przeczytaj również:
Brahmi (Bacopa monnieri) – czym jest i jak działa?