Czy szczoteczki soniczne są zdrowe dla zębów i dziąseł?

Jak działają szczoteczki soniczne? 

Ich działanie opiera się na mechanizmie generowania fal dźwiękowych, które wprawiają włókna końcówki szczoteczki w ruch wymiatająco-pulsacyjny. Dostępne na rynku szczoteczki soniczne generują od 30 000 do nawet 48 000 (260 Hz) ruchów wymiatających na minutę, co pozwala na dogłębne oczyszczenie powierzchni zębów z zalegającej płytki nazębnej, resztek pokarmowych oraz większości przebarwień i osadów. Dzięki wysokim częstotliwościom, jakie osiągają fale oraz tworzeniu się w trakcie szczotkowania mikropęcherzyków powietrza (penetrujących do miejsc niedostępnych dla włókien szczoteczki) łatwiejsze staje się oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych oraz wewnętrznych powierzchni zębów od strony języka i podniebienia [1].

Czym różnią się szczoteczki soniczne od elektrycznych i zwykłych? 

Różnica pomiędzy szczoteczkami sonicznymi, elektrycznymi i manualnymi zawiera się nie tylko w ich wyglądzie i sposobie działania, ale co najważniejsze w sposobie ich użytkowania, czyli we właściwej technice szczotkowania zębów.  

• Szczoteczki manualne – najprostszy i wciąż najbardziej popularny wariant szczoteczki, o podłużnej główce z włosiem osadzonej na trzonku. Mycie zębów odbywa się ręcznie, z zastosowaniem odpowiedniej techniki szczotkowania w zależności od wieku: dla dorosłych będzie to wymiatanie, a dla dzieci ruch okrężny. 
• Szczoteczki elektryczne – wyposażone są w silniczek elektryczny napędzający okrągłą główkę, wprawiający ją w ruch rotacyjno-pulsacyjny o wysokiej częstotliwości (obecnie od 8 800 ruchów na minutę). Technika mycia zębów opiera się tutaj na przykładaniu końcówki myjącej do powierzchni zębów, by włosie poprawnie je oczyściło, a następnie przesunięcie główki na kolejny obszar. 
• Szczoteczki soniczne – najnowszy wariant, zwykle o podłużnej główce, której włosie wprawiane jest w ruch przez generowane fale dźwiękowe. Lepszy efekt oczyszczania zapewnia zjawisko kawitacji (wytwarzanie mikropęcherzyków powietrza z cieczy), do wytworzenia którego dochodzi po kontakcie śliny i pasty z falami dźwiękowymi włókien szczoteczki. Technika mycia zębów opiera się tu na przyłożeniu włókien szczoteczki do powierzchni zęba pod kątem 45 stopni w kierunku linii dziąseł. Po oczyszczeniu powierzchni 1-2 zębów przemieszczamy szczoteczkę na kolejne zęby.  

W przypadku wszystkich wyżej wymienionych technik, zęby myjemy przez 2 minuty 2 razy dziennie, dokładnie i starannie, nie przykładając nadmiernej siły, która powodować może uszkodzenia szkliwa.  

Zaleca się również stosowanie irygatora oraz nitkowanie zębów 1-2 razy dziennie przed ich wyszczotkowaniem, celem dokładnego oczyszczenia przestrzeni międzyzębowych z płytki nazębnej i resztek pokarmowych.  

Szczoteczki soniczne a zdrowie jamy ustnej 

Podstawą do utrzymania lub poprawy nawyków higienicznych pacjenta jest badanie stanu jamy ustnej i poziomu higieny przeprowadzone przez stomatologa. Obserwacja dotycząca doboru odpowiedniej szczoteczki i sposobu oczyszczania dokonywana jest za pomocą wskaźników higieny. Daje to stomatologowi podstawę do zwiększenia świadomości pacjenta w danym obszarze.  

Zdrowie zębów zależy od poziomu higieny jamy ustnej, na którą składają się czynniki takie jak: 

• dobór odpowiedniej szczoteczki i przyborów do oczyszczania przestrzeni międzyzębowych; 
• sposób szczotkowania i używania przyborów do oczyszczania przestrzeni międzyzębowych; 
• dobór odpowiedniej pasty do zębów i irygatorów.

Warto również wspomnieć o uzupełnianiu codziennej higieny o stosowanie preparatów do płukania jamy ustnej zawierających substancje czynne, takie jak: chlorheksydyna, tymol, chlorek cynku, fluorek sodu [2]. 

