Zapalenie nerwu trójdzielnego. Nie lekceważ bólu w okolicy twarzy!
Zapalenie nerwu trójdzielnego to stosunkowo rzadka przypadłość. Towarzyszy jej silny ból w okolicy twarzy. Pacjenci, którzy go doświadczają, porównują go do uczucia rażenia prądem. Jak sobie z nim radzić? Czy preparaty przeciwbólowe są w tym przypadku skuteczne?
Co to jest nerw trójdzielny?
Nerw trójdzielny jest V nerwem czaszkowym. Posiada zarówno włókna czuciowe, jak i ruchowe. Biegnie symetrycznie z prawej i lewej strony twarzy. Odpowiada za odbieranie wrażeń zmysłowych, pracę gruczołów oraz pełni funkcję niektórych mięśni mimicznych.
Włókna czuciowe dzielimy na trzy mniejsze nerwy (gałęzie):
- nerw oczny (1. gałąź) – jest odpowiedzialny za unerwienie siatkówki i rogówki oka oraz skóry czoła i nosa;
- nerw szczękowy (2. gałąź) – odpowiada za unerwienie zatok przynosowych, zębów i dziąseł, szczęki, skóry policzka i małżowiny usznej;
- nerw żuchwowy (3. gałąź) – odpowiada za unerwienie jamy ustnej, zębów oraz mięśni odpowiedzialnych za żucie pokarmu i mięśni dolnej części twarzy.
Dzięki nerwowi trójdzielnemu odczuwamy ból, ucisk, dotyk, zmiany temperatury oraz rozróżniamy słodki, kwaśny i słony smak.
Na czym polega zapalenie nerwu trójdzielnego?
Zapalenie nerwu trójdzielnego nazywamy inaczej neuralgią trójdzielną. Jest to chroniczny, zazwyczaj jednostronny zespół bólowy.
Ból pojawia się wówczas, gdy gałązki nerwu trójdzielnego zostaną podrażnione lub uszkodzone mechanicznie.
Neuralgia dotyczy:
- w 32% przypadków 2. i 3. gałęzi nerwu trójdzielnego,
- w 17% przypadków tylko 2. gałęzi nerwu trójdzielnego,
- w 15% przypadków tylko 3. gałęzi nerwu trójdzielnego,
- w znikomych przypadkach neuralgia ogranicza się tylko do 1. gałęzi nerwu trójdzielnego.
Głównym czynnikiem warunkującym występowanie neuralgii jest demielinizacja, czyli degradacja osłonek mielinowych aksonów czuciowych. Jej powodem jest przewlekły, pulsujący ucisk naczyń krwionośnych na korzeń nerwu trójdzielnego. W wyniku tego we włóknach nerwowych dochodzi do patologicznych wyładowań elektrycznych.
Zapalenie nerwu trójdzielnego – przyczyny
Neuralgia nerwu trójdzielnego występuje samoistnie (bez konkretnej przyczyny).
Do głównych czynników, które mogą powodować wystąpienie zapalenia nerwu trójdzielnego, zaliczamy:
- konflikt naczyniowo-nerwowy – jest to zbyt bliski przebieg naczyń krwionośnych względem nerwu trójdzielnego w miejscu jego wyjścia z mózgu; ucisk i pulsowanie tętnicy prowadzi do uszkodzenia osłonki mielinowej nerwu i patologicznych wyładowań elektrycznych w obrębie nerwu;
- podrażnienie punktów spustowych – są to miejsca na twarzy, gdzie gałązki nerwu V opuszczają twarzoczaszkę i stają się wrażliwe na dotyk; są to punkty w okolicy łuków brwiowych, kości policzkowych i poniżej ust; ból mogą wywołać codzienne czynności, np. mycie zębów, golenie, nakładanie makijażu;
- półpasiec uszny (zespół Ramsaya Hunta) – jest to choroba wywoływana przez wirusa ospy wietrznej, który po latach uśpienia uaktywnia się w zwojach nerwowych; szczepienie przeciwko ospie wietrznej może zminimalizować wystąpienie schorzenia;
- ekstrakcja zęba – prosty zabieg usunięcia zęba również może być przyczyną uszkodzenia osłonki mielinowej gałęzi nerwu i sprzyjać wystąpieniu objawów zapalenia;
- toczeń rumieniowaty – jest to choroba autoimmunologiczna, w której organizm atakuje sam siebie; w wyniku tego uszkadza własne osłonki nerwowe, nie tylko w obrębie nerwu trójdzielnego;
- tętniak mózgu, naciekający guz, narośla kostne, stwardnienie rozsiane – również mogą być przyczyną wystąpienia objawów neuralgii, ale w tym przypadku objawy pojawiają się obustronnie.
