Zespół rowka nerwu łokciowego. Jak go leczyć?

Czym jest zespół rowka nerwu łokciowego? 

Zespół rowka nerwu łokciowego (zespół kanału nerwu łokciowego) zaliczamy do tzw. neuropatii uciskowych. Są to choroby związane z uszkodzeniem nerwów, pojawiające się w wyniku ich ucisku. Schorzenie to występuje szczególnie u mężczyzn w przedziale wiekowym 40-65 lat. Objawy choroby rozwijają się częściej w dominującej ręce. 

Zespół rowka nerwu łokciowego – przyczyny 

Na rozwój choroby mogą wpłynąć takie czynniki jak: 

• urazy stawu łokciowego, 
• zmiany zwyrodnieniowe i stany zapalne okolicy stawu łokciowego, 
• skłonność do zwichnięć nerwu podczas zginania kończyny górnej w stawie łokciowym, 
• koślawość łokci, 
• długotrwałe utrzymywanie zgiętej w stawie łokciowym ręki, opieranie się na łokciu lub częste zginanie i prostowanie kończyny związane np. z wykonywaną pracą. 

Zespół rowka nerwu łokciowego – objawy 

Nerw łokciowy odpowiada za prawidłowe czucie w okolicy palca serdecznego oraz małego (IV i V), a także za ruchomość tej okolicy ręki. Z tego względu objawy zespołu rowka nerwu łokciowego dotyczą głównie tego obszaru.  

Do początkowych objawów tego schorzenia należą: 

• nieprzyjemne odczucia (parestezje) obejmujące mały i serdeczny palec, opisywane jako drętwienie, mrowienie czy pieczenie. Pojawiają się one głównie w nocy oraz przy zgięciu ręki w stawie łokciowym; 
• ból okolicy łokcia i przedramienia. 

Wraz z rozwojem choroby pojawiają się: 

• osłabienie mięśni dłoni i trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów, 
• zanik mięśni prowadzący do charakterystycznego ułożenia ręki w tzw. dłoń szponiastą. 

Diagnostyka zespołu rowka nerwu łokciowego 

Objawy zespołu rowka nerwu łokciowego skłaniają pacjentów do wizyty u lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Może on skierować chorego na konsultację neurologiczną, neurochirurgiczną lub ortopedyczną.  Na pierwszym etapie diagnostyki lekarz przeprowadza z pacjentem dokładny wywiad. Dopytuje chorego o charakter symptomów, czas ich trwania, przebyte urazy okolicy łokcia, a także o współistniejące choroby, wykonywany zawód i aktywność fizyczną. Kolejny krok stanowi badanie przedmiotowe, podczas którego lekarz ocenia siłę poszczególnych mięśni ręki, czucie w obrębie dłoni oraz ruchomość stawów łokciowych. Może także sprawdzić, czy ucisk w okolicy łokcia spowoduje wystąpienie u pacjenta bólu. 

W przypadku podejrzenia u chorego zespołu kanału nerwu łokciowego lekarz sprawdza również, czy u pacjenta występują dwa objawy: Tinela i Fromenta.  

Objaw Tinela uznajemy za dodatni, gdy podczas opukiwania młoteczkiem neurologicznym rowka nerwu łokciowego występują ból lub parestezje (mrowienie, drętwienie lub pieczenie) w obrębie obszaru unerwianego przez nerw łokciowy, czyli w okolicy przedramienia i palców IV-V. Zwróćmy jednak uwagę, że objaw ten występuje niekiedy u ludzi zdrowych.  

Przy badaniu objawu Fromenta lekarz umieszcza kartkę pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym pacjenta, a następnie próbuje ją wysunąć. Jeśli pacjent stara się temu przeciwstawić i zgina przy tym kciuk w stawie międzypaliczkowym, test uznajemy za dodatni. Lekarz może wówczas stwierdzić zaburzenia funkcjonowania nerwu łokciowego.  Aby postawić diagnozę, lekarz zleca również badania elektrofizjologiczne: elektromiografię (EMG) i elektroneurografię (ENG). Określają one, czy impulsy w obrębie nerwów są przewodzone prawidłowo. Pozwalają też sprecyzować stopień i lokalizację ich uszkodzenia.  

U niektórych pacjentów lekarz decyduje o wykonaniu dodatkowych badań obrazowych, do których należą: 

• badanie RTG, 
• rezonans magnetyczny, 
• badanie USG. 

Zespół rowka nerwu łokciowego – leczenie 

Leczenie zachowawcze  

W przypadku słabo nasilonych dolegliwości i niewielkiego uszkodzenia nerwu łokciowego lekarz może zadecydować o leczeniu zachowawczym.  

Polega ono na: 

• odpowiednio dobranych ćwiczeniach,  
• unieruchomieniu łokcia,  
• zmianie nawyków ruchowych pacjenta, 
• zastosowaniu leków (np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych), 
• dodatkowym przyjmowaniu preparatów witaminowych, a czasem leków sterydowych.  

Leczenie operacyjne 

Leczenie operacyjne zespołu kanału nerwu łokciowego polega m.in. na: 

• chirurgicznym usunięciu lub przecięciu elementów powodujących ucisk na nerw,  
• zmianie położenia nerwu łokciowego, 
• usunięciu w niektórych przypadkach części kości ramiennej tworzącej staw łokciowy (nadkłykcia przyśrodkowego). 

Zespół rowka nerwu łokciowego – ćwiczenia 

W terapii zespołu rowka nerwu łokciowego istotne znaczenie ma również odpowiednio dobrana rehabilitacja i zmiana przyzwyczajeń pacjenta. Fizjoterapia obejmuje m.in. krioterapię, czyli leczenie zimnem oraz ćwiczenia (kinezyterapię). W przypadku silnych dolegliwości konieczne może być czasowe unieruchomienie kończyny.  

Jeżeli u pacjenta występuje napięcie i tkliwość, kinezyterapia opiera się na ćwiczeniach rozluźniających mięśnie. Kolejny krok stanowią m.in. ćwiczenia izometryczne, oporowe oraz poprawiające stabilizację kończyny. Ponadto pacjent powinien unikać długotrwałego opierania się na łokciach, utrzymywania zgiętych w stawie łokciowym rąk oraz powtarzających się regularnie ruchów zginania i prostowania łokcia.