Gronkowiec złocisty. Jak można się nim zarazić?

Co to jest gronkowiec złocisty? 

Gronkowiec złocisty, inaczej Staphylococcus aureus lub S. aureus, to bakteria, która jest jedną z głównych przyczyn zakażeń bakteryjnych na świecie. Uszkadza ona tkanki, działając bezpośrednio lub poprzez wydzielane toksyny. 

Gronkowiec złocisty współtworzy naturalną florę fizjologiczną skóry i błon śluzowych. Oznacza to, że może występować na powierzchni naszego organizmu, nie wywołując żadnej choroby ani dolegliwości. Bakteria ta występuje głównie na błonach śluzowych, skórze oraz w obrębie nozdrzy.  

Od 10 do 30% społeczeństwa to nosiciele gronkowca. 

Często nosicielami są osoby: 

• chore na cukrzycę, 
• chore na AIDS,  
• poddawane hemodializie, 
• uzależnione od narkotyków. 

Gronkowiec złocisty – jak może dojść do zakażenia?

S. aureus potrafi przeżyć na suchych powierzchniach przez długi czas. Możemy się nim zarazić poprzez kontakt z osobą zakażoną lub ze skażonymi materiałami takimi jak ręczniki czy pościel. Prawdopodobieństwo wystąpienia infekcji rośnie, jeśli w organizmie znajduje się ciało obce, np. cewnik czy endoproteza. 

Do innych czynników zwiększających ryzyko zakażenia należą:  

• choroby towarzyszące, np. cukrzyca insulinozależna, AIDS, niewydolność nerek wymagająca dializoterapii, nowotwory, choroby skóry, choroby przebiegające z obniżeniem odporności, przeszczep; 
• aktualna lub niedawna hospitalizacja; 
• sporty kontaktowe (ze względu na ryzyko zakażenia ran); 
• niestosowanie się do zasad higieny podczas przygotowywania posiłków. 

Gronkowiec złocisty – objawy 

W zależności od typu zakażenia przebieg choroby może być bardzo różnorodny.

Namnażanie bakterii z następującą destrukcją tkanek może prowadzić do powstania ropnia oraz innych chorób, do których należą:

Liszajec 

To dolegliwość polegająca na miejscowym występowaniu zmian skórnych w postaci ropnych pęcherzyków, zaczerwienionych u podstawy. O zakażeniu gronkowcem świadczy złoty lub żółty strup. Liszajec występuje najczęściej latem u dzieci w wieku wczesnoszkolnym lub przedszkolnym. 

Czyraki 

Czyrak to guzek o charakterze zapalnym. Występuje na skórze w okolicy mieszka włosowego. Z czasem zmiana ta przeradza się w krostę z ropnym czopem. Następnie dochodzi do martwicy czopa. Czyrak jest bolesną zmianą, jednak dolegliwości ustępują wraz z jego pęknięciem.  

Czyraki mnogie 

Są to czyraki występujące w większej liczbie. Mogą im towarzyszyć objawy ogólne, takie jak podwyższona temperatura oraz powiększenie regionalnych węzłów chłonnych (należących do jednego narządu lub części ciała). 

Zapalenie mieszków włosowych 

To zmiany o charakterze grudek lub krostek z rumieniowym obrąbkiem. Występują w okolicy mieszków włosowych. 

Zapalenie płuc i ropniak opłucnej 

Do zapalenia płuc wywołanego przez gronkowca złocistego dochodzi najczęściej w związku z pobytem w szpitalu. Zakażenia pozaszpitalne są rzadkością. Jest to zapalenie o raczej ciężkim przebiegu, leczone antybiotykami często w warunkach szpitalnych. 

Ropniak opłucnej to płyn w postaci ropy, który znajduje się w jamie opłucnej. Może pojawić się między innymi w przebiegu bakteryjnego zapalenia płuc, jako powikłanie urazu klatki piersiowej lub po operacji w obrębie klatki piersiowej. 

Zapalenie szpiku i kości 

U dorosłych zapalenie szpiku i kości początkowo objawia się wysoką gorączką oraz bardzo silnym bólem kręgosłupa. U dzieci natomiast ból nie pojawia się w kręgosłupie, ale może dotyczyć wielu kości. Antybiotykoterapia w połączeniu z odpowiednią interwencją chirurgiczną przynoszą dobre efekty w leczeniu tej infekcji. 