Zapalenie nerwu trójdzielnego – objawy
Głównym objawem zapalenia nerwu trójdzielnego jest ostry, przeszywający i palący ból twarzy w obszarze unerwienia przez daną gałąź nerwową. Przypomina porażenie prądem.
Ból pojawia się nagle, zazwyczaj w ciągu dnia i równie szybko mija. Trwa od kilku sekund do 2 minut. Może wystąpić jednorazowo, ale najczęściej pojawia się od kilku do kilkunastu razy na dobę.
Oprócz silnego bólu możesz zaobserwować:
- łzawienie oczu,
- opuchliznę połowy twarzy,
- ślinotok,
- zaczerwienienie policzków,
- katar,
- zaburzenia smaku,
- zaburzenia słuchu.
Może również wystąpić porażenie mięśni mimicznych twarzy (opadający kącik ust, niedomykanie powieki, niedomykanie ust).
Ataki najczęściej zdarzają się jesienią i zimą.
Zapalenie nerwu trójdzielnego – diagnostyka
Neuralgia trójdzielna często jest mylona z bólem zęba lub zapaleniem miazgi zębowej.
Jeśli zaobserwujesz u siebie objawy neuralgii, skonsultuj się lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej.
Lekarz po zebraniu wywiadu skieruje Cię do specjalisty: neurologa, laryngologa, stomatologa lub okulisty.
Podstawowa diagnostyka opiera się na:
- dokładnym wywiadzie i badaniu fizykalnym – po zebraniu wywiadu lekarz sprawdza reakcję na bodźce dotykowe, ucisk, zmianę temperatury, ból i smak;
- diagnostyce różnicowej – specjalista wyklucza zapalenie zatok, ucha i zębów, depresję maskowaną, stwardnienie rozsiane, klasterowy ból głowy czy choroby stawu skroniowo-żuchwowego (choroba Costena);
- specjalistycznych badaniach – zaliczamy tutaj rezonans magnetyczny głowy, tomografię komputerową i angiografię, które pomogą wykryć nieprawidłowości w układzie naczyniowym i podjąć odpowiednie leczenie
Zapalenie nerwu trójdzielnego – leczenie
Leczenie farmakologiczne
Standardowe leki przeciwzapalne nie są skuteczne. Zamiast nich stosuje się leki przeciwpadaczkowe (m.in. karbamazepinę, klonazepam, kwas walproinowy, fenytoinę, gabapentynę), a także baklofen i opioidy działające przeciwbólowo. Jeśli to nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, specjalista może zalecić cykliczne ostrzykiwanie nerwu trójdzielnego opioidowymi lekami przeciwbólowymi.
Ważnym elementem farmakoterapii jest suplementacja witamin z grupy B, w szczególności witaminy B12, która wpływa na regenerację układu nerwowego.
Fizjoterapia
Pomocne mogą okazać się:
- delikatne masaże twarzy i okolic szyi,
- ciepłe okłady,
- parafina,
- nagrzewania lampą Sollux,
- ultradźwięki,
- pole magnetyczne.
W przypadku porażenia mięśni twarzy stosuje się również ćwiczenia mięśni mimicznych i kinesiotaping.
Ulgę w bólu może przynieść także akupunktura. Polega ona na nakłuwaniu specjalnymi igłami precyzyjnie określonych miejsc na ciele. Celem zabiegu jest stymulacja układu nerwowego i krwionośnego oraz regeneracja tkanek w okolicy zabiegowej.
