16 produktów, które mogą wywoływać zgagę

Czym jest zgaga? 

Aby dowiedzieć się, czym jest zgaga, należy rozpocząć od wyjaśnienia pojęcia refluksu żołądkowo-jelitowego. Jest to cofanie się treści żołądkowej do przełyku na skutek niedomykania się zwężenia przełyku lub zwieracza dolnego przełyku w miejscu wejścia do żołądka. Refluks często jest przyczyną zgagi. Pacjenci, którzy cierpią na tę przypadłość, opisują ją jako pieczenie w przełyku, piekący ból za mostkiem czy też kwaśne odbijanie. Związane jest to z faktem, że ściany przełyku nie są przystosowane do niskiego pH kwasu solnego, który podrażnia jego błonę śluzową. Zdarza się, że zgaga dociera aż do jamy ustnej, czemu towarzyszy gorzki i nieprzyjemny posmak. Może to prowadzić do nieświeżego oddechu. Zgaga niejednokrotnie wiąże się z uporczywym kaszlem lub chrypką.  Dyskomfort związany ze zgagą w większości przypadków pojawia się niedługo po posiłku lub w czasie gwałtownych zmian pozycji ciała [1,2,3]. 

Jakie produkty mogą wywoływać zgagę? 

Z licznych obserwacji naukowców wynika, że pojawieniu się zgagi sprzyja stres i nieodpowiednia dieta. Niektóre niezdrowe pokarmy przyczyniają się do zwiększonej produkcji kwasu żołądkowego, z kolei stres i otyłość mogą powodować ucisk w żołądku. Zatem mechanizmy wywołujące tę przypadłość są różne.   Niektóre produkty żywnościowe zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia zgagi. Działają one niekorzystnie na układ pokarmowy ze względu na zmniejszenie napięcia dolnego zwieracza przełyku. Przyczyniają się także do zwolnienia przechodzenia pokarmu z żołądka do jelit i pobudzenia wydzielania kwasu w żołądku. Jest to kwestia indywidualna i nie każdy produkt z „zakazanej” listy musi okazać się dla nas szkodliwy [4]. Warto jednak przyjrzeć się naszemu jadłospisowi w celu identyfikacji produktów, po których odczuwamy dyskomfort. Oto niektóre z nich: 

• Cebula i czosnek – zawierają ulegające fermentacji włókna, które mogą spowodować rozluźnienie dolnego zwieracza przełyku. Nie trzeba jednak całkowicie z nich rezygnować – poddane obróbce termicznej nie powodują tak uporczywych dolegliwości. 
• Majonez – z powodu zawartego w nim tłuszczu jest ciężkostrawny i stanowi spore wyzwanie dla naszego żołądka. 
• Sery żółte i pleśniowe – podobnie jak majonez, to bardzo tłuste produkty, których trawienie może być utrudnione. 
• Rośliny strączkowe, np. fasola, groch, ciecierzyca, soczewica – zawierają węglowodany trudno przyswajalne przez nasz układ pokarmowy, które fermentując, powodują m.in. zgagę, przyczyniają się również do powstania tzw. złej flory bakteryjnej, która także przyczynia się rozwoju do problemów gastrycznych. 
• Owoce cytrusowe (cytryna, pomarańcza, limonka, grejpfrut) – literatura fachowa wskazuje, że owoce cytrusowe (również przetwory z nich) ze względu na swoje niskie pH mogą niekorzystnie wpływać na stan śluzówki przełyku i żołądka, szczególnie jeśli toczy się tam stan zapalny. Powodują także zwiększone wydzielanie kwasu solnego, co sprzyja cofaniu się treści żołądkowej do przełyku. 
• Pomidory oraz ich przetwory – badania wykazują, że spożywanie tego typu produktów przyczynia się do zaostrzenia objawów refluksu i wystąpienia zgagi. Najprawdopodobniej jest to związane z ich niskim pH.  
• Mięta – napar z tej rośliny powoduje rozluźnienie dolnego zwieracza przełyku, co sprzyja cofaniu się treści żołądkowej do przełyku. 
• Czekolada, kakao – zawierają m.in. kofeinę i teobrominę, które powodują rozluźnienie dolnego zwieracza przełyku. 
• Napoje gazowane – najczęściej ich pH jest niskie, co wpływa niekorzystnie na stan śluzówki, wywołując jej podrażnienia i zgagę. 
• Kawa i mocna herbata – powodują rozluźnienie dolnego zwieracza przełyku i tym samym zarzucanie treści żołądkowej w stronę przełyku. 
• Alkohol – powoduje podrażnienie błony śluzowej przełyku oraz zmniejsza napięcie dolnego zwieracza. 
• Jedzenie typu fast-food – to pokarmy ciężkostrawne zawierające spore ilości tłuszczu, które mogą powodować rozluźnienie dolnego zwieracza przełyku. Powodują też opóźnianie opróżniania żołądka.  

