Uczulenie na lateks. Jak się objawia?

Uczulenie na lateks, czyli na co? 

Lateks to żywicowa substancja nazywana mleczkiem kauczukowym. Jest pozyskiwana z kauczukowca brazylijskiego Hevea brasiliensis i wykorzystywana do produkcji gumy. Za część reakcji alergicznych odpowiadają dodatki wulkanizujące lub przeciwutleniacze, które są wykorzystywane w procesie produkcyjnym.  

Lateks, który jest zarówno alergenem wziewnym, jak i kontaktowym, jest składnikiem wielu produktów użytku codziennego. Znajduje się w zabawkach, oponach samochodowych, balonach, paskach do spodni, smoczkach dla dzieci, butach itp. Dlatego unikanie kontaktu z tym alergenem może być trudne. 

Czynniki ryzyka alergii na lateks 

Czynnikiem ryzyka alergii na lateks jest rodzaj wykonywanej pracy.  

Wśród pracowników ochrony zdrowia jest 3,5 razy więcej osób uczulonych na lateks niż w pozostałej populacji.  

Również fryzjerzy, osoby sprzątające, pracownicy przemysłu budowlanego, policjanci oraz inne osoby używające w pracy lateksowych rękawiczek są narażeni na rozwinięcie alergii.  

Do poważnych reakcji ogólnoustrojowych częściej dochodzi w wyniku ekspozycji błon śluzowych na lateks. Wiąże się to prawdopodobnie z częstszym występowaniem nadwrażliwości na lateks u pacjentów, którzy przeszli wiele operacji lub byli hospitalizowani przez dłuższy czas. Z tego powodu także chorzy, którzy są przewlekle cewnikowani, zaliczają się do grupy ryzyka.  

Alergia na lateks uważana jest za czynnik ryzyka poważnych powikłań operacji chirurgicznych. 

Ryzyko wystąpienia uczulenia na lateks jest także większe u osób z atopowym zapaleniem skóry oraz u tych, u których w przeszłości wystąpił wyprysk kontaktowy.  

Uczulenie na lateks – objawy 

Podczas kontaktu osoby uczulonej z lateksem lub gumą pojawia się reakcja nadwrażliwości typu I lub IV. W przypadku typu I objawy pojawiają się szybko, zazwyczaj do 30 minut po kontakcie z lateksem. Mogą stanowić stan zagrożenia życia, gdy dojdzie do rozwinięcia objawów anafilaksji.  

Pozostałymi objawami są:  

• wysypka,  
• ból brzucha,  
• wymioty,  
• obrzęk warg i języka,  
• duszność,  
• obrzęk i skurcz w obrębie dróg oddechowych,  
• znaczny spadek ciśnienia tętniczego,  
• utrata przytomności.  

Typ IV to opóźniona reakcja komórkowa objawiająca się świądem, wypryskiem, zapaleniem skóry rąk. Pojawia się w ciągu 24-48 godzin po ekspozycji na inne składniki niż lateks, które występują w gumie. Zwykle dotyczy tylko skóry, która była w kontakcie z alergenem. 

Objawy kliniczne mogą całkowicie ustępować, gdy nie występuje narażenie na alergen (np. w czasie wolnym od pracy) i nasilać się po ponownym kontakcie. 

Uczulenie na lateksowe prezerwatywy 

Lateks jest stosowany również w produkcji prezerwatyw. Stosowanie tej metody antykoncepcji może wywołać objawy zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Objawy uczulonych na lateks partnerek mężczyzn używających prezerwatyw to: pokrzywka kontaktowa skóry krocza i podbrzusza, stan zapalny i obrzęk sromu, uczucie swędzenia lub pieczenia okolic intymnych oraz zapalenie czerwieni wargowej. U mężczyzn objawami uczulenia mogą być: obrzęk na penisie w okolicy napletka, uczucie swędzenia, wyprysk rozprzestrzeniający się do moszny, pachwin, a nawet skóry po wewnętrznej stronie ud. Czasami reakcja alergiczna po użyciu prezerwatywy jest odpowiedzią na lubrykanty w niej zawarte, nie na sam lateks. 

Jeśli masz uczulenie na lateks, wybieraj prezerwatywy wykonane z poliuretanu.  

Uczulenie na lateksowe rękawiczki 

Rękawiczki wykonane z lateksu są powszechnie używane na całym świecie. W związku z tak dużym rozpowszechnieniem częstość występowania uczulenia na lateks wzrosła. W szpitalach dostępne są rękawice bezlateksowe przeznaczone do opieki nad pacjentem uczulonym oraz dla uczulonego personelu medycznego. Wiele innych przyrządów medycznych zawiera lateks, dlatego tak ważna jest świadomość i stosowanie bezlateksowych odpowiedników.  

Jeśli masz uczulenie na lateks, poinformuj o tym personel medyczny.

Zespół lateksowo-owocowy 

Masz uczulenie na lateks, ale objawy alergii objawiają się u Ciebie np. po zjedzeniu banana? Za to zjawisko odpowiada tzw. reakcja krzyżowa, w której odpowiedź immunologiczna wytworzona pierwotnie przez lateks, zostaje wywołana przy kontakcie z podobnym antygenem z innego źródła. Wśród pokarmów mogących wchodzić w reakcje krzyżowe z lateksem wymienia się też awokado, pomarańcze, wiśnie, nektarynki, brzoskwinie, śliwki, gruszki, migdały, pomidory, seler, ziemniaki, grykę.  

Nawet 50% osób z alergią na lateks może być także uczulonych na owoce tropikalne. 

Uczulenie na lateks – diagnoza 

Lekarz może skierować Cię na badania diagnostyczne: 

• testy płatkowe (do oceny reakcji kontaktowych typu opóźnionego),  
• testy skórne punktowe (w których obserwuje się bąble pokrzywkowe),  
• oznaczanie poziomu przeciwciał IgE (w przypadku przeciwwskazań do wykonania testów skórnych).  

Jak leczy się uczulenie na lateks? 

Podstawowym zaleceniem leczenia uczulenia na lateks jest unikanie kontaktu z alergenem. Jednak to nie zawsze eliminuje problem. Przykładem są osoby chorujące na astmę wywołaną uczuleniem na lateks, której objawy występują pomimo braku kontaktu z alergenem.   

W przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego niezwłocznie przerwij kontakt chorego z potencjalną przyczyną objawów i podaj mu adrenalinę domięśniowo w udo. Następnie jak najszybciej powiadom służby ratunkowe.  

Przy zapaleniu skóry rąk wskazana jest pielęgnacja emolientami oraz miejscowa aplikacja maści sterydowych i preparatów immunomodulujących.

W przypadku nasilenia objawów lekarz może zalecić stosowanie miejscowych psoralenów w połączeniu z naświetlaniami UVA. Czasami konieczne może okazać się włączenie do terapii leków immunosupresyjnych lub retinoidów przyjmowanych doustnie (alitretynoina). Nowym kierunkiem leczenia jest immunoterapia, która wydaje się być obiecującym rozwiązaniem dla osób cierpiących na ciężką postać alergii na lateks. Obecnie stosowana jest jedynie w warunkach doświadczalnych i wymaga dalszych badań.  

U większości osób unikanie ekspozycji na lateks oraz odpowiednia pielęgnacja i ochrona pozwalają na opanowanie dokuczliwych objawów związanych z uczuleniem na lateks.   

Przeczytaj również:
Uczulenie na truskawki. Jak objawia się alergia na truskawki?