Bakteriemia i zapalenie wsierdzia 

Bakteriemia, czyli obecność bakterii we krwi, może powodować wtórne infekcje w organizmie i prowadzić m.in. do gronkowcowego zapalenia wsierdzia. Jest to poważna, często śmiertelna choroba serca, która wymaga interwencji chirurgicznej w warunkach szpitalnych. 

Septyczne zapalenie stawów 

Gronkowiec złocisty jest najczęstszą przyczyną septycznego zapalenia stawów u osób przyjmujących iniekcje dożylne lub u chorych ze zwyrodnieniami stawowymi. Infekcja dotyczy najczęściej większych stawów w ciele, takich jak staw łokciowy, kolanowy czy biodrowy. Rokowanie u dzieci jest dobre, natomiast u dorosłych mogą występować powikłania lub komplikacje. 

Gronkowiec złocisty wydziela również toksyny, które mogą prowadzić do wystąpienia takich chorób jak: 

Gronkowcowy zespół poparzonej skóry (SSSS) 

Jest to zapalenie skóry, które zaczyna się powstawaniem płaskich pęcherzy szerzących się na całe ciało. Pod wpływem dotyku rozpadają się i prowadzą do złuszczania się nabłonka. Nie zawierają one ropy, a czysty płyn, ponieważ są wywołane przez toksyny bakteryjne. Nabłonek regeneruje się po ok. 7-10 dniach. Choroba ta dotyczy najczęściej noworodków i małych dzieci. 

Gronkowcowe zatrucie pokarmowe 

To choroba wywołana nie przez samą bakterię, ale jej toksyny znajdujące się w pożywieniu. Do najczęściej skażonych produktów należą wędliny, lody i sałatki ziemniaczane.  

Do objawów gronkowcowego zatrucia pokarmowego należą: 

• ostre wymioty,  
• bóle brzucha,  
• biegunka,  
• potliwość,  
• bóle głowy. 

Pojawiają się one po ok. 4 godzinach od zjedzenia skażonego posiłku, a trwają ok. 24 godziny. Stosuje się leczenie objawowe, a antybiotykoterapia nie jest konieczna. 

Zespół wstrząsu toksycznego (TSS) 

Ta rzadka przypadłość może dotyczyć zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Czynnikami ryzyka TSS są rany skóry, niedawne operacje, korzystanie z tamponów, kubeczków menstruacyjnych, gąbeczek lub krążków dopochwowych.  

Najczęściej objawia się: 

• wymiotami,  
• biegunką,  
• nagłą wysoką gorączką,  
• spadkiem ciśnienia,  
• bólem głowy,  
• drgawkami, 
• wysypką,  
• bólami mięśniowymi, 
• splątaniem.  

Jest to stan zagrożenia życia i wymaga leczenia w warunkach szpitalnych.  

Gronkowiec złocisty – diagnostyka i leczenie 

Rozpoznanie gronkowca złocistego zależy od formy zakażenia. Niektóre z nich są na tyle charakterystyczne, że nie wymagają dalszej diagnostyki. W innych przypadkach lekarz opiera się na wynikach badań mikrobiologicznych. Pobiera się wówczas próbkę materiału i wykonuje posiew wraz z antybiogramem, który pozwala ocenić oporność szczepu na antybiotyki. Na podstawie wyników lekarz decyduje o wdrożeniu antybiotykoterapii. 

Czego nie lubi gronkowiec złocisty, czyli jak zapobiec zakażeniu? 

Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo zakażenia gronkowcem złocistym, zastosuj się do kilku zasad: 

• Często myj ręce mydłem. Jeśli nie masz go pod ręką, skorzystaj z płynu dezynfekującego. Pamiętaj o higienie rąk szczególnie po kontakcie z surowym mięsem, przed i po gotowaniu, a także przed jedzeniem.  
• W przypadku zranienia dobrze oczyść ranę pod bieżącą wodą, a następnie ją zdezynfekuj. Przykryj ranę sterylnym gazikiem lub plastrem, aby nie doszło do zakażenia. 
• Zmieniaj regularnie tampony, co najmniej co 4-8 godzin. Dłużej pozostawione w pochwie mogą sprzyjać wzrostowi bakterii gronkowca. 
• Nie dziel się bielizną, ręcznikiem ani ubraniem. Infekcje gronkowcowe przenoszą się nie tylko między ludźmi, ale też na przedmioty codziennego użytku. 
• Regularnie pierz ubrania i pościel, najlepiej w wysokiej temperaturze. 
• Zachowaj higienę podczas przygotowywania posiłków. Pamiętaj o regularnym myciu desek kuchennych oraz blatów.