Olej MCT. Czy naprawdę odchudza?

Olej MCT – co to jest? 

Tłuszcze pełnią wiele ważnych funkcji w organizmie. Te najprostsze (złożone wyłącznie z glicerolu i wyższych kwasów tłuszczowych) są bardzo dobrym źródłem energii. Biorą one również udział w syntezie istotnych związków biologicznych. Te o bardziej skomplikowanej budowie wchodzą m.in. w skład żółci.  

Z powodu zróżnicowanej struktury kwasy tłuszczowe dzielimy ze względu na: 

• liczbę atomów węgla w łańcuchu, 
• liczbę wiązań nienasyconych w łańcuchu. 

Analogicznie do nazewnictwa kwasów tłuszczowych wśród tłuszczów, czyli trójglicerydów, wyróżniamy: 

• krótkołańcuchowe (C4-C6),  
• średniołańcuchowe (C6-C12), 
• długołańcuchowe (C12-C26).  

Olej MCT (ang. medium chain triglyceride) jest zatem tłuszczem, który zawiera średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe. 

Olej MCT a olej kokosowy – czym się od siebie różnią? 

Olej MCT nie jest tożsamy z olejem kokosowym. MCT oznacza trójgliceryd zawierający w swoim składzie średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Olej kokosowy jest natomiast mieszaniną tłuszczy, w której przeważają te średniołańcuchowe, ale mogą się w nim pojawić także trójglicerydy o innej budowie. 

Najlepsze źródła oleju MCT 

Najlepszymi naturalnymi źródłami MCT są olej z ziaren palmowca i olej kokosowy. MCT stanowią w nich 50% wszystkich tłuszczy.  

Olej MCT znajdziemy również w mleku krowim (od 4 do 12%), serach i maśle (ok. 8%).  Rośliny takie jak cynamonowiec kamforowy czy kufea uważane są za doskonałe źródła MCT, ponieważ zawierają ponad 90% MCFA (średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych). Jednak zastosowanie ich do syntezy oleju MCT jako środka spożywczego wymaga szeroko zakrojonych badań.  

Chociaż naturalne źródła zawierają znaczne ilości MCT, obecne są w nich też LCT (długołańcuchowe kwasy tłuszczowe). 

Olej MCT – który wybrać? 

Do olejów MCT zaliczają się trójglicerydy, w strukturze których znajdują się kwasy tłuszczowe o liczbie atomów węgla od 6 do 12.  

Do najpopularniejszych należą:  

• C:6 – kwas kapronowy, 
• C:8 – kwas kaprylowy, 
• C:10 – kwas kaprynowy, 
• C:12 – kwas laurynowy. 

Najlepsze oleje MCT zawierają gównie kwasy tłuszczowe o liczbie atomów C:8 lub połączenie C:8 z C:10. Przy zakupie produktu z MCT zwróć zatem uwagę na jego skład.  

Zawartość średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych i ich proporcje w stosunku do długołańcuchowych powinny być głównym kryterium wyboru danego produktu. 

Olej MCT – właściwości  

Spożywanie oleju MCT może nieść za sobą wiele korzyści zdrowotnych wynikających z odmiennego metabolizmu tego składnika. Krótsze łańcuchy MCT są szybko rozkładane i wchłaniane przez organizm. W przeciwieństwie do kwasów tłuszczowych o dłuższych łańcuchach MCFA trafiają bezpośrednio do wątroby, gdzie mogą być wykorzystane jako natychmiastowe źródło energii lub przekształcone w ketony. 

Olej MCT w leczeniu chorób neurologicznych 

W chorobie Alzheimera mózg nie jest w stanie w prawidłowy sposób pobierać energii z węglowodanów. Powstałe podczas metabolizmu MCT ketony mogą przenikać z krwi do mózgu i służyć jako alternatywne źródło energii dla neuronów. Trwające ponad rok badanie wykazało zależność między spożywaniem oleju MCT a poprawą zdolności poznawczych u osób cierpiących na chorobę Alzheimera. 

 Wpływ oleju MCT na poziom glikemii i cholesterolu we krwi 

W badaniu przeprowadzonym na szczurach z cukrzycą typu 2 naukowcy zbadali wpływ MCT na lipidy we krwi i masę ciała. Zastąpienie oleju sojowego olejem MCT w diecie wysokotłuszczowej spowodowało spadek „złego” cholesterolu LDL i wzrost „dobrego” cholesterolu HDL we krwi. 