Również leki przeciwbólowe zawierające kwas acetylosalicylowy działają drażniąco na śluzówkę żołądka, wywołując jej stan zapalny oraz nadżerki [5,6,7,8]. 

Jak złagodzić zgagę? 

Zgagę można leczyć na wiele sposobów.   Leczenie niefarmakologiczne polega na odpowiednim sposobie odżywiania i zmianie stylu życia. Domowe sposoby walki ze zgagą opierają się na stosowaniu preparatów, które wykazują działanie powlekające, np. siemię lniane czy prawoślaz. Pomocne mogą okazać się także napary z rumianku o działaniu przeciwzapalnym. Korzystny wpływ ma również spożywanie migdałów. Niektórym osobom pomaga picie mleka lub wody z niewielką ilością sody oczyszczonej, ale jest to kwestia bardzo indywidualna.   Jeżeli zmiana nawyków żywieniowych nie jest wystarczająca, czasami trzeba sięgnąć po leki. Są to m.in.: 

• leki zobojętniające – ich działanie polega na neutralizacji kwasu żołądkowego, rozkładając go na niedrażniące substancje. W ich skład wchodzą sole glinu, magnezu lub wapnia. Występują w formie tabletek lub płynu. Preparaty te są dostępne bez recepty i najlepiej sprawdzają się przy zastosowaniu doraźnym; 
• leki miejscowo osłaniające – działają poprzez utworzenie na powierzchni przełyku powlekającej warstwy. W ich składzie znajdują się głównie siarczan chondroityny oraz kwas hialuronowy [9]; 
• inhibitory pompy protonowej – działanie tych leków wiąże się z blokowaniem pompy protonowej, co zmniejsza ilość wydzielanego kwasu solnego. Stosowane raz dziennie (rano) wykazują wysoką skuteczność, którą uzyskuje się po kilku dniach stosowania [10]. 

Zgaga – profilaktyka 

Aby zapobiec zgadze, przede wszystkim nie należy się objadać. Znacznie lepiej spożywać 4-5 posiłków dziennie o mniejszej objętości. Obfite posiłki rozciągają ściany żołądka i zmniejszają napięcie zwieracza przełyku. Posiłki warto też jeść regularnie w stałych odstępach czasu i bez pośpiechu. Zmiana nawyków żywieniowych, w tym wyeliminowanie produktów, które mogą powodować zgagę, przyczyni się do ustąpienia dolegliwości.

Zachowanie 2-3 godzin odstępu między ostatnim posiłkiem a snem zmniejsza ryzyko wystąpienia zgagi.  

Przyjmowanie pozycji leżącej, szczególnie po obfitych, tłustych posiłkach, niestety utrudnia oczyszczanie przełyku z treści pokarmowej i wywołuje nieprzyjemne dolegliwości.  Jak już wcześniej wspomniano, występowaniu zgagi sprzyja również otyłość. Nadmierna ilość tkanki tłuszczowej może zwiększać ciśnienie śródbrzuszne, a także zaburzać funkcje przełyku. Jeśli borykamy się z nadwagą, warto zadbać o redukcję zbędnych kilogramów.   Także palenie tytoniu wpływa niekorzystnie na działanie zwieracza przełyku, powodując jego rozluźnienie. Ponadto zmniejsza ono wydzielanie śliny, utrudniając tym samym oczyszczanie przełyku z kwaśnej treści.   Wskazana jest regularna aktywność fizyczna, jednak lepiej unikać jej bezpośrednio po posiłku, gdyż może ona nasilać objawy chorobowe [11].  Przeczytaj również: Zgaga – przyczyny, objawy i leczenie. Jak ją złagodzić? Refluks a zgaga – jak je odróżnić?