Kiedy dziecko zaczyna trzymać główkę?

Niezwykle ważne napięcie mięśniowe 

Pierwszy rok życia jest dla dziecka bardzo intensywny i aktywny. W ciągu tych 12. miesięcy waga dziecka zwiększa się aż trzykrotnie, czemu towarzyszy wzrost aż o połowę.

Przychodząc na świat, maluch jest w tzw. pozycji zgięciowej, w której dominują zgięte kończyny, niezależnie od pozycji (na plecach, brzuchu itd.). Zmienia się to wraz z rozwojem układu nerwowego i opanowaniem napięcia mięśniowego. Można powiedzieć, że dziecko musi „nauczyć się” napięcia mięśniowego, którego nie miało okazji poznać w życiu płodowym (wody płodowe znacznie ułatwiają radzenie sobie z grawitacją).  

Dopiero kiedy dziecko opanuje napinanie mięśni, będzie gotowe na podnoszenie i trzymanie główki. Według kalendarza rozwoju ruchowego ma to miejsce około 3. miesiąca życia (stabilne trzymanie główki następuje między 4-5., a czasem nawet w 6. miesiącu życia).

Początkowo głowę dziecka trzeba podtrzymywać i podpierać. Z pewnością wielu z nas, gdy brało na ręce noworodka lub niemowlaka, słyszało przestrogę „uważaj na główkę”, ponieważ dziecko nie miało jeszcze opanowanego napięcia mięśniowego i umiejętności jej samodzielnego trzymania. 

Rozwój umiejętności podnoszenia główki 

Nauka unoszenia i trzymania główki jest procesem, na który składa się wiele czynników, w tym wspomniane napięcie mięśniowe.

Pierwsze próby unoszenia głowy są dla dziecka nie lada wyzwaniem. Wynika to z jego dość trudnej pozycji na brzuchu (ma zgięte nogi w kolanach, dłonie pod klatką piersiową, a łokcie cofnięte, do tego głowa ułożona na lewą lub prawą stronę). Na szczęście z czasem dziecko zaczyna prostować nogi, tym samym zmieniając środek ciężkości swojego ciała i ułatwiając sobie pierwsze próby unoszenia główki. To z kolei umożliwia prostowanie rąk i zmianę ułożenia łokci na wysokość barków.  

Po czym poznać, że dziecko w wieku 3 miesięcy leży na brzuchu w prawidłowy sposób? 

• Ma ułożone łokcie pod barkami, 
• jego nogi są swobodnie wyprostowane, 
• wzrok ustawia równolegle do podłoża,
• głowa jest najwyższym punktem.

Według fizjoterapeutów jakość leżenia na brzuchu przekłada się nie tylko na jakość ruchu, ale też na dalszy rozwój umiejętności ruchowych, ponieważ maluch uczy się konkretnych wzorców ruchowych. Jeśli od początku wzorce nie będą prawidłowe, w późniejszym czasie pojawią się problemy, a zastąpienie złych wzorców prawidłowymi będzie nie tylko trudne, ale i długie. 

Trzymanie głowy jest sporym wysiłkiem dla dziecka, dlatego nie przejmuj się, jeśli nie robi tego przez długi czas. Początkowo będzie unosić główkę tylko na kilka sekund, co z czasem zacznie się wydłużać.

Kiedy zauważysz, że Twoje dziecko pewniej trzyma głowę, noś je plecami do siebie, jednocześnie podtrzymując głowę i stabilizując klatkę piersiową wolną ręką. Taka pozycja zmniejsza nieco silne napięcie mięśniowe, a maluch może swobodnie poznawać otoczenie. 

Zadzieranie główki a jej trzymanie 

Zadzieranie głowy nie jest typowym elementem prawidłowego rozwoju. Świadczy o złym wzorcu, w którym bardziej zaangażowane są mięśnie grzbietu i szyi.

Jak sprawdzić, czy dziecko prawidłowo unosi głowę, czy ją zadziera?

Jeśli maluch leży na brzuszku, a Ty: 

• patrzysz na niego od tyłu i nie widzisz jego szyi, 
• patrzysz na niego od boku i widzisz, że linia wzroku ustawiona jest pod kątem ostrym w stosunku do podłoża, na którym znajduje się dziecko, 

oznacza to, że zadziera główkę, co wymaga korekty fizjoterapeuty.

Jak wspierać prawidłowe podnoszenie główki? 

Możesz wspomagać swoje dziecko w nauce trzymania główki poprzez: 

• częste zmiany pozycji dziecka – będzie miało więcej okazji do ćwiczenia nowych umiejętności, 
• huśtanie na piłce, 
• kładzenie na brzuszku i pokazywanie mu zabawek.