Rabdomioliza (niebezpieczny rozpad mięśni) – przyczyny, objawy, leczenie

Rabdomioliza – przyczyny 

Istotą rabdomiolizy jest uszkodzenie i rozpad komórek mięśni szkieletowych człowieka zwanych miocytami. W wyniku tego procesu dochodzi do przemieszczenia się ich zawartości do krwi, co prowadzi do rozwoju objawów choroby. Z miocytów uwalniają się m.in.: mioglobina, kwas mlekowy, potas i kreatyna [1]. 

Do uszkodzenia komórek mięśni szkieletowych może przyczynić się wiele czynników, a wśród nich wymieniamy: 

• zespół zmiażdżenia rozwijający się w wyniku przygniecenia mięśni (np. podczas wypadku komunikacyjnego); 
• duże zmiany temperatury naszego ciała (udar cieplny, wysoka gorączka, hipotermia); 
• długotrwałe unieruchomienie (np. po rozległych operacjach i u osób nieprzytomnych); 
• ekstremalnie intensywny wysiłek fizyczny; 
• niektóre leki i toksyny, takie jak: statyny, fibraty, leki przeciwdepresyjne, kokaina, heroina, alkohol, tlenek węgla (czad); 
• stan padaczkowy, czyli napad trwający powyżej 30 minut lub kilka napadów, pomiędzy którymi nie dochodzi do odzyskania przytomności przez pacjenta; 
• niedokrwienie mięśni w wyniku zamknięcia tętnicy doprowadzającej do nich krew; 
• czynniki infekcyjne, np. zakażenie bakteriami z rodzaju Legionella, wirusem grypy, cytomegalowirusem (CMV) oraz wirusem Epsteina-Barr (EBV); 
• zaburzenia elektrolitowe; 
• powikłania cukrzycy (kwasica ketonowa, zespół hiperglikemiczno-hiperosmolarny); 
• nerwowo-skórne i metaboliczne choroby genetyczne (hipertermia złośliwa, zespół McArdle’a, niedobór transferazy karnityno-palmitynowej) [2, 3]. 

Rabdomioliza – objawy 

Rabdomioliza prowadzi do rozwoju zarówno łagodnych objawów, jak i może stanowić dla pacjenta stan zagrożenia życia. Klasyczny zestaw objawów wskazujący na rozwój rabdomiolizy obejmuje trzy symptomy: 

• ból mięśni, 
• osłabienie, 
• ciemne lub czerwono-brunatne zabarwienie moczu. 

Poza tym możemy stwierdzić: 

• obrzęk, sztywność i skurcz mięśni objętych procesem chorobowym; 
• gorączkę; 
• nudności i wymioty; 
• przyśpieszoną akcję serca (tachykardię). 

Jeśli u chorego dojdzie do rozwoju niebezpiecznych objawów (do których zaliczamy m.in. zaburzenia świadomości, wstrząs, zmniejszenie ilości oddawanego moczu lub bezmocz), lekarz może podejrzewać wystąpienie ciężkich powikłań rabdomiolizy. Zaliczamy do nich ostre uszkodzenie nerek oraz zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC) [1, 2]. 

Rabdomioliza – diagnostyka i leczenie 

Standardem w rozpoznawaniu rabdomiolizy jest badanie poziomu kinazy keratynowej (CK) we krwi. Poza tym enzymem możemy zaobserwować wysokie wartości: 

• mioglobiny, 
• kreatyniny, 
• mocznika, 
• aminotransferazy asparaginianowej (AST), 
• dehydrogenazy mleczanowej (LDH), 
• kwasu moczowego, 
• potasu. 

W badaniu moczu stwierdzana jest natomiast obecność mioglobiny. 

Rozpoznanie rabdomiolizy jest wskazaniem do leczenia w warunkach szpitalnych. W procesie terapeutycznym pierwszy krok polega na usunięciu czynnika, który doprowadził do uszkodzenia komórek mięśniowych. Niezwykle istotne są także próby uniknięcia rozwoju uszkodzenia nerek u pacjenta. W tym celu podaje się dożylnie duże ilości płynów z dodatkiem wodorowęglanu sodu, a u niektórych chorych również mannitolu. 

Kolejnym elementem jest obniżenie ilości potasu we krwi ze względu na możliwy rozwój niebezpiecznych zaburzeń rytmu serca oraz monitorowanie poziomu kwasu moczowego. W przypadku zaobserwowania bardzo wysokiego poziomu tego parametru do leczenia dołącza się kolejny lek – allopurinol. Spore znaczenie ma także zwalczanie bólu i odpowiednie żywienie pacjenta. 

W ciężkich przypadkach lekarz może zadecydować o konieczności zastosowania leczenia nerkozastępczego, czyli dializy [1, 3]. 

Rabdomioliza, czyli niebezpieczny rozpad komórek mięśni szkieletowych człowieka, jest potencjalnie śmiertelną jednostką chorobową. W jej przebiegu obserwujemy zarówno symptomy wskazujące na uszkodzenie mięśni (do których zaliczamy tkliwość, ból, osłabienie, sztywność czy obrzęk), jak i objawy ogólnoustrojowe (gorączkę, nudności, wymioty). Kluczowe znaczenie ma wczesne rozpoznanie i wdrożenie leczenia tego schorzenia. 

Przeczytaj również:
Dystrofia mięśniowa Duchenne’a – objawy, przyczyny, leczenie