Rak ślinianki. Kto jest na niego narażony?

Jakie są rodzaje nowotworów ślinianek?

Każdy z nas ma wiele ślinianek (gruczołów ślinowych). Znajdują się one w okolicy twarzy i szyi. Jak wskazuje nazwa, ich funkcja polega głównie na tworzeniu śliny. Ułatwia nam ona przeżuwanie i trawienie jedzenia.  

Ślinianki możemy podzielić na dwie grupy. Pierwsza z nich zawiera tzw. duże gruczoły ślinowe, czyli występujące parzyście ślinianki przyuszne, podżuchwowe i podjęzykowe. Poza tym w jamie ustnej, gardle i zatokach występuje duża ilość niewielkich gruczołów ślinowych. 

W śliniankach mogą rozwinąć się zarówno łagodne guzy, jak i złośliwe nowotwory, czyli raki. Najczęściej występującym nowotworem w gruczołach ślinowych jest łagodny guz mieszany (gruczolak wielopostaciowy). Typowo pojawia się w śliniance przyusznej. Odpowiada za ok. 50% wszystkich przypadków nowotworów gruczołów ślinowych.  

Do łagodnych nowotworów ślinianek zaliczamy również: 

• guz Warthina, czyli gruczolak limfatyczny, 
• gruczolak onkocytarny, 
• gruczolak podstawnokomórkowy. 

Wśród raków gruczołów ślinowych możemy natomiast wymienić następujące rodzaje: 

• rak śluzowo-naskórkowy, 
• rak zrazikowo-komórkowy, 
• rak gruczołowo-torbielowaty, 
• gruczolakorak. 

Czynniki ryzyka rozwoju nowotworów ślinianek 

Czynniki, które zwiększają ryzyko rozwoju nowotworów ślinianek, to m.in.: 

• starszy wiek (szczególnie 50-60. rok życia), 
• promieniowanie jonizujące – jego źródłem są np. badanie rentgenowskie czy przebyta radioterapia (naświetlania) okolicy głowy i szyi z powodu innego nowotworu, 
• leczenie chorób tarczycy za pomocą radioaktywnego jodu, 
• palenie papierosów, 
• alkohol, 
• infekcje wirusem EBV (wirus Epsteina-Barr) lub HSV (wirus opryszczki), 
• narażenie na substancje chemiczne, np. nikiel, chrom, pył azbestowy czy drzewny. 

Łagodne guzy dotykają częściej kobiet, a raki pojawiają się raczej u mężczyzn. 

Rak ślinianki – objawy 

Głównym objawem nowotworu ślinianek jest guz rozwijający się na szyi. Zwykle jest miękki i nie powoduje bólu. Można go wyczuć przed uchem lub pod żuchwą. Jeśli nowotwór dotyka małych gruczołów ślinowych, to objawy te mogą pojawić się w jamie ustnej lub na podniebieniu. 

Rzadko zdarza się, że guz ślinianki rośnie głębiej w stronę tzw. przestrzeni przygardłowej. W tej sytuacji przejawem nowotworu może być uwypuklenie migdałka podniebiennego, który znajduje się w początkowej części gardła. Czasami towarzyszą temu trudności z połykaniem, poczucie „przeszkody” w gardle i problemy z mówieniem. 

Do dodatkowych objawów, które wskazują na rozwój złośliwego nowotworu, zaliczamy: 

• wyczuwalnie powiększone węzły chłonne w okolicy szyi, 
• bardzo szybki wzrost guza, 
• owrzodzenie skóry, 
• objawy uszkodzenia nerwu twarzowego, czyli np. opadanie jednego kącika ust, brak możliwości zmarszczenia czoła czy zaciśnięcia powieki. 

Rozwijający się nowotwór ślinianek zwykle nie wiąże się z bólem. Gdy się pojawi, to zwykle mamy do czynienia ze znacznym zaawansowaniem choroby. 

Jak diagnozuje się nowotwory ślinianek? 

Jeżeli lekarz podejrzewa u Ciebie nowotwór ślinianki, to w pierwszej kolejności zaleca zwykle wykonanie badania USG tej okolicy.

W trakcie diagnostyki kluczowe znaczenie mają też dokładniejsze badania obrazowe, czyli tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Podczas wykonywania tych badań w celu uzyskania lepszego obrazu podaje się czasami dożylnie kontrast. 

W dalszej kolejności wykonuje się biopsję aspiracyjną cienkoigłową (BAC). Polega ona na pobraniu materiału z podejrzanego guza za pomocą igły. Umożliwia to postawienie diagnozy nowotworu.  

Jak leczy się nowotwory ślinianek? 

Podstawą leczenia zarówno łagodnych, jak i złośliwych nowotworów ślinianek jest chirurgiczne wycięcie guza. Czasami wycina się go wraz z częścią zajętej ślinianki, a u niektórych pacjentów konieczne jest usunięcie całego gruczołu ślinowego. Jeśli mamy do czynienia ze złośliwym nowotworem, to zwykle wycina się również węzły chłonne. Po przeprowadzonym zabiegu wykonuje się dodatkowo naświetlania (radioterapię). 

W przypadku nowotworów zlokalizowanych w śliniance przyusznej jednym z częstszych powikłań po zabiegu może być porażenie nerwu twarzowego. Na szczęście objawy zwykle są łagodne i z biegiem czasu mijają. 

Rak ślinianki – rokowanie 

Czynniki wpływające na czas przeżycia z tym nowotworem to: 

• zaawansowanie choroby,  
• wielkość guza,  
• obecność przerzutów w węzłach chłonnych i innych narządach,  
• typ raka ślinianki.  

W przypadku raka śluzowo-naskórkowego i zrazikowo-komórkowego nawet 80-90% pacjentów przeżywa 5 lat. Jeśli chodzi o raka gruczołowo-torbielowatego czy gruczolakoraka, jest to tylko 50% pacjentów.  

Łagodne guzy ślinianek charakteryzują się dość dobrym rokowaniem. Mogą jednak nawrócić po wycięciu. 

Nowotwór zlokalizowany w śliniankach jest rzadkim schorzeniem onkologicznym. Jeśli jednak wyczujesz u siebie guz na szyi, który nie znika po 2-3 tygodniach, to koniecznie udaj się na konsultację do lekarza.  

Przeczytaj również:
TNF-alfa. Skuteczny lek przeciwnowotworowy?