Kiedy dziecko zaczyna trzymać główkę?

Niezwykle ważne napięcie mięśniowe 

Pierwszy rok życia jest dla dziecka niewątpliwie bardzo intensywny i aktywny. W ciągu tych 12. miesięcy waga dziecka zwiększa się aż trzykrotnie, czemu towarzyszy wzrost dziecka aż o połowę. Przychodząc na świat, u dziecka obecna jest tzw. pozycja zgięciowa, w której dominują zgięte nóżki i rączki, niezależnie od pozycji, w jakiej ułożone jest dziecko (na plecach, brzuszku itd.), która zmienia się wraz z rozwojem układu nerwowego i opanowaniem przez dziecko napięcia mięśniowego. Można powiedzieć, że poniekąd maluch musi „nauczyć się” napięcia mięśniowego, którego nie miał okazji poznać w życiu płodowym (w brzuchu mamy wody płodowe znacznie ułatwiają radzenie sobie z grawitacją).  

Dopiero kiedy dziecko opanuje napinanie mięśni, będzie gotowe na ważny krok w przód, jakim jest podnoszenie i trzymanie główki, co według kalendarza rozwoju ruchowego ma miejsce około 3. miesiąca życia (stabilne trzymanie główki następuje między 4-5, a czasem nawet w 6. miesiącu życia). Początkowo główkę dziecka trzeba podtrzymywać i podpierać. Z pewnością wielu z nas, gdy brało na ręce noworodka lub niemowlaka, słyszało przestrogę „uważaj na główkę”, ponieważ dziecko nie miało jeszcze opanowanego napięcia mięśniowego i umiejętności jej samodzielnego trzymania. 

Rozwój umiejętności podnoszenia główki 

Nauka unoszenia i trzymania główki jest procesem, na który składa się wiele czynników, w tym wspomniane (prawidłowe) napięcie mięśniowe. Warto pamiętać, że pierwsze próby unoszenia głowy są dla dziecka nie lada wyzwaniem! Dlaczego? Wynika to z jego dość trudnej pozycji na brzuszku (ma zgięte nóżki w kolanach, dłonie pod klatką piersiową, a łokcie cofnięte, do tego główka ułożona na lewą lub prawą stronę, przy czym pamiętajmy, że głowa dziecka stanowi ¼ długości ciała, co jeszcze bardziej utrudnia tę czynność). Na szczęście z czasem i jednocześnie stałym rozwojem umiejętności dziecko zaczyna prostować nóżki, tym samym zmieniając środek ciężkości swojego ciała, a co za tym idzie, ułatwiając sobie pierwsze próby unoszenia główki! To z kolei umożliwia prostowanie rączek i zmianę ułożenia łokci – na wysokości barków.  

Jeżeli Twoja pociecha, mając 3 miesiące i leżąc na brzuchu: 

• ma ułożone łokcie pod barkami, 
• jego nóżki są swobodnie wyprostowane, 
• wzrok ustawia horyzontalnie (równolegle do podłoża, na którym się znajduje), 
• a główka jest najwyższym punktem, 

wiedz, że leżenie na brzuszku przebiega prawidłowo i dobrze!  

Według fizjoterapeutów jakość leżenia na brzuchu (i w ogóle jakość wykonywania wszystkich czynności) przekłada się nie tylko na jakość ruchu, ale też na dalszy rozwój umiejętności ruchowych, ponieważ maluch uczy się konkretnych wzorców ruchowych. Jeśli od początku wzorce nie będą prawidłowe, w późniejszym czasie pojawią się problemy, a zastąpienie złych wzorców prawidłowymi będzie nie tylko trudne, ale i długie. 

O czym pamiętać, gdy dziecko zaczyna naukę podnoszenia główki? 

Trzymanie główki jest sporym wysiłkiem dla malucha, dlatego nie przejmuj się, jeśli nie trzyma od razu głowy przez długi czas. Początkowo dziecko będzie unosić główkę tylko na kilka sekund, co z czasem zacznie się wydłużać. Kiedy zauważysz, że Twoja pociecha już pewniej trzyma głowę, warto nosić ją plecami do siebie, jednocześnie podtrzymując główkę i stabilizując jej klatkę piersiową wolną ręką. Taka pozycja zmniejsza nieco silne napięcie mięśniowe u dziecka. Co więcej, maluch może się swobodnie rozglądać po otoczeniu i poznawać najbliższy świat. 

Zadzieranie główki a jej trzymanie 

Kiedy dziecko zadziera główkę, niestety nie ma się z czego cieszyć. Nie jest to typowy element prawidłowego rozwoju dziecka. Zadzieranie główki świadczy o złym wzorcu, w którym bardziej zaangażowane są mięśnie grzbietu i mięśnie prostowniki szyi. Ponadto możesz w prosty sposób sprawdzić, czy maluch prawidłowo unosi głowę, czy ją zadziera. Jeśli maluch leży na brzuszku, a Ty: 

• patrzysz na dziecko od tyłu i nie widzisz jego szyi, 
• patrzysz na dziecko od boku i widzisz, że linia wzroku ustawiona jest pod kątem ostrym w stosunku do podłoża, na którym znajduje się dziecko, 

wiedz, że Twoje dziecko zadziera główkę, co wymaga korekty fizjoterapeuty. 

Jak wspierać prawidłowe podnoszenie główki? 

Możesz wspomagać swoje dziecko w treningu nauki trzymania główki poprzez następujące czynności: 

• częste zmiany pozycji dziecka – będzie miało więcej okazji do ćwiczenia nowych umiejętności, 
• kładź dziecko na piłce i je huśtaj, 
• kładź dziecko na brzuszku, 
• kiedy dziecko leży na brzuszku, pokazuj mu ciekawe dla niego zabawki i przedmioty. 

Unoszenie główki przez dziecko jest ważnym punktem zwrotnym w jego życiu. Warto więc zadbać, aby odbywało się ono prawidłowo.