Zapalenie migdałków. Jak się objawia?

Jaką funkcję pełnią migdałki? 

W normalnych warunkach migdałki podniebienne można zaobserwować gołym okiem. Spoglądając na tylną ścianę gardła po szerokim otwarciu ust, po bokach gardła możemy dostrzec owalne wytwory o kształcie i budowie przypominającej orzech włoski. To właśnie są migdałki podniebienne.  

Zadaniem migdałków jest wychwycenie drobnoustrojów i uniemożliwienie ich przeniknięcia do układu oddechowego i pokarmowego.

Ze względu na swoją lokalizację migdałki pełnią funkcję swego rodzaju „filtra”, który zabezpiecza dalsze odcinki wspomnianych układów. Bliski kontakt ze środowiskiem zewnętrznym powoduje częsty kontakt z antygenami drobnoustrojów potencjalnie niebezpiecznych dla młodego organizmu. Dodatkowo wraz z węzłami chłonnymi migdałki odpowiadają za zarządzanie obiegiem limfocytów. Mogą odkładać się w błonach śluzowych i pomóc organizmowi dostosować się do otaczającego środowiska. 

Obecność migdałków jest szczególnie ważna w pierwszych latach życia, gdy jesteśmy narażeni na częstsze chorowanie z uwagi na słabo wykształcony układ odpornościowy. Migdałki odgrywają najważniejszą rolę między 3. a 7. rokiem życia dziecka. Wraz z dojrzewaniem organizmu rola migdałków staje się mniej znacząca, dlatego powoli zanikają. 

Zapalenie migdałków – co to? 

Zapalenie migdałków to choroba układu limfatycznego, która zazwyczaj jest spowodowana infekcją wirusową lub bakteryjną. Najczęściej chorują dzieci w wieku od 5 do 15 lat. Ryzyko zachorowania zmniejsza się wraz z wiekiem.  

Wyróżniamy trzy rodzaje zapalenia migdałków: 

• ostre zapalenie migdałków (angina) – trwa od kilku dni do około 2 tygodni, 
• przewlekłe zapalenie migdałków – powiększenie migdałków utrzymuje się dłużej niż dwa tygodnie, 
• nawracające zapalenie migdałków – nawroty kilka razy w roku, mimo wcześniejszego skutecznego wyleczenia.  

Specyficznym rodzajem, który wyróżniamy przy zapaleniu migdałków jest ropień okołomigdałkowy. Mówimy o nim, gdy stan zapalny rozszerza się na tkanki gardła poza migdałem. Jest zazwyczaj spowodowany nieprawidłowo leczoną lub w ogóle nieleczoną anginą. Ropień pojawia się między torebką otaczająca migdałek a boczną ścianą gardła, zazwyczaj tylko po jednej stronie. Częściej u nastolatków i młodych dorosłych niż dzieci. Do rozwoju ropnia okołomigdałkowego predysponują choroby dziąseł i przyzębia, palenie tytoniu.  

Do głównych objawów rozwoju ropnia zaliczamy: 

• silny ból gardła, 
• wysoką gorączkę, 
• problemy z przełykaniem, 
• kurcz szyi po stronie infekcji oraz obrzęk twarzy i szyi, 
• nieprzyjemny zapach z ust, 
• ból ucha po stronie infekcji, 
• szczękościsk. 

Zapalenie migdałków – przyczyny 

Zapalenie migdałków jest wynikiem stanu zapalnego powstałego po wniknięciu do wnętrza migdału wirusów lub bakterii. Najczęstszą przyczyną jest zakażenie wirusowe, które odpowiada za około 70-80% zakażeń u dzieci i około 90% zakażeń u dorosłych. Wirusami, które wywołują zapalenie migdałków, są najczęściej rinowirusy, adenowirusy i koronawirusy, rzadziej wirus Epstein-Barr, cytomegalii, różyczki. Zakażenie wirusowe zazwyczaj wywołuje obrzęk i przekrwienie migdałków. 

Rzadszą przyczyną infekcji są bakterie. Najczęściej migdałki infekują paciorkowce beta-hemolizujące z grupy A, gronkowiec złocisty. Objawem, który pozwala różnicować zakażenie wirusowe od bakteryjnego, jest pojawienie się białego nalotu na migdałkach podczas infekcji bakteryjnej. Nalot ten często jest mylony z ropą, przez co bakteryjne zapalenie migdałków może być określane jako ropne zapalenie migdałków.  