Leczenie chirurgiczne
Do metod leczenia chirurgicznego zaliczamy:
- mikrodekompresję naczyniową – jest to poważna operacja neurochirurgiczna, która polega na oddzieleniu nerwu trójdzielnego od uciskającego go naczynia krwionośnego; jest obarczona dużym ryzykiem powikłań neurologicznych;
- termokoagulację – polega na zniszczeniu chorego fragmentu nerwu poprzez wprowadzenie do zwoju nerwowego igły rozgrzanej do 70-75°C; powikłaniem po zabiegu są zaburzenia czucia na twarzy oraz zaburzenia w rozróżnianiu smaków;
- radiochirurgię Gamma Knife – jest to nieinwazyjny i bardzo precyzyjny zabieg napromieniowania nerwu trójdzielnego wiązką 192 promieni energii jonizującej za pomocą specjalistycznego sprzętu Gamma Knife; objawy neuralgii zazwyczaj ustępują w ciągu 2 miesięcy od zabiegu;
- kompresję balonową – to najczęściej stosowany zabieg u osób ze stwardnieniem rozsianym, u których zawiodło leczenie farmakologiczne; zabieg jest przeprowadzany w krótkim znieczuleniu ogólnym; do nerwu trójdzielnego wprowadza się tzw. mandryn, a następnie balonik, który wypełnia się środkiem kontrastowym, aż osiągnie kształt gruszki; wówczas uzyskujemy odpowiedni ucisk, który trwa do 1,5 minuty; następnie balonik jest usuwany; skuteczność zabiegu wynosi 92%;
- glicerolizę – polega na ostrzyknięciu zbiornika nerwu trójdzielnego 0,5-1,5 ml glicerolu i uszkodzeniu włókien nerwu odpowiedzialnych za dolegliwości bólowe; zabieg jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym; objawy neuralgii zazwyczaj ustępują na 9 do 12 miesięcy;
- krioanalgezję – zabieg wykonywany w znieczuleniu miejscowym; po wypreparowaniu nerwu trójdzielnego poddaje się go trzykrotnemu zamrażaniu ciekłym azotem o temperaturze ok. -180⁰C przez ok. 2 minuty, a następnie rozmrażaniu przez ok. 5 minut; zabieg polega na miejscowym uszkodzeniu aksonów, jednak daje krótkotrwały efekt (średnio na ok. 6 do 12 miesięcy).
Zapalenie nerwu trójdzielnego – leczenie domowymi sposobami. Czy jest skuteczne?
Do domowych sposobów leczenia zaliczamy modyfikację stylu życia:
- rzucenie palenia,
- wyeliminowanie alkoholu,
- ograniczenie spożycia cukru, kawy i mocnej herbaty,
- wprowadzenie do jadłospisu większej ilości świeżych warzyw i owoców,
- picie większej ilości wody i soków owocowo-warzywnych bogatych w witaminy i składniki mineralne.
Powyższe sposoby możemy traktować jako wspomaganie terapii.
Pamiętaj, aby zapalenia nerwu trójdzielnego nie leczyć na własną rękę.
Unikaj stosowania leków przeciwbólowych, które w przypadku neuralgii nie dają żadnego efektu. Samodzielnie wykonany masaż twarzy czy ćwiczenia mięśni mimicznych również mogą doprowadzić do zaostrzenia objawów
Nieleczone zapalenie nerwu trójdzielnego – do czego może prowadzić?
Nieleczone zapalenie nerwu trójdzielnego może przerodzić się w stan przewlekły. Wówczas ból utrzymuje się przez cały czas z podobną intensywnością.
To z kolei prowadzi do:
- pogorszenia jakości życia,
- zaburzeń snu,
- problemów z utrzymaniem higieny twarzy i jamy ustnej,
- problemów z żuciem pokarmów, co może wiązać się z utratą wagi.
Przewlekły ból może spowodować obniżenie nastroju, ograniczenie kontaktów towarzyskich, a nawet może przyczynić się do wystąpienia depresji.
Zapalenie nerwu twarzowego to poważny problem, który zawsze powinniśmy skonsultować z lekarzem. Specjalista dokładnie zdiagnozuje przyczynę i dobierze odpowiednie leczenie.
Przeczytaj również:
Akupunktura. Czy nakłuwanie igłami działa?
- Yogarajah M., Chash course Neurologia, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2016, wyd. 4.
- Ignasiak Z., Anatomia narządów wewnętrznych i układu nerwowego człowieka, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2008.
