Gotu kola – właściwości, zastosowanie, skutki uboczne
Wąkrotka azjatycka (Centella asiatica L.), znana również pod nazwą gotu kola, jest rośliną charakterystyczną dla klimatu tropikalnego i subtropikalnego. Można spotkać ją w Indiach, Chinach, Malezji, Indonezji, na Madagaskarze, Sri Lance, w Australii, Afryce i Ameryce. Wąkrotka azjatycka rośnie w wilgotnych miejscach, często na brzegach zbiorników wodnych czy rzek. Lubi miejsca nasłonecznione. Jest rośliną wieloletnią należącą do rodziny baldaszkowatych. Surowcem farmaceutycznym jest ziele wąkroty azjatyckiej.
Gotu kola – skład
Do związków chemicznych charakterystycznych dla wąkrotki azjatyckiej należą głównie saponiny triterpenowe, między innymi:
- azjatykozyd,
- madekazozyd,
- kwas azjatykowy,
- kwas madekasowy.
W surowcu znajdują się także:
Należy zaznaczyć, że surowiec cechuje się niejednolitym składem, co jest zależne od miejsca występowania rośliny.
Wąkrotka azjatycka – właściwości i zastosowanie
Wąkrotka azjatycka była stosowana od wieków w medycynie ludowej. Jest również rośliną szeroko wykorzystywaną w Ajurwedzie. Wykorzystywano ją w przypadku problemów jelitowych, gorączki, problemów skórnych – egzemy, łuszczycy, a także w leczeniu żylaków. Jest często nazywana „rośliną długowieczności” – wierzono, że jej regularne stosowanie może opóźniać procesy starzenia organizmu.
Wąkrotka azjatycka należy do adaptogenów, czyli substancji pochodzenia roślinnego wzmacniających organizm. Wpływa korzystnie na funkcjonowanie układu nerwowego, poprawia odporność organizmu na stres i zwiększa wytrzymałość psychofizyczną organizmu. Przyczynia się również do poprawy krążenia obwodowego i mózgowego, poprawiając pamięć i koncentrację. Wąkrotka azjatycka może pomóc w łagodzeniu objawów depresji. Gotu kola działa również tonizująco i immunostymulująco oraz obniża ciśnienie tętnicze krwi. Dodatkowo wpływa korzystnie na układ pokarmowy poprzez działanie spazmolityczne i usprawniające procesy trawienne.
Surowiec wykazuje również korzystne działanie w przypadku problemów skórnych. Wąkrotka azjatycka wzmaga syntezę kolagenu i działa regenerująco na tkankę łączną skóry. Wspomaga gojenie się ran oraz ich bliznowacenie. Gotu kola jest często wykorzystywana w kosmetologii i dermatologii jako składnik preparatów przeciwstarzeniowych, poprawiających jędrność i elastyczność skóry oraz ograniczających powstawanie rozstępów i blizn.
Badania sugerują również możliwość zastosowania wąkrotki azjatyckiej w przypadku nadmiernej ilości tkanki tłuszczowej. Zaobserwowano, że wyciągi z wąkrotki azjatyckiej wykazują działanie lipolityczne i mogą zapobiegać nadmiernemu gromadzeniu się tłuszczu w adipocytach (komórkach tłuszczowych). Dzięki tym właściwościom wąkrotka azjatycka może również znaleźć zastosowanie w kosmetykach antycellulitowych.
Gotu kola charakteryzuje się również silnymi właściwościami przeciwutleniającymi i przeciwwolnorodnikowymi. Jej stosowanie wspomaga ochronę organizmu przed negatywnym działaniem wolnych rodników tlenowych. Centella asiatica może również chronić komórki przed działaniem promieniowania UV, ograniczając proces fotostarzenia skóry.
Gotu kola – działania niepożądane
Wąktorka azjatycka zazwyczaj jest dobrze tolerowana i jest niewiele informacji na temat jej działań niepożądanych.
Nie jest ona zalecana w przypadku kobiet w ciąży i karmiących piersią ze względu na brak badań prowadzonych na tej grupie.
Podsumowując, wąkrotka azjatycka należy do egzotycznych roślin o wielokierunkowym, potwierdzonym działaniu na organizm człowieka. Jako adaptogen wpływa korzystnie na układ nerwowy i wspomaga adaptację organizmu do nowych warunków. Wpływa również pozytywnie na układ krążenia i przewód pokarmowy. Roślina ta może być również szeroko wykorzystywana w dermatologii i kosmetologii. Nie bez powodu nazywana jest rośliną długowieczności – wykazuje silne działanie przeciwutleniające i przeciwwolnorodnikowe.
Przeczytaj również:
Adaptogeny – substancje przywracające równowagę organizmu
Zioła na pamięć i koncentrację
Źródła:
- Kashmira J. Gohil, Jagruti A. Patel, Anuradha K. Gajjar, Pharmacological Review on Centella asiatica: A Potential Herbal Cure-all, Indian J Pharm Sci. 2010 Sep-Oct; 72(5): 546–556.
- Kowalczyk B., Wąkrota azjatycka w lecznictwie i kosmetyce, Panacea Nr 4 (33), 10-12, 2010 s. 14-15.
- Król D., Wąkrota azjatycka (Centella asiatica L) – właściwości lecznicze, Postępy Fitoterapii 2/2010, s. 101-105.
- Ratz-Łyko A., Arct J., Kosmetyczne i dermatologiczne właściwości Centella asiatica, Polish Journal of Cosmetology 2015, 18(1): 25-3.
- Matławska I., Farmakognozja, UM Poznań, Poznań 2008.
- Lamer Zarawska E., Fitoterapia i leki roślinne, PZWL, 2010.