Inne badania na myszach potwierdziły skuteczność MCT w leczeniu stanów zapalnych i insulinooporności. Przez 12 tygodni myszy były na diecie wysokotłuszczowej, kontrolnej oraz wysokotłuszczowej z dodatkiem MCT. Dieta uzupełniona w MCT zapobiegła gwałtownym wzrostom poziomu glukozy oraz insuliny. 

Wyniki badań z udziałem ludzi obejmujące wpływ MCT na poziom cholesterolu całkowitego we krwi oraz wpływ MCT na insulinooporność nie są jednoznaczne. Znacznie odbiegają one od wyników badań z udziałem zwierząt. W metaanalizie z 2021 r. naukowcy stwierdzili, że zażywanie oleju MCT nie wpłynęło na poziom cholesterolu LDL oraz HDL.  

Warto też wspomnieć o 6-tygodniowym badaniu, które miało ocenić związek między suplementacją MCT a poprawą insulinowrażliwości. Zażywanie oleju nie wpłynęło jednak istotnie na poranną glikemię, poziom insuliny czy insulinowrażliwość. W związku z tym potrzebne są kolejne badania w tym zakresie. 

Olej MCT w żywieniu pozajelitowym 

 MCT wykorzystujemy również w emulsjach MCT/LCT (50:50). Emulsje tłuszczowe są stosowane w żywieniu pacjentów onkologicznych i poddawanych sztucznej wentylacji. MCT poprawiają kondycję układu krążenia lub immunologicznego. 

Ponadto ich stosowanie może wpłynąć na: 

• skrócenie czasu wentylacji i poprawę parametrów hemodynamicznych u pacjentów sztucznie wentylowanych,
• polepszenie stanu odżywienia u osób leczonych onkologicznie. 

Badania na szczurach wykazały, że żywienie emulsjami MCT/LCT spowolniło rozwój nowotworu. Ich stan ogólny znacznie się poprawił w porównaniu ze szczurami karmionymi innymi mieszaninami pozajelitowymi lub emulsjami LCT. 

Olej MCT a odchudzanie 

Według niektórych doniesień naukowych zastąpienie w diecie LCT przez MCT może wspomagać redukcję masy ciała. MCT mają zapewniać większe nasycenie pokarmem, przyczyniając się tym samym do zmniejszenia spożycia ilości posiłków. Tę tezę potwierdza badanie z 2020 roku. Polegało ono na podaniu dwóm grupom koktajlu owocowego. Pierwsza z nich otrzymała koktajl z dodatkiem MCT, a druga z dodatkiem LCT. Badanie wykazało, że osoby pijące koktajl z dodatkiem MCT rzadziej podjadały wysokoenergetyczne posiłki w ciągu 48 godzin w porównaniu z grupą, która spożyła LCT.  

W kontekście redukcji masy ciała zwróćmy również uwagę na sposób, w jaki są metabolizowane średniołańcuchowe trójglicerydy. Są one łatwiej trawione oraz szybciej wchłaniane niż trójglicerydy długołańcuchowe. Ze względu na mniejszy rozmiar cząsteczek MCT są transportowane do wątroby przez żyłę wrotną, gdzie ulegają szybkiemu utlenieniu w celu wytworzenia energii. Tym samym wykazują mniejszą skłonność do gromadzenia się w tkance tłuszczowej, ograniczając tym samym kumulowanie się tłuszczu.  

Olej MCT – skutki uboczne 

Pomimo wielu korzyści zdrowotnych spożywanie oleju MCT może wywołać kilka działań niepożądanych związanych z układem pokarmowym, takich jak: 

• nudności, 
• wymioty, 
• biegunka, 
• zaburzenia trawienia. 

Nadmierne spożywanie oleju MCT może spowodować wzrost cholesterolu we krwi.  

Bezpieczna dzienna dawka tego składnika wynosi 1 g/kg masy ciała. 

Przeprowadzone na zwierzętach badania sugerują, że olej MCT mógłby zostać użyty w leczeniu choroby Alzheimera, cukrzycy, otyłości czy hipercholesterolemii. Niestety badania z udziałem nie dostarczają jednolitych danych. Nie powinniśmy zatem traktować oleju MCT równoważnie z lekami przepisywanymi przez lekarza.