Retinol. Jak działa i czy jest bezpieczny?
W ostatnich latach popularne stało się stosowanie kosmetyków z retinolem. Nie zawsze jest to jednak tytułowy „retinol”, ponieważ mogą to być również jego pochodne lub zamienniki. Z uwagi na silne działanie tej grupy związków chemicznych warto zapoznać się nieco lepiej z ich charakterystyką.

Retinol – co to jest?
W naturze retinoidy stanowią grupę aktywnych biologicznie związków chemicznych, których rdzeniem jest witamina A oraz jej inne metabolity. Inaczej mówiąc, są one pochodnymi beta-karotenu.
Retinoidy umożliwiają m.in.:
- rozwój organizmu, a w szczególności narządu wzroku,
- utrzymanie prawidłowego stanu skóry,
- tworzenie się naczyń włosowatych.
Wszystkie pochodne witaminy A cechuje podobny w skutkach mechanizm działania: mają one wpływ na DNA komórek poprzez wiązanie się z receptorami w jądrze komórkowym. Ostateczną formą chemiczną wiążącą się ze swoistymi receptorami jądrowymi jest kwas retinowy.
Popularne retinoidy to:
- retinol – podstawowa forma witaminy A, która powstaje w wyniku hydrolizy beta-karotenu;
- retinal – powstaje w wyniku utlenienia retinolu (forma pośrednia pomiędzy retinolem i kwasem retinowym); występuje w kosmetykach w stężeniach niższych niż retinol.
Wskazania do stosowania retinoidów
Retinoidy stosowane są zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie, jako leki przepisywane przez lekarza.
Niektóre ze wskazań do ich stosowania to:
- trądzik pospolity,
- trądzik różowaty,
- choroby wirusowe (mięczak zakaźny, brodawki płaskie),
- choroby autoimmunologiczne (toczeń rumieniowaty),
- skóra pergaminowa i barwnikowa,
- stany przednowotworowe (leukoplakia błony śluzowej jamy ustnej).
Retinol – przeciwwskazania
Retinol i retinal mogą podrażniać skórę, jak również działać toksycznie na rozwój płodu.
Stosowanie retinoidów jest niedozwolone u kobiet w ciąży.
Przeciwwskazania do miejscowego stosowania retinolu to również:
- nadwrażliwość na retinol,
- doustne stosowanie retinoidów,
- wrażliwa skóra.
Z tych właśnie powodów powstają nowe formy syntetycznych pochodnych o zmniejszonych możliwościach podrażnień i działań niepożądanych.
Retinol – efekty
- Wygładzenie skóry i redukcja zmarszczek mimicznych,
- zniwelowane przebarwienia,
- regeneracja uszkodzeń posłonecznych,
- działanie antyoksydacyjne,
- wzrost syntezy kolagenu.
Retinol hamuje aktywność enzymów wpływających na niszczenie kolagenu i elastyny w skórze. Pobudza także syntezę nowych włókien, powodując, że skóra wygląda młodziej i jędrniej.
Jak stosować retinol?
- Stosowanie retinolu na skórę rozpocznij od najniższego dostępnego stężenia preparatu, tj. 0,5% (w przypadku retinalu poniżej 0,1%).
- Przez pierwsze kilka tygodni stosuj kosmetyk z retinolem 1-3 razy w tygodniu. Po każdym użyciu bacznie obserwuj skórę i ewentualne skutki uboczne.
- Po około 3-4 tygodniach możesz zastosować preparat z nieco większym stężeniem substancji czynnej. Również obserwuj jego działanie przez kilka pierwszych użyć.
W ten sposób zbudujesz tolerancję na retinol i zminimalizujesz ryzyko wystąpienia podrażnień.
Włącz do swojej pielęgnacji również substancje nawilżające i regenerujące naskórek, takie jak: kwas hialuronowy, ceramidy i alantoina. Pamiętaj też o ochronie przeciwsłonecznej w postaci preparatów z wysokim filtrem SPF.
Zauważalne efekty stosowania retinolu zaobserwujesz dopiero po około 3 miesiącach.
Retinol na trądzik
Retinol ma zdolność regulacji stanu zapalnego, zmniejsza również produkcję łoju. Chroni też skórę przed wolnymi rodnikami, przyspieszając gojenie się stanów zapalnych. Dzięki temu retinol jest polecany w pielęgnacji cery trądzikowej.
Zamiennik retinolu – bakuchiol
Bakuchiol to „roślinny zamiennik retinolu”. Jest to substancja chemiczna izolowana z rośliny Psoralea corylifolia. Wykazuje podobne do retinolu działanie na receptory w jądrze komórkowym, przez co powiela większość dobroczynnych dla skóry działań. Jest on lepiej tolerowany niż retinoidy, dzięki czemu poleca się go w pielęgnacji skóry bardzo wrażliwej i podatnej na podrażnienia oraz alergicznej.
Przeczytaj również:
Retinol w ciąży i podczas karmienia piersią – czy można go stosować?
- Draelos Z.D., Kosmeceutyki, Wrocław 2011 wyd.2, Edra Urban & Partner.
- Marona H., Gunia A., Pękala E., Retinoidy – rola w farmakoterapii w aspekcie komórkowego mechanizmu działania, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej, Katedra Technologii i Biotechnologii Środków Leczniczych.
- https://www.ptfarm.pl/pub/File/Farmacja%20Polska/2010/03-2010/06%20%20Retinoidy.pdf
- https://biotechnologia.pl/kosmetologia/retinol-w-kosmetykach-jedna-z-nielicznych-substancji-o-udowodnionym-dzialaniu,16299
- Kaźmierska A., Bolesławska I., Przysławski J., Wpływ retinoidów na skórę i zapobieganie ich skutkom ubocznym, Katedra i Zakład Bromatologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
- Irlik A., Piotrowska A.,Retinoidy – mechanizm działania i zakres efektów niepożądanych po stosowaniu doustnym i aplikacji na skórę, Zakład Biochemii i Podstaw Kosmetologii, Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie.
- https://biotechnologia.pl/kosmetologia/bakuchiol-retinoid-botaniczny-i-jego-zastosowanie-w-kosmetykach-anti-age,16717
Bardzo dobry artykuł.
Dziękujemy 🙂