Objawy psychotyczne u chorych na depresję

Depresja psychotyczna – przyczyny 

Przeprowadzono wiele badań próbujących uchwycić podłoże biologiczne depresji psychotycznej. Najczęściej jako przyczynę wskazuje się nadmierną aktywność osi podwzgórze-przysadka-nadnercza regulującej wydzielanie i dystrybucję hormonów. Największe znaczenie miałaby mieć wzmożona aktywność kory nadnerczy produkującej m.in. kortyzol (tzw. hormon stresu). U większości chorych obserwuje się powiększenie tych gruczołów, które pod wpływem leków przeciwdepresyjnych wracają do swojego typowego stanu.  

Depresję psychotyczną najczęściej rozpoznaje się u osób w podeszłym wieku i to u nich czynniki biologiczne wydają się być główną przyczyną. U osób młodych do wystąpienia choroby najbardziej przyczyniają się traumatyczne wydarzenia – szczególnie przemoc fizyczna i seksualna. Niezależnie od wieku, sporą rolę odgrywają czynniki genetyczne – wystąpienie depresji psychotycznej w rodzinie zwiększa ryzyko zachorowania.

Depresja psychotyczna – objawy 

Na rozpoznanie depresji psychotycznej składają się dwie grupy objawów – depresyjne i psychotyczne.

Podstawowe symptomy depresyjne to: 

• dominujące w ciągu dnia przygnębienie;
• anhedonia, czyli zmniejszona zdolność do odczuwania przyjemności;
• poczucie zmęczenia. 

Często pojawiają się także kłopoty ze snem, zmiany apetytu, spowolnienie, poczucie bezwartościowości i bezsensowności życia, samooskarżanie, a także myśli rezygnacyjne i samobójcze. 

Objawom depresyjnym towarzyszą objawy psychotyczne – omamy i urojenia. Zazwyczaj są one spójne z nastrojem – mało prawdopodobne jest pojawienie się na przykład urojeń wielkościowych (czyli związanych z przekonaniem, że jest się wybitną osobowością). 

Urojenia w przebiegu depresji psychotycznej – rodzaje 

Urojenia występujące u pacjentów z depresją psychotyczną dzielimy na: 

• urojenia depresyjne – pacjent przekonany jest o swojej winie, grzeszności, przypisuje sobie różnego rodzaju zaniedbania, a swoją chorobę uważa często za karę. Bywa że czuje się winny, że żyje – że zabiera innym przestrzeń, marnuje ich czas, zużywa zasoby. Zazwyczaj to przekonania niewspółmierne do możliwości pojedynczego człowieka (np. gdy pacjent jest przekonany o byciu winnym katastrofie klimatycznej); 
• urojenia nihilistyczne związane z poczuciem nieistnienia własnej osoby, innych, świata. Ich szczególnym przypadkiem jest Zespół Cotarda – przez niektórych badaczy traktowany jako odrębna jednostka chorobowa. Chory jest przekonany, że nie żyje. Twierdzi, że jego ciało nie istnieje lub rozkłada się. Często towarzyszą mu stany lękowe, zaburzenia czucia (np. nieodczuwanie bólu ani głodu) i halucynacje (np. czucie zapachu gnijącego ciała); 
• urojenia hipochondryczne przepełnione lękiem przed chorowaniem na jakąś nieuleczalną chorobę; 
• urojenia katastroficzne – pacjent jest głęboko przekonany o nadchodzącej klęsce, katastrofie. 

W ciężkim przebiegu depresji psychotycznej pojawia się czasem osłupienie. Charakteryzuje się ono zmniejszeniem aktywności ruchowej, osłabieniem reakcji na bodźce i utratą kontroli nad czynnościami fizjologicznymi – pacjent zaczyna się ślinić, nie kontroluje oddawania moczu. 

W przeciwieństwie do schizofrenii, urojenia rzadko uporządkowane są w złożone systemy paranoiczne (wielowarstwowe, dziwaczne opowieści o pacjencie i otaczającym go świecie). Zazwyczaj nie występuje też dezintegracja osobowości – jego zachowanie jest względnie spójne, logiczne. Pacjent często pozostaje krytyczny wobec swoich objawów i świadomy ich poszukuje pomocy.  

Przeczytaj również:
Depresja u kobiet – jakie mogą być jej przyczyny?