Sepsa. Jakie są jej objawy?

Sepsa – co to jest?

Sepsa (inaczej posocznica) nie jest chorobą, lecz niewłaściwą, gwałtowną reakcją zapalną organizmu na zakażenie. Mogą ją wywołać znajdujące się we krwi drobnoustroje, najczęściej bakterie i toksyny, ale też grzyby, rzadziej wirusy.

Sepsa to stan zagrożenia życia. Jej konsekwencją jest niewydolność narządowa, która może dotyczyć serca, wątroby, nerek czy płuc.

Sepsa może mieć różne stopnie nasilenia. Najcięższym jest wstrząs septyczny. Mimo dobrego nawodnienia organizmu dochodzi wówczas do nagłego spadku ciśnienia tętniczego, co jest szczególnie niebezpieczne. Prowadzi to do spadku przepływu krwi przez tkanki i narządy, a dalej do nagłej niewydolności narządowej.

Sepsa – przyczyny

Do najczęstszych przyczyn sepsy zaliczamy:

• infekcje w obrębie jamy brzusznej,
• zapalenie płuc,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• infekcje układu moczowego.

U osób o obniżonej odporności (dzieci, osób starszych, często narażonych na czynniki zakaźne) każde zakażenie może prowadzić do sepsy.

Sepsa częściej występuje u osób w leczeniu szpitalnym, szczególnie na oddziałach intensywnej terapii. Wiąże się to z ciężkim stanem zdrowia pacjentów i procedurami medycznymi, jakim są poddawani.

Należą do nich:

• założenie cewnika dopęcherzowego,
• wkłucie dożylne,
• założenie drenu,
• przetaczanie krwi,
• mechaniczna wentylacja płuc,
• obecność rozległych odleżyn/ran.

Zdarzają się także przypadki sepsy pozaszpitalnej. W tym wypadku dotyczy ona głównie dzieci, młodzieży oraz osób starszych, osłabionych (fizycznie lub psychicznie). Sepsę pozaszpitalną można także obserwować u osób przebywających przez długi okres czasu w dużych skupiskach ludzi takich jak przedszkola, szkoły, więzienia czy koszary.

Sepsa jest często wynikiem zakażenia bakteryjnego. Wywołują ją zazwyczaj bakterie, które w normalnych warunkach nie są dla nas zagrożeniem. Proces zapalny rozwija się w obecności składników drobnoustrojów, np. lipopolisacharydu. Jest on endotoksyną, która uwalnia się pod wpływem zniszczenia komórki bakteryjnej. W krwiobiegu łączy się z białkami, a następnie zostaje wykryta jako kompleks przez komórki układu odpornościowego gospodarza. Skutkuje to powstaniem mediatorów reakcji zapalnej i rozwinięciem uogólnionego stanu zapalnego.

W światłach naczyń powstają mikrozakrzepy, które są szczególnie niebezpieczne. Zwężają się światła naczyń krwionośnych, zlepiają się płytki krwi, tworzą zakrzepice i krwotoki. Uszkodzeniom ulegają tkanki i narządy, co prowadzi do niewydolności wielonarządowej. Zwalnia akcja serca, wydłuża się czas krzepnięcia krwi, dochodzi do niewydolności wątroby i podniesienia poziomu aminotransferaz. Na niewydolność są też narażone płuca i nerki.

Sepsa – objawy

Sepsa – objawy u dorosłych

Objawy sepsy są podobne do ogólnoustrojowej reakcji zapalnej i należą do nich:

• temperatura ciała poniżej 36°C lub powyżej 38°C,
• częstotliwość tętna powyżej 90 uderzeń na minutę,
• częstotliwość oddechu powyżej 20 oddechów na minutę,
• liczba leukocytów powyżej 12 000/μl lub poniżej 4000/μl.

Mogą także wystąpić:

• ból głowy,
• gorączka,
• wymioty,
• biegunka,
• senność,
• bóle stawów.

Sepsa – objawy u dzieci

U dzieci dodatkowo możemy zaobserwować:

• brak apetytu,
• rozdrażnienie,
• płaczliwość,
• wybroczyny na skórze.

Stwierdzenie sepsy nie jest proste, ponieważ opisane wyżej kryteria nie są na tyle swoiste, by potwierdzić jej występowanie. Dlatego też częściej ocenia się stopień postępującej niewydolności narządowej.

Świadczą o niej m.in.:

• zaburzenia świadomości,
• niewydolność oddechowa,
• niedociśnienie tętnicze,
• niewydolność nerek,
• niewydolność wątroby,
• zapalenie jelit.

Czy sepsa jest zaraźliwa?

Sepsa nie jest zaraźliwa. Możemy jedynie zarazić się chorobą, która doprowadzi do wystąpienia sepsy.

Jak długo rozwija się sepsa?

Sepsa rozwija się bardzo szybko – nawet od kilku do kilkunastu godzin.

Sepsa – diagnostyka

Lekarz rozpoznaje sepsę po zmianie wyniku w skali SOFA (skala niewydolności narządów związanej z sepsą) o co najmniej dwa punkty. Następnie potwierdza obecność patogenów badaniami mikrobiologicznymi. Wykonuje również badania obrazowe takie jak RTG, tomografia komputerowa czy USG.

Sepsa – leczenie

Leczenie sepsy jest bardzo problematyczne i często nie przynosi zakładanych rezultatów. Mimo dużych nakładów finansowych i czasu pacjenci z sepsą należą do grupy osób, które najczęściej umierają na oddziałach intensywnej terapii.

W leczeniu przyczynowym przeciw drobnoustrojom pacjenci przyjmują antybiotyki (w ciągu 1 godziny od wykrycia). Lekarz może też zastosować bardziej inwazyjne metody, polegające na usunięciu ogniska zakażenia (np. drenaż, wycięcie ropni). Pacjentom podaje się płyny, które mają wypełnić łożysko żylne, a także uzupełnić ewentualne straty wody.

W leczeniu objawowym sepsy pacjent przyjmuje:

• kortykosteroidy,
• preparaty zwiększające czynność serca,
• preparaty obkurczające naczynia,
• witaminy.

Średni czas leczenia sepsy wynosi około 19 dni.

Sepsa – czy można jej zapobiec?

Do działań profilaktycznych należą szczepienia ochronne. Nie zapobiegają one wystąpieniu sepsy, ale zmniejszają możliwość zakażenia się danym drobnoustrojem.

Sepsa – rokowania

Według danych śmiertelność kliniczna w sepsie leczonej w szpitalu wynosi ok. 27%, a w leczonej na oddziale intensywnej terapii – ok. 42%. Na oddział intensywnej terapii trafiają pacjenci w gorszym stanie, dlatego śmiertelność jest wyższa.