O czym świadczy kolor moczu?

Jaki jest prawidłowy kolor moczu? 

Kolor moczu powstaje przez rozkład barwnika żółci – bilirubiny. W wyniku jego przekształceń powstaje związek chemiczny – urobilina. 

Prawidłowy mocz zdrowej osoby ma zatem kolor jasnożółty, często określany przez analityków medycznych jako kolor słomkowy. W przypadku odwodnienia organizmu, mocz ulega zagęszczeniu, przybierając barwę ciemnożółtą. Natomiast w przypadku spożycia dużej ilości płynów, ulega on znacznemu rozjaśnieniu i może być niemal bezbarwny.  

Jakie mogą być przyczyny zmiany koloru moczu? 

Poza stanem nawodnienia organizmu, na kolor moczu może wpływać również dieta. Przykładowo, zjedzenie buraków może zmienić barwę na kolor czerwony, a marchewki – na pomarańczowy. Wpływ na zabarwienie tej wydaliny mają również niektóre przyjmowane leki. Mogą to być m.in. niektóre antybiotyki (np. rifampicyna barwi mocz na czerwono), leki przeciwdepresyjne (np. amitryptylina na zielono-niebiesko) lub niektóre witaminy (witaminy z grupy B na kolor jaskrawożółty). Zmianę barwy mogą również wywołać niektóre zioła – np. preparaty z mącznicą lekarską zmieniają kolor wydaliny na zielonkawy. Jeśli jednak wykluczymy te czynniki, zmiana koloru moczu może świadczyć o istniejącej chorobie. 

Jakie choroby powodują zmiany koloru moczu? 

Zmętnienie moczu może świadczyć o obecności bakterii z komórkami nabłonkowymi. Poza tym może świadczyć o występowaniu zbyt dużej ilości kryształków szczawianów lub fosforanów. Substancje te naturalnie występują w moczu, jednak, gdy ich ilość jest podwyższona, powoduje to zmianę jego wyglądu. 

Mleczny kolor moczu może świadczyć o zakażeniu układu moczowego z neutrofilią lub o chylurii (chłonkomoczu). Choroba ta polega na wydalaniu limfy wraz z moczem, co jest stanem patologicznym. Powodem mogą być zakażenia pasożytnicze, infekcje drobnoustrojami lub nowotwór. 

Pomarańczowa barwa moczu może pojawić się w przebiegu schorzeń wątroby, żółtaczki. Jest to spowodowane wzrostem stężenia bilirubiny w wydalinach ciała. 

Różowa barwa moczu może świadczyć o obecności w moczu niewielkiej ilości krwinek czerwonych. Krwawienie może występować na wielu poziomach układu moczowego, od nerek aż do cewki moczowej. 

Czerwony kolor świadczy o obecności krwi w moczu. Hematuria występuje zazwyczaj podczas kamicy nerkowej, zapalenia układu moczowego lub nowotworu pęcherza moczowego. Należy jednak zwrócić szczególną uwagę czy krew, która pojawiła się w moczu nie pochodzi spoza układu moczowego, np. z pękniętych hemoroidów lub wraz z krwią menstruacyjną.  

Brązowy kolor moczu występuje u osób chorych na porfirię lub z chorobami wątroby. Występuje również podczas występowaniu hemolizy – powoduje to hemoglobinurię, czyli wydalanie hemoglobiny z moczem. Może być ona dziedziczna lub spowodowana czynnikami zewnętrznymi, takimi jak toksyny, leki, zakażenia bakteryjne. Uszkodzenie mięśni powoduje mioglobinurię, czyli zwiększone stężenie mioglobiny w moczu, również zmieniając jego barwę na brunatną. Mioglobinuria występuje również podczas sepsy i w przebiegu niektórych chorób metabolicznych (np. cukrzycy, hipokaliemii, hipofosfatemii) 

Zielono-niebieskie zabarwienie moczu powstaje podczas zakażenia pałeczką ropy błękitnej (łac. Pseudomonas aeruginosa). Zakażenie tą bakterią występuje często u pacjentów, którzy przebywają w szpitalu dłużej niż tydzień. Zazwyczaj zakażenie układu moczowego pojawia się u pacjentów cewnikowanych lub po zabiegach chirurgicznych układu moczowego. 

Czernienie moczu na powietrzu jest charakterystycznym objawem alkaptonurii. Jest to spowodowane utlenianiem się kwasu homogentyzynowego, który jest wydalany u osób chorych na tę chorobę z moczem. Alkaptonuria jest chorobą genetyczną, objawiającą się zaburzeniami w przemianie aminokwasów: tyrozyny i fenyloalaniny. Innym powodem czarnego zabarwienia moczu może być obecność rozsianego czerniaka. 

Co zrobić, gdy zaobserwujemy zmianę koloru moczu? 

Jeśli zaobserwuje się zmianę koloru moczu, która nie jest spowodowana przyjmowaniem leków, pożywieniem lub nawodnieniem, trzeba jak najszybciej udać się do lekarza w celu dalszej diagnostyki. Lekarz zleci odpowiednie badania, które ustalą, co jest przyczyną problemu, a także zaordynuje wprowadzenie odpowiedniego leczenia.

Przeczytaj również:
Badanie ogólne moczu – o czym mówią jego wyniki?