Zapalenie migdałków – objawy 

Głównym objawem zapalenia migdałków jest przerost tych struktur, co wywołuje: 

• silny ból gardła, 
• problemy z przełykaniem pokarmów, 
• utrudnione oddychanie, 
• tkliwość okolicy szczęki i szyi, 
• powiększenie węzłów chłonnych w okolicy szyi, 
• sztywność karku, 
• zmianę barwy głosu, 
• nieprzyjemny zapach z ust. 

Do objawów ogólnych, jakie pojawiają się przy zapaleniu migdałków, zaliczamy: 

• gorączkę, 
• dreszcze, 
• brak apetytu, 
• ból uszu, głowy, brzucha. 

W przypadku przewlekłego zapalenia migdałków w ich strukturach mogą zgromadzić się martwe komórki i resztki pokarmu. Z czasem twardnieją i przypominają małe kamyczki.  

Zapalenie migdałków – diagnoza 

W przypadku zapalenia migdałów najważniejsze jest poznanie przyczyny tego stanu. W tym celu wykonuje się wymazy z gardła, które wykrywają obecność bakterii z grupy paciorkowców. Test może wykonać lekarz podczas wizyty, ale można go też zrobić samodzielnie w domu. Do wykonania testu potrzebna jest niewielka próbka śliny i komórek z gardła, które pobieramy za pomocą jednorazowego patyczka. W przypadku pozytywnego wyniku testu mamy potwierdzenie, że zapalenie jest wywołane infekcją bakteryjną. Negatywny wynik wskazuje, że przyczyną może być zakażenie wirusowe.  

Lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych badań, np. morfologii krwi.  

Zapalenie migdałków – leczenie 

W przypadku łagodnego przerostu migdałków, który zwykle jest wynikiem infekcji wirusowej, nie jest potrzebne specyficzne leczenie. W takim przypadku pomocne są środki łagodzące objawy, pastylki do ssania na ból gardła, leki z paracetamolem lub ibuprofenem i odpoczynek.  

Przy zakażeniu bakteryjnym potrzebna jest konsultacja z lekarzem i dobranie odpowiedniego antybiotyku.  

W sytuacji, gdy migdały są bardzo przerośnięte, utrudniają połykanie pokarmów czy oddychanie, może być konieczne wycięcie zainfekowanych struktur z gardła. Zabieg można także rozważyć u osób, które mają nawracające zapalenie migdałków, choroba pojawia się co najmniej 3 razy w roku i towarzyszy jej wysoka gorączka.  

Zapalenie migdałków – powikłania 

Choroba zazwyczaj ustępuje, nie pozostawiając po sobie żadnych powikłań.  

Jednak u niektórych osób mogą rozwinąć się: 

• zapalenie ucha środkowego, 
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, 
• zapalenie płuc, 
• ropień okołomigdałkowy, 
• obturacyjny bezdech senny. 

Zapalenie migdałków – domowe sposoby 

Zapalenie migdałków jest chorobą, która wymaga konsultacji z lekarzem i dobrania odpowiedniego leczenia farmakologicznego. W domowym zaciszu możesz sięgnąć także po środki, które pomogą w złagodzeniu dolegliwości.  

• Płucz gardło za pomocą roztworu soli – pół łyżeczki soli rozpuść w szklance letniej wody, płucz gardło 2-3 razy dziennie. 
• Stosuj ciepłe okłady na okolicę gardła, np. przy użyciu woreczka z pestkami wiśni. 
• Pij dużo ciepłych płynów, najlepiej soku z malin, dzikiej róży, bulionu. 
• Nawilżaj gardło za pomocą inhalacji z dodatkiem rumianku, który działa przeciwzapalnie.  
• Przebywaj w dobrze wywietrzonym i nawilżonym pomieszczeniu. 
• Unikaj przebywania w suchych pomieszczeniach, w dymie papierosowym.   

Czy zapalenie migdałków jest zaraźliwe? 

Zapalenie migdałków wiąże się z infekcją wirusową lub bakteryjną, którą osoba chora może przenieść na inne osoby. Szczególnie dotyczy to osób, które kaszlą i kichają, ponieważ infekcje przenoszą się droga kropelkową. Osoba chora zaraża zazwyczaj na 1-2 dni przed wystąpieniem objawów, aż do wyleczenia choroby. Objawy choroby pojawiają się zazwyczaj od 2-4 dni od zarażenia.  

Jak zapobiegać zapaleniu migdałków? 

Profilaktyka przed zakażeniem obejmuje zachowanie odpowiedniej higieny oraz unikania osób chorych. Pamiętaj o częstym myciu rąk, zasłaniaj usta podczas kaszlu czy kichania. Jeśli Twoje dziecko ma zapalenie migdałków, nie wysyłaj go do szkoły czy przedszkola, aby uniknąć rozprzestrzeniania choroby wśród innych dzieci.