Nieodpowiednia higiena i zwiększona ilość patogenów (bakterii) w jamie ustnej może powodować nawracające stany zapalne zębów i dziąseł, zniszczenie kości wyrostka zębodołowego, co z kolei doprowadzić może do rozchwiania zębów oraz utrudnionego gojenia się ran. Bakterie, przedostając się drogą naczyń krwionośnych właśnie z obszaru jamy ustnej, mogą przedostawać się do całego organizmu, pogarszając ogólny stan zdrowia oraz powodować schorzenia bezpośrednio zagrażające życiu, np. infekcyjne zapalenia wsierdzia. 

Czy szczoteczki soniczne są zdrowe dla zębów?

Szczoteczki soniczne posiadają główki z włóknami wykonanymi z przebadanego i certyfikowanego materiału (głównie nylonu, który jednocześnie posiada właściwości antybakteryjne). Taki materiał jest bezpieczny dla szkliwa i dziąseł, jak również dla uzupełnień protetycznych, takich jak: mosty, korony i implanty, czy dla elementów aparatów ortodontycznych. Każdy pacjent powinien mieć dobraną odpowiednią dla siebie twardość włókien końcówki szczoteczki sonicznej – na rynku dostępne są włókna od bardzo miękkich po twarde. Jednak szczoteczki twarde w wielu przypadkach są pacjentom odradzane, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z chorobami dziąseł lub starciem szkliwa.

Najbardziej polecane są szczoteczki miękkie lub średnie. Domywają one osad równie dobrze, co końcówki twarde, nie powodując mikrozniszczeń szkliwa i podrażnienia dziąseł. Szczoteczek o włosiu twardym unika się obecne również ze względu na ryzyko powstawania recesji dziąseł, obserwowanej głównie na kłach i pierwszych zębach przedtrzonowych. Szczoteczka miękka zalecana jest w przypadku stanów zapalnych dziąseł, zaostrzeń zapaleń przyzębia, we wrzodziejącym zapaleniu przyzębia lub w przypadku chorób przyzębia u dzieci [4]. 

Na rynku dostępne są również szczoteczki soniczne o miękkim włosiu dla najmłodszych dzieci – dzięki delikatnym drganiom pozwalają dokładnie oczyszczać powierzchnie zębów i dziąseł. Wyposażone są w timer, który co 30 sekund sygnalizuje konieczność przejścia do następnej ćwiartki łuku zębowego, co ułatwia proces oczyszczania zębów [3]. 

Dobór szczoteczki należy skonsultować z lekarzem dentystą. 

Szczoteczki soniczne a dziąsła – jak na nie wpływają? 

Szczoteczki soniczne skutecznie usuwają bakterie znajdujące się na powierzchni szkliwa, jednocześnie umożliwiając odpowiednie ,,wymiatanie’’ płytki nazębnej z powierzchni dziąseł. Zapewniają też ich odpowiedni masaż, dzięki czemu dziąsła wykazują mniejszą skłonność do tworzenia się stanów zapalnych.  

Badania wskazują, że po zaprzestaniu jakichkolwiek czynności higienicznych już po 3-4 dniach dochodzi do stanu zapalnego dziąseł.  

Brak zalegania płytki nazębnej miękkiej, czy też tej już zmineralizowanej (tzw. kamień nazębny) sprawia, że dziąsła nie są uciskane, co zapobiega występowaniu ich obrzęków i bolesności. Usuwanie osadu za pomocą szczoteczek sonicznych z przestrzeni międzyzębowych zmniejsza ryzyko wystąpienia krwawienia oraz tworzenia się kieszonek dziąsłowych i kostnych, a tym samym występowania chorób przyzębia (czyli dziąseł i struktur podtrzymujących zęby – więzadeł, kości) lub ich przyspieszonego postępowania [5]. 

Czy warto kupić szczoteczkę soniczną? 

Zarówno stosując szczoteczki manualne, elektryczne, jak i soniczne, można utrzymać higienę jamy ustnej na odpowiednim poziomie. Jeśli korzystanie ze szczoteczek sonicznych jest dla pacjenta wygodniejsze, przyjemniejsze i w pewnym stopniu ułatwi dbanie o zdrowie zębów, jak najbardziej może je stosować.

Przeczytaj również:
Jak usunąć kamień nazębny – skaling i piaskowanie?