Polifenole roślinne w walce z chorobami cywilizacyjnymi
Polifenole to związki organiczne występujące w przyrodzie. Chronią rośliny przed promieniowaniem UV, chorobami i szkodnikami, a więc stanowią ich układ odpornościowy. Ze względu na antyoksydacyjny potencjał są również uznawane za jedne z najcenniejszych substancji dla ludzi. Jak możemy wykorzystać ich właściwości?
Stres oksydacyjny – jakie są jego przyczyny?
Wolne rodniki to reaktywne cząsteczki. Znajdujące się w nich niesparowane elektrony szukają komórki, od której będą mogły odebrać jeden elektron. Szukając w ten sposób stabilności, atakują inne cząsteczki, co prowadzi do uszkodzenia komórek i tkanek. Organizm wytwarza przez to więcej komórek niekompletnych tlenowo. Możemy wówczas mówić o pojawieniu się stresu oksydacyjnego. Wolne rodniki powstają w wyniku normalnych procesów metabolicznych, ale do ich wzmożonej produkcji przyczyniają się różne czynniki.
Wśród czynników zewnętrznych wymieniamy:
- dietę opartą na przetworzonej żywności o wysokiej zawartości cukru i utlenionych tłuszczy,
- nadużywanie alkoholu,
- palenie tytoniu,
- zanieczyszczenie powietrza,
- długą ekspozycję na promieniowanie UV,
- kontakt z chemikaliami,
- przyjmowanie niektórych leków.
Do czynników wewnętrznych należą:
- brak snu,
- długotrwały stres,
- intensywny wysiłek fizyczny,
- stany zapalne.
Stres oksydacyjny – jakie choroby może wywołać?
Stres oksydacyjny to już choroba cywilizacyjna. Jeśli występuje długotrwale, może sprzyjać wystąpieniu różnych stanów i rozwojowi chorób przewlekłych.
Mowa tu o:
- uszkodzeniu naczyń krwionośnych,
- utlenianiu LDL, czyli tzw. złego cholesterolu,
- zawałach serca,
- udarach mózgu,
- chorobie wieńcowej,
- miażdżycy,
- cukrzycy,
- chorobach przewodu pokarmowego,
- uszkodzeniu materiału genetycznego,
- chorobach neurodegeneracyjnych (np. choroba Parkinsona czy Alzheimera),
- przedwczesnym starzeniu się skóry,
- chorobach skóry, w tym czerniaku,
- szybszym starzeniu się organizmu.
Polifenole roślinne jako źródło antyoksydantów
Aby zapobiec powyższym stanom, warto wzbogacić swoją dietę o antyoksydanty, czyli m.in. polifenole. Antyoksydanty neutralizują wolne rodniki, zapobiegając tym samym szkodliwym reakcjom łańcuchowym.
Polifenole roślinne to silne antyoksydanty, które chronią nasz organizm przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki. Ich usunięcie pomaga przywrócić równowagę organizmu.
Badania naukowe wykazują, że polifenole:
- zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych, takich jak cukrzyca, miażdżyca, zaćma czy choroby neurodegeneracyjne;
- dzięki wysokiej aktywności przeciwutleniającej działają przeciwzapalnie, antywirusowo i przeciwnowotworowo;
- zmniejszają stres oksydacyjny i wspomagają organizm w utrzymaniu równowagi i prawidłowej mikrobioty;
- wzmacniają odporność;
- dzięki właściwościom przeciwzapalnym przynoszą ulgę osobom cierpiącym na zapalenie stawów czy choroby autoimmunologiczne;
- działają przeciwnowotworowo;
- wspomagają terapię wielu chorób (np. nadciśnienia, cukrzycy, osteoporozy, zakażeń bakteryjnych i wirusowych).
Polifenole – w czym je znajdziemy?
Polifenole nie są syntetyzowane w organizmie człowieka. Te organiczne związki chemiczne występują naturalnie w wielu jadalnych roślinach. Podobnie jak inne cenne składniki powinniśmy spożywać je codziennie.
Zgodnie z piramidą żywieniową w naszej diecie nie powinno zabraknąć warzyw i owoców, a także produktów zbożowych, nasion, orzechów i ryb. Jednocześnie wskazane jest ograniczenie produktów pochodzenia zwierzęcego. Nie możemy również zapominać o odpowiednim nawodnieniu i regularnej aktywności fizycznej. Ograniczmy też używki takie jak alkohol czy papierosy. Zdrowa dieta oparta na piramidzie żywieniowej to jedno. Warto też włączyć do niej produkty bogate w polifenole. Mówi o tym poniższa tabela przygotowana przez Narodowy Instytut Zdrowia (NIH) i Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA). Znajdują się w niej produkty o wysokim wskaźniku ORAC (Oxigen Radical Absorbance Capacity, czyli Zdolności Pochłaniania Reaktywnych Form Tlenu Przez Przeciwutleniacze).