- Rutkowski M., Zielińska U., Kaczmarczyk R., Trojanowski T., Chirurgiczne leczenie neuralgii nerwu trójdzielnego, Neurologia Praktyczna, 2012; 4(67).
- Stępień A., Neuralgie i nerwobóle twarzy, Polski Przegląd Neurologiczny 2007, T. 3, 4.
- Słoniewski P., Szmuda T., Neuralgia nerwu trójdzielnego. Opis przypadku, Neurologia po dyplomie, 2018, 5.
- Malec-Milewska M., Półpasiec i neuralgia półpaścowi, Neurologia po dyplomie, 2016, 6.
- Rowland L.P., Pedley T.A., Neurologia Merritta. Tom 3, Elsevier Urban&Partner. Wrocław 2014.
Ciekawy artykuł.
Szkoda że wiele osób dotkniętych tym problemem, nie daje się przekonać jak ważna jest odpowiednia suplementacja wspomnianymi w artkule witaminami.
Dziękujemy za miły komentarz 🙂
Dziękuję za tak wyczerpujący i pomocny artykuł Pani Agnieszko od wczoraj pani cierpi ,ja 12 lat jak się zaczęło ,też usuwałam nie potrzebnie zęby ,miałam operację zatok ,wreszcie neurolog stwierdził neuralgię nerwu trójdzielnego, zażywalam lek Amizepin, dolegliwości ustępowały i wracały, nie będę opisywać bólu, najgorszy jest ten gdy nie mogę ruszyć żuchwą, nie kiedy mówić nie mogę ,na szczęście nie trwa to bez końca, najgorszy momen jest właśnie przy zmianach pogody,ciśnienia i pory roku ,ostatnio miałam spokój od lutego do listopada, aż się cieszyłam, że tak pozostanie, niestety obecnie znów bóle powróciły, dlatego wyszukuję w różnych artykułach pomocy,zainteresowało mnie wspomnienie o akupunkturze dziękuję i życzę wszystkim cierpiącym pomocy.
,Na nerw trojdzielny zachorowałam gdy miałam 15 lat a mam74 lata Na początku bolal mnie rowny miesiac na jesieni i na wiosnę Nikt nie wiedział co mi jest Ciagle chodziłam okryta Pozniej nie wybierał pory roku Bolal dzień i w nocy Birgałam po różnych lekarzach Wyrwali zeby po lewej stronie to ból jeszcze był gorszy Starszy lekarz neurolog powiedział ue zycia z taka przypadłością nie widzi Powiedział zez ludzie popełniaja samobójstwa itp.Zadne blokady i leczenia nie pomagały Poznirj doszła mi opetacja ginekologiczna i to samo neuralgia od pasa do pachwiny Bol nie do wytrzymania Obie neuralgie połaczyły się Na nerw trojdzielny wyznaczono mi operacje Idbarczenie od pnia mozgu Opetacja straszna Ból ! Ale powoli przeszedł mi ból w okolicy twarzy Miałam bardzo długo zdretwiała głowę Lekarz powiedział :lepiej zdretwiała niz obolala Pozostal bol w pasie Miałam miec odbarczony nerw ale nastapiła zmiana ordynatora w dzpitalu Zaproponowano mi opetacje wszczepienia stymulatora rdzeniowego Chodziłam na tzw.pilots Zaczał die dramat Może stymulator byl dobrze włozony ale gorzej z jego ustawieni Mumo iż po trzech latach żadną poprawa lecz udręka i pewne ograniczenia Po trzech lstach zgłosiłam abyś to usunąć skoro jest gorzej niż przed włozeniem Miałam być todlina bo tego nie mozna juz wyjmowac sle uzyskałam zgodę Odvpietnadtu lat lecze sie w prywatnrj Poradni Przeciwbólowej Biore duzo lekow przeciw holowych z nsrkotykiem Jest różnie Ale sa dni ze mniejt boli sa ze w ogole gdy bsrdzo boli to dobiersm jeden lek przeciwbolowy i przechodzi. Jeśli chodzi o nerw trojdzielny to były bardzo vsilne bole głowy Były wymioty Zachwianie rownowagi podwojne widzenie Z tego wszystkiego byłam bardzo słaba Zaliczyli mnie ze mam stwardnienie rozsiane Dostałam rentę drugą grupę pozniej pierwsza grupę