Parwowirus B19 u dzieci – jakie choroby wywołuje?

Jak można zarazić się parwowirusem B19?

Parwowirus B19 wyizolowano w 1975 roku, a jego jedynym nosicielem jest człowiek. Zakażenie przenosi się drogą kropelkową oraz przez krew i jej składniki. U kobiet ciężarnych, wirus może przez łożysko dostać się do płodu. Zakaźność osiągana przez parwowirus B19 jest wysoka i wynosi aż 60%, a najwyższa jest w okresie przed wystąpieniem objawów chorobowych. Okres wylęgania, czyli czas upływający od dostania się wirusa do organizmu do wystąpienia pierwszych symptomów, wynosi od 4 do 14 dni. Zakażenie może przybrać różne postacie, zależnie od wieku i stanu układu immunologicznego chorego, w tym również formę bezobjawową, co ma miejsce u około połowy przypadków.

Objawowe postaci zakażenia parwowirusem B19

Objawowe postaci zakażenia najczęściej obserwowane u dzieci to:

Rumień zakaźny

Rumień zakaźny to forma zakażenia parwowirusem B19 występująca najczęściej u dzieci, szczególnie kilkuletnich. Pierwsze objawy są niespecyficzne – pojawia się gorączka, objawy zakażenia górnych dróg oddechowych, takie jak katar, kaszel czy ból gardła. Są to symptomy często spotykane u dzieci rozpoczynających edukację przedszkolną i nie pozwalają one na wysunięcie podejrzenia zakażenia parwowirusem B19. Dopiero po kilku dniach na skórze zaczynają pojawiać się charakterystyczne dla rumienia zakaźnego zmiany. Początkowo lokalizują się one na twarzy. Rumień przybiera kolor jasnoczerwony, zajmuje okolicę policzków, a od niezajętego obszaru wokół ust i na grzbiecie nosa dzieli go wyraźna granica.

Po upływie 1 do 4 dni zmiany pojawiają się na tułowiu, kończynach i w okolicy pośladków. Tutaj przyjmują one postać rumieniowych plamek i grudek, które z czasem zaczynają się zlewać w większe zmiany, przypominające koronkę lub girlandy. Co istotne, rumień nie występuje na dłoniach ani podeszwach stóp.

Wysiewy zmian nawracają przez około 1 do 3 tygodni, a następnie ustępują samoistnie. Choroba u osób z prawidłową odpornością ulega samowyleczeniu. Nie stosuje się żadnego leczenia przyczynowego, a jedynie objawowe. Zastosowanie znajdują leki przeciwgorączkowe i łagodzące objawy zakażenia układu oddechowego.

Zespół grudkowo-krwotoczny „rękawiczek i skarpetek”

Zespół “rękawiczek i skarpetek” to postać zakażenia parwowirusem B19, w której zmiany skórne zajmują jedynie dłonie i stopy. Towarzyszy im zajęcie błony śluzowej jamy ustnej i warg. Przed pojawieniem się zmian skórnych u chorego występuje gorączka, bóle stawów, ogólne osłabienie i złe samopoczucie. Tak jak w rumieniu zakaźnym nie są one charakterystyczne dla choroby i mogą występować również w innych schorzeniach.

Zmiany skórne pojawiają się na stopach i dłoniach, nie przekraczając granic wyznaczonych przez linie nadgarstków i kostek. Mają one postać zmian krwotocznych i wybroczyn. Towarzyszy im obrzęk oraz rumień. Chory odczuwa nieprzyjemne pieczenie i świąd. Zmiany w jamie ustnej to również wybroczyny widoczne na podniebieniu, którym towarzyszą pęcherzyki i pozostające po ich pęknięciu nadżerki na błonie śluzowej. Usta są obrzęknięte i czerwone.

Podobnie jak w przypadku poprzedniej postaci nie stosuje się leczenia przyczynowego. U osób z prawidłową odpornością zmiany ustępują samoistnie, nie pozostawiając trwałych następstw. W przypadku dolegliwości bólowych lub świądu podaje się leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i antyhistaminowe.

Niedobór odporności

Zakażenie parwowirusem B19 stanowi zagrożenie dla osób, których układ odpornościowy nie jest w pełni sprawny. Mowa tu o pacjentach dotkniętych wrodzonymi niedoborami odporności, leczonych immunosupresyjnie, np. z powodu chorób autoimmunologicznych lub po przeszczepach narządów oraz chorych na nowotwory w trakcie chemioterapii lub radioterapii. Po zakażeniu wirusem są oni narażeni na poważne uszkodzenie szpiku kostnego prowadzące do wyniszczenia układów tworzenia komórek krwi. Skutkuje to ciężką neutropenią – niedoborem białych krwinek odpowiedzialnych za odpowiedź organizmu na zakażenia, ciężką niedokrwistością i niemożliwością odtworzenia tych krwinek. W niektórych przypadkach zakażenie parwowirusem B19 prowadzi do błędnej, nadmiernej odpowiedzi niewydolnego układu odpornościowego, który zwraca się przeciw komórkom własnej krwi i je niszczy. U takich pacjentów podejmuje się leczenie immunoglobulinami – przeciwciałami skierowanymi przeciw wirusowi, podawanymi dożylnie. Nadal jest to jednak stan zagrożenia życia i ogromne niebezpieczeństwo.

Parwowirus B19 to wirus, po zakażeniu którym pierwsze symptomy nie są jednoznaczne, dlatego początkowo łatwo pomylić je ze zwykłym przeziębieniem. Przyjmuje kilka różnych form, które w większości przypadków leczy się jedynie objawowo, a naprawdę groźny staje się dla pacjentów z obniżoną odpornością.

Źródła:

• Marczyńska M., Sawiec P., „Choroby wywoływane przez parwowirusa B19”, Interna Szczeklika 2018, wyd. Medycyna Praktyczna,
• „Parwowirus B19. Rumień Zakaźny” w: Pediatria. Podręcznik dla studentów, pod red. prof. dr hab. n. med. K. Kubicka i prof. dr hab. n. med. W. Kawalec.