Łuszczycowe zapalenie stawów. Jak objawia się ŁZS?

Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) to przewlekła choroba zapalna stawów, występująca u chorych na łuszczycę. Łuszczyca dotyka około 2% populacji, a u 5-26% chorych stwierdza się łuszczycowe zapalenie stawów. Diagnoza zazwyczaj jest stawiana u osób w wieku 20-50 lat, ale znana jest także postać młodzieńcza, którą rozpoznaje się przeważnie u dzieci w wieku 9-12 lat. 

Łuszczycowe zapalenie stawów występuje pod 5 postaciami:  

• symetryczną wielostawową, która jest najczęstsza, zajmuje zwykle stawy nadgarstkowe, skokowe oraz stawy rąk i stóp; postać ta częściej występuje u kobiet;  
• asymetryczną nielicznostawową, która zajmuje najczęściej stawy rąk i stóp (mniej niż 5);  
• z zajęciem jedynie stawów międzypaliczkowych dalszych; postać częściej występująca u mężczyzn;  
• osiową, w której zajęte są stawy kręgosłupa i stawy krzyżowo-biodrowe, również częstszą u mężczyzn;  
• okaleczającą, w której dochodzi do zniekształceń w obrębie palców.  

Łuszczycowe zapalenie stawów – przyczyny    

Przyczyna ŁZS nie została dotychczas poznana. Na jej rozwój mają wpływ predyspozycje genetyczna, czynniki immunologiczne, a także środowiskowe.  

Pośród czynników ryzyka i czynników wyzwalających znajdują się:  

• infekcje wirusowe i bakteryjne,  
• urazy,  
• silny stres,  
• działanie niektórych leków (np. przeciwmalarycznych, beta-blokerów),  
• działanie niektórych substancji chemicznych.  

Jakie objawy występują w ŁZS?  

Objawy łuszczycowego zapalenia stawów różnią się w zależności od postaci, a także od ciężkości przebiegu choroby. Zwykle jej nasilenie jest łagodne, może jednak przebiegać w sposób bardzo ciężki z licznymi zmianami w narządach innych niż stawy, skóra i paznokcie.  

Najczęstsze objawy to:  

• ból, obrzęk i poranna sztywność stawów;  
• ból dolnego odcinka pleców, zmniejszenie ruchomości kręgosłupa;  
• zapalenie przyczepów ścięgnistych do kości, objawiające się bólem i zaczerwienieniem; 
• łuszczycowe wykwity skórne – grudkowe, czerwone, pokryte srebrzystymi łuskami, głównie w okolicach stawów łokciowych i kolanowych, szpary pośladkowej, na skórze tułowia i kończyn oraz na skórze głowy;  
• łuszczycowe zmiany na paznokciach – małe, punktowe wgłębienia na płytce paznokciowej (objaw naparstka), żółte plamy na paznokciach, podłużne lub poprzeczne zagłębienia w płytce, złuszczanie się paznokci; zmiany te występują u 80% pacjentów i często są jedynym objawem ŁZS; 
• zapalenie palców z ich obrzękiem i zaczerwienieniem; w trakcie choroby może dojść do skrócenia palców (palce teleskopowe) lub innych zmian w ich kształcie;  
• zapalenie spojówek, błony naczyniowej, rzadziej innych struktur oka, co powoduje zaburzenia widzenia, ból gałki ocznej;  
• niekiedy objawy kardiologiczne, np. uszkodzenie zastawek serca, zapalenie aorty, zaburzenia w przewodzeniu bodźców; 
• rozwój miażdżycy i jej powikłań. 

Diagnostyka ŁZS 

W diagnostyce łuszczycowego zapalenia stawów kluczowe znaczenie ma ocena kliniczna zmian stawowych, pozastawowych i zmian łuszczycowych w obrębie skóry i paznokci. Do zdiagnozowania choroby specjaliści stosują kryteria CASPAR (Classifiation criteria for Psoriatic Arthritis). 

Wśród badań dodatkowych stosuje się:  

• badania laboratoryjne – obserwuje się podwyższone OB i CRP, wykonać można także badanie na czynnik reumatoidalny (który pomaga w różnicowaniu choroby z RZS) i antygen HLA B27; 
• badania obrazowe – RTG, MR, USG; 
• badanie płynu stawowego – sporadycznie może zawierać moczan sodu; 
• badanie okulistyczne – dotyczy pacjentów ze zmianami w obrębie oka. 

Łuszczycowe zapalenie stawów a reumatoidalne zapalenie stawów 

W reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS) występują podobne objawy do ŁZS.   

Główne różnice między ŁZS a RZS: 

• w ŁZS zmiany mogą występować asymetrycznie, w RZS choroba atakuje stawy po obu stronach ciała, 
• przy ŁZS nie odnotowuje się podwyższenia czynnika reumatoidalnego, jak to ma miejsce przy RZS, 
• przy ŁZS często obserwuje się objawy skórne, w tym na płytce paznokcia, 
• w RZS charakterystyczne są guzki reumatoidalne. 

Leczenie łuszczycowego zapalenia stawów 

Łuszczycowe zapalenie stawów jest chorobą nieuleczalną. Terapia ma na celu złagodzenie objawów choroby, poprawę funkcjonowania pacjenta oraz zapobieganie uszkodzeniom strukturalnym. W leczeniu oprócz podawania tradycyjnych leków wykorzystuje się rehabilitację, w tym fizjoterapię i kinezyterapię oraz psychoterapię.  

Leczenie farmakologiczne 

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne – paracetamol, ibuprofen, naproksen, diklofenak są preparatami pierwszego wyboru w postaci osiowej ŁZS, można je podawać przy zapaleniu palców, przyczepów ścięgien i zapaleniu stawów obwodowych; 
• glikokortykosteroidy – podawane głównie w formie wkłucia do stawu; 
• leki modyfikujące przebieg choroby – metotreksat, sulfasalazyna, cyklosporyna A, leflunomid; 
• leki biologiczne – stosowane głównie w ciężkich postaciach ŁZS, ograniczają objawy zapalenia stawów, hamują ich niszczenie, zmniejszają objawy dotykające skóry i oczu.  

Leczenie miejscowe i rehabilitacja 

Leczenie miejscowe polega na poprawie funkcjonowania jednego lub kilku stawów.

• Nakłuwanie stawu – odciągnięcie płynu stawowego zmienionego chorobowo, 
• synowektomia – całkowite usunięcie zmienionej chorobowo błony maziowej, 
• wszczepienie endoprotezy, 
• zabiegi korekcyjne i rekonstrukcyjne stawów. 

Rehabilitacja ma na celu zwiększenie ruchomości stawów, wzmocnienie mięśni i polepszenie jakości życia pacjentów. Ćwiczenia powinny być dobrane indywidualnie przez fizjoterapeutę.

Specjalista może zalecić zabiegi takie jak: 

• masaże, 
• ultradźwięki, 
• krioterapię, 
• balneoterapię. 

Przeczytaj również:
Kiedy umówić się na wizytę u reumatologa?