Wykluczono mi stwardnienie rozsiane ale mam lekki niedowład lewostronny od czubka głowy do stóp Są duże problemy z jedzeniem chodzi mi o połykanie oraz z mows bo mam usta zdretwiałe Po piętnastu latach nerw trojdzielny zaczął sie odzywać gdy jest zła pogoda lub wiatr Pomaga mi ciepło i maść tygrysis Wkradła się depresja choroba nowotworowa i t d. Z depresji już wyszłam po smietci meza Jednym słowem neuralgia jest to okropny bol ktorego nikt nie rozumieCzłowiek cierpi w samotności mimo że da dzieci jak mozna zrozumieć że bol od niczego nie przechodzi. Artykuł jest pomocny Ja poł wieku chorowałam zanim ktos wpadł na pomysł ale nie było o tej chorobie słychać Początkowo że moze to od kleszcza i t d. Czesto robiono kolonoskopir bo od pasa do pachwiny to moze jelito grube Do trzydzirstu neurologów naliczyłam pozniej straciłem rachubę Pięć Poradni Przeciwbólowej stomatologow i laryngologów a i jeszcze nie otworzę buzi szeroko są z tym kłopoty Dziękuję że mogłam co nie co opisać Temat jest jak rzeka
Dziękuję Państwu bardzo serdecznie za ten artykuł. Od wczoraj przechodzę tą gehennę z zapaleniem nerwu trójdzielnego 🙁
Życzymy dużo zdrowia!
I jak jest leczony? Ja mam 4 zeby rozwiercone bo lekarz się nie poznał. Jaka była diagnostyka wykonana ?
Masakra ja 4 miesiąc cierpie w lipcu mnie chyba przewialo i od sierpnia tak mam najgorzej jest w nocy biore gabapentin i nic niepomaga
Cierpię na te chorobę ponad 20 lat. Wtedy kiedy się zaczęła podobno byłam za młoda a jednak…najpierw leczenie zębów a i w ogóle zaczęło się od leczenia miazgi wtedy poczułam ten ból po raz pierwszy. Nie mam konfliktu naczyniowo nerwowego. Przeszłam wiele zabiegów w tym Gamma Knife ale mi nic nie pomogło i jest zbyt długo ta dolegliwość że przerodziła się w neuropatię więc szanse na zabiegi żadne. Oczywiści biorę leki z grupy Karbamazepiny( Neurotop) i połączenie z Baclofenem i lekami na depresję przyniosły wyciszenie bólu. Tym chciałam się podzielić bo wiem jak jest ciężko, jaki człowiek przechodzi paraliż całego ciała dosłownie bojąc się ruszyć. Życzę innym więcej szczęścia w leczeniu
Cierpię na to od lat. Ból nie do opisania. Bardzo pomogły mi wizyty u fizjoterapeuty,który zna się na pomocy osobom z neuralgią. Dzięki temu udało mi się wyciszyć ataki w czasie ciąży,wtedy obyło się również bez gabapentyny,którą zawsze przyjmuję, gdy ataki wracają.
Cierpię od 7 miesięcy. Rozpoczęło się po usunięciu zęba. Obecnie jestem w sanatorium. Mam masaże policzka, kąpiele siarkowe i leki od neurologa. Korzystam z lampy bioprom i .
sollux. Artykuł bardzo dobry. Dziękuję
U mnie wystąpiło zapalenie nerwu trójdzielnego bez żadnych konkretnych przyczyn latem. Objęło wszystkie trzy odnogi nerwu. Ból był nie do wytrzymania, chyba najgorszy, jaki przydarzył mi się w życiu. Bolała cała połowa twarzy, ale najgorsze, że też każdy jeden ząb górnej i dolnej szczęki tej strony twarzy – jakby ktoś jednocześnie borował mi wszystkie te zęby na raz. Co gorsza, atak wcale nie trwał tak krótko, jak napisano, a całe trzy doby nieustannie i z nasileniami co chwilę. Neurolog nie umiał okreslić przyczyny. Nikomu nie życzę takiego bólu.
Mam to samo ,ból nie do wytrzymania,biorę pregabalin Mylan i neurvit.Mam bóle napadowe przy mówieniu i jedzeniu szczególnie.To okropne.
Dziekuje jest bardzo pouczajacy