Jak popularne diety alternatywne wpływają na zdrowie?

Najpopularniejszymi dietami alternatywnymi są diety niskowęglowodanowe, wysokotłuszczowe i wysokobiałkowe. Twórcy i propagatorzy diet alternatywnych częściej odwołują się do zalet i szybkich efektów po ich zastosowaniu, a niestety rzadko wspominają o wadach i potencjalnych konsekwencjach zdrowotnych takich diet. 

Czym jest dieta alternatywna? 

Prawidłowo zbilansowana dieta powinna dostarczać organizmowi niezbędne do życia składniki, takie jak: węglowodany, białko, kwasy tłuszczowe, składniki mineralne i witaminy oraz wiele innych substancji bioaktywnych. W pewnych sytuacjach, np. przy współistniejących chorobach, niezbędne jest wprowadzenie pewnych modyfikacji (wykluczeń, ograniczeń) w zwyczajowej diecie – wówczas należy zastosować dietę leczniczą (zdrowotną). W niektórych przypadkach jednak osoby zdrowe świadomie włączają do swojej diety pewne eliminacje – mówimy wtedy o diecie alternatywnej.

Dietę alternatywną od diety zwyczajowej odróżnia więc wykluczanie bądź ograniczenie niektórych produktów, a także czasami rezygnacja z niektórych sposobów przygotowywania żywności. Diety alternatywne są stosowane przez ludzi przede wszystkim ze względu na chęć obniżenia masy ciała, odniesienia korzyści zdrowotnych, poprawy samopoczucia, a także ze względu na światopogląd, np. w przypadku eliminacji mięsa. 

Najpopularniejsze diety alternatywne można podzielić na diety:  

• niskowęglowodanowe, wysokotłuszczowe, wysokobiałkowe; 
• jednoskładnikowe (np. ryżowa, kapuściana, mleczna); 
• rygorystyczne (np. kopenhaska, szwedzka); 
• rozdzielne (np. południowych plaż, dr Haya, Diamondów); 
• wegetariańskie; 
• wegańskie. 

Wpływ diet alternatywnych na zdrowie  

Ważną kwestią, na którą należy zwrócić uwagę przy stosowaniu diet alternatywnych, jest występowanie niedoborów pokarmowych. Diety niskowęglowodanowe są przykładowo ubogie w witaminy (zwłaszcza z grupy B), składniki mineralne (potas, wapń, magnez) oraz antyoksydanty i flawonoidy. U osób stosujących dietę wysokobiałkową często wykazuje się niedobory błonnika, witamin A, E, D, B1, B2, a także folianów, magnezu oraz nadmierną podaż sodu, żelaza i fosforu. Długotrwałe dysproporcje pomiędzy tymi składnikami mogą prowadzić do zaburzenia funkcji organizmu i rozwoju wielu schorzeń. W tym przypadku, przy stosowaniu takich diet alternatywnych, ważne będzie włączenie odpowiedniej suplementacji w celu wyrównania niedoborów.  

Spożywanie produktów bogatych w białko przez długi czas może prowadzić do spadku funkcjonalności nerek, zaostrzenia przebiegu dny moczanowej, postępu rozwoju blaszek miażdżycowych w tętnicach oraz zwiększenia ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego.  

Z kolei diety jednoskładnikowe i rygorystyczne są szczególnie niebezpieczne i niepolecane, ponieważ prowadzą do wyniszczenia organizmu, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci.  

Do diet alternatywnych, które można dobrze zbilansować pod względem wartości odżywczych należą przede wszystkim diety wegetariańskie.  

Prawidłowo skomponowane diety wegetariańskie poza tym, że dostarczają wszystkich niezbędnych składników odżywczych, stanowią profilaktykę wielu chorób dietozależnych, takich jak otyłość, cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie. Podstawę tych diet stanowią surowce i produkty pochodzenia roślinnego, takie jak zboża, strączki, owoce, warzywa, grzyby i orzechy. Dodatkowo w poszczególnych odmianach wegetarianizmu dopuszcza się spożywanie nabiału, jajek, a czasem ryb. Natomiast już stosowanie diety wegańskiej, bazującej jedynie na produktach roślinnych, niesie ze sobą większe ryzyko wystąpienia niedoborów pokarmowych. Do takiej diet należy podejść świadomie i wdrożyć stosowną suplementację. 

Dlaczego ludzie chudną na dietach alternatywnych? 

Redukcja masy ciała zależy głównie od ograniczenia spożycia energii, a nie od składu spożywanych posiłków. W badaniach wykazano, że utrata masy ciała i tkanki tłuszczowej na dietach niskowęglowodanowych była związana głównie z deficytem energii i długością stosowania diety, a nie z ograniczeniem węglowodanów. Niestety nie istnieje żadna optymalna dieta, która sprzyjałaby hamowaniu łaknienia oraz w krótkim czasie korzystnie i skutecznie redukowała masę ciała człowieka.

Diety alternatywne działają najczęściej chwilowo, są niedoborowe pod względem wielu składników odżywczych, a ich działanie odchudzające wiąże się w głównej mierze z opróżnieniem jelit i pozbyciem się nadmiaru wody z organizmu. Z tych powodów nie są one w większości rekomendowane jako skuteczne i bezpieczne metody odchudzające. Skutecznym i bezpiecznym sposobem na utratę nadmiernych kilogramów jest przestrzeganie diety pełnowartościowej, o obniżonej wartości energetycznej oraz włączenie do codziennej rutyny aktywności fizycznej.

Przeczytaj również:
Śródziemnomorska dieta ketogeniczna – jak wpływa na zdrowie?