Stopnie rozwoju ślinienia

Czym jest ślina?

Ślina produkowana jest przez gruczoły ślinowe, powszechnie nazywane śliniankami. Niektórzy pewnie zapytają, ile człowiek ma ślinianek. Dzielą się one na duże i małe gruczoły ślinowe. Duże zawsze występują parzyście, czyli znajdują się po obu stronach wnętrza jamy ustnej, a ich cechą charakterystyczną jest fakt, że ich przewody mają swoje ujście w jamie ustnej.

W tej grupie wyróżnia się trzy rodzaje ślinianek:

• przyuszne,
• podjęzykowe,
• podżuchwowe.

Do małych ślinianek zalicza się gruczoły, które są rozsiane po błonie śluzowej i przybierają kształt niewielkich skupisk grudek. W przeciwieństwie do dużych gruczołów ślinowych małe nie posiadają przewodów wyprowadzających ślinę. Wśród nich znaleźć można:

• gruczoły językowe boczne i tylne,
• gruczoły podniebienne,
• gruczoły migdałkowe,
• gruczoły trzonowe,
• gruczoły wargowe,
• gruczoły policzkowe,
• gruczoły językowe przednie.

Na pierwszy rzut oka ślina wygląda jak przezroczysty płyn o mniejszej lub większej gęstości. Jej skład jednak nie jest jednolity. W większości zawiera wodę (około 99%), a resztę stanowią substancje organiczne i nieorganiczne, a także komórki. Może być to zaskoczeniem, ale ślina sama w sobie również się dzieli: na ślinę właściwą i mieszaną. Ślina właściwa jest produkowana przez małe i duże ślinianki. Ślina mieszana to płyn znajdujący się w jamie ustnej, a co za tym idzie, jest to ślina właściwa wymieszana z płynem dziąsłowym, surowicą krwi, bakteriami, resztkami jedzenia, a także wydzielinami gardła i nosa.

Czy ślina ma jakąś funkcję?

Zdecydowanie tak! Nie tylko pomaga nam w spożywaniu pokarmu rozmiękczając go, mieszając i umożliwiając tworzenie tzw. bolusa, czyli kęsa pokarmowego, ale też ułatwia nam jego połknięcie. Ponadto ślina utrzymuje odpowiednią wilgotność jamy ustnej i zwalcza szkodliwe bakterie. Pełni też funkcję przeciwbólową, która objawia się w trakcie bolesnego ząbkowania u najmłodszych dzieci.

Jak przebiega rozwój ślinienia?

Rozwój ślinienia przebiega stopniowo i jest zależny od etapu rozwoju ruchowego dziecka.

Warto wiedzieć, że:

• do około 3 miesiąca życia, kiedy dziecko spożywa tylko mleko matki, produkcja śliny jest bardzo ograniczona.
• około 3-4 miesiąca życia można zaobserwować ślinienie, które zazwyczaj spowodowane jest stymulacją sfery orofacjalnej. W tym czasie dziecko zaczyna wkładać do buzi rączki czy zabawki, a dzieje się tak dlatego, że dziecko w ten sposób może się uspokoić i wyciszyć.
• duże nasilenie ślinienia obserwuje się między 5-6 miesiącem życia, kiedy to następuje pojawianie się pierwszych ząbków mlecznych. Jak wcześniej wspomniano, ślina ma działanie przeciwbólowe, co pozwala nieco łagodniej przejść ten okres.
• im dziecko starsze, tym bogatsza jest jego dieta, co także ma związek z większą ilością produkowanej śliny. W tym czasie następuje wprowadzanie nowych smaków, jedzenia o innej konsystencji czy wyrzynanie zębów. Nie zapominajmy również o zmieniającej się pozycji dziecka – zaczyna siadać, raczkować i wstawać.
• wraz z rozwojem dziecka pojawia się kontrola ślinienia. Półroczny maluch potrafi już kontrolować produkowanie śliny w pozycji siedzącej i leżącej.
• kiedy dziecko ma około 12 miesięcy, w pełni kontroluje wydzielanie śliny, aczkolwiek może ona występować w nadmiernej ilości, co jest spowodowane pojawiającymi się w dalszym ciągu mlecznymi zębami, a także podczas spożywania posiłków.
• dziecko w wieku 15-18 miesięcy ślini się w trakcie wykonywania nowych, trudniejszych czynności, np. podczas ubierania się.
• około dwuletnie dziecko nie ślini się już podczas wykonywania trudniejszych czynności motorycznych.

Związek między jedzeniem a śliną

Wraz z rozwojem dziecka, zmianą pozycji z leżącej na siedzącą, zmianą spożywanego pokarmu z płynnego na bardziej stały i gęsty (papki, zblendowane zupki itd.) ilość śliny widocznie ulega zredukowaniu. Organizm zaczyna wytwarzać niezbędną ilość śliny do zachowania odpowiedniego poziomu nawilżenia jamy ustnej. Wzbogacanie diety, wprowadzanie pokarmów o różnej konsystencji i twardości sprawia, że dziecko produkuje ślinę w ilości niezbędnej do trawienia, ale też takiej, którą może bez trudu kontrolować, dzięki czemu się nie ślini.

Jakie są zaburzenia ślinienia?

Wśród zaburzeń ślinienia wyróżniamy:

• nadmierne wydzielanie śliny, spowodowane np. zaburzeniami połykania, chorobami gardła i przełyku, źle dobranym pokarmem (np. zbyt mocno przyprawionym);
• suchość jamy ustnej (zbyt mała ilość śliny), spowodowana np. uszkodzeniem gruczołów ślinowych lub związana z refluksem.

Kiedy skonsultować nadmierne ślinienie ze specjalistą?

Umów się na konsultację do specjalisty, jeśli zauważysz u swojej pociechy: 

• nadmierne ślinienie lub wręcz przeciwnie – zbyt małą ilość śliny;
• niepokojący stan błony śluzowej jamy ustnej;
• nietypową budowę narządów mowy;
• częste choroby lub alergie.

Do czego może doprowadzić nadmierne ślinienie?

Starsze dziecko, które boryka się z nadmiernym ślinieniem, może zmagać się z wieloma innymi problemami, spowodowanymi zbyt dużą ilością śliny:

• zaburzenia mowy;
• brak akceptacji ze strony otoczenia, co może mieć fatalne skutki w sferze psychologicznej – niskie poczucie własnej wartości, brak wiary w siebie, odstawanie od rówieśników, trudności w nawiązywaniu przyjaźni, poczucie nieatrakcyjności;
• niekorzystny wygląd – uszkodzenia skóry twarzy, pękające kąciki ust, zły stan skóry twarzy;