Produkty spożywcze o dużej zawartości roślinnych przeciwutleniaczy ORAC | ||
Produkt | Dawka lub porcja | Potencjał antyoksydacyjny porcji/dawki |
cynamon zmielony | 100 g | 267 536 |
aronia | 100 g | 16 062 |
biała fasola | pół filiżanki suszonych nasion | 13 727 |
czarna jagoda | 1 filiżanka | 13 427 |
czerwona fasola | pół filiżanki suszonych nasion | 13 259 |
różowa fasola plamista | pół filiżanki | 11 864 |
borówka wysoka | 1 filiżanka | 9019 |
świeża żurawina | 1 filiżanka | 8983 |
karczoch (ugotowany) | 1 filiżanka | 7904 |
jeżyna | 1 filiżanka | 7701 |
suszona śliwka węgierka | 1 filiżanka | 7291 |
malina | 1 filiżanka | 6058 |
truskawka | 1 filiżanka | 5938 |
jabłko (odmiana Red Delicious) | 1 owoc | 5900 |
jabłko (odmiana Granny Smith) | 1 owoc | 5381 |
orzechy pekan | ok. 28 g | 5095 |
czereśnia | 1 filiżanka | 4873 |
śliwka czarna | 1 owoc | 4844 |
ziemniak (odmiana Russet Burbank) | 1 ugotowana bulwa | 4649 |
czarna fasola | pół filiżanki suszonych ziaren | 4181 |
śliwka | 1 owoc | 4118 |
jabłko (odmiana Gala) | 1 owoc | 3903 |
gorzka czekolada | 1 kostka | 3040 |
*Filiżanka ma pojemność 240 ml. Oprócz powyższych produktów polifenole znajdziemy również w winogronach, oliwkach, kakao, zielonej herbacie i czerwonym winie. Niezwykle bogatym źródłem są gałęzie jodły. Zawartość polifenoli wynosi w nich aż 70%, a potencjał antyoksydacyjny ORAC wynosi 1 004 900. Warto wiedzieć, że jodła jest symbolem życia w wielu kulturach, a z jej właściwości leczniczych korzystano już od dawna.
Aby dodatkowo chronić się przed stresem oksydacyjnym, możesz wdrożyć odpowiednią suplementację. Suplementy powinny jedynie uzupełnić zdrową dietę, a nie ją zastępować. Podstawą w walce ze stresem oksydacyjnym jest zatem aktywny tryb życia, różnorodny jadłospis, unikanie stresu i dbanie o odpowiednią ilość snu.
- Sadowska A., Świderski F., Kromołowska R., Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW w Warszawie POLIFENOLE – ŹRÓDŁO NATURALNYCH PRZECIWUTLENIACZY; POSTĘPY TECHNIKI PRZETWÓRSTWA SPOŻYWCZEGO 1/2011
- Surowce polifenolowe: zastosowania i perspektywy / red. Małgorzata Kalemba-Drożdż, Agata Grzywacz-Kisielewska, Agnieszka Cierniak. — Kraków: Oficyna Wydawnicza KAAFM, 2022.
- GL Gazeta Lekarska, pismo Izb lekarskich, 28.01.2019.
- Wikipedia ORAC.
- Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej na stronie: ncez.pzh.gov.pl, Autor mgr inż. Emilia Kołodziejska | 3.04.2018 | ABC Żywienia, Zasady zdrowego żywienia,
- Journal of Wood Chemistry and TechnologyISSN: 0277-3813 (Print) 1532-2319 (Online) Journal homepage:http://www.tandfonline.com/loi/lwct20 “Identification, in vitro and in vivo antioxidantactivity, and gastrointestinal stability of lignansfrom silver fir (abies alba) wood extract” Eva Tavčar Benković, DušanŽigon, Vladimir Mihailović, Tanja Petelinc, Polona Jamnik & Samo Kreft.
- Belinal Study Report: Study report onthein vitroOxygen Radical Absorbance Capacity(ORAC)of Belinal®,September, 9th2015, Tanin Sevnica dd, /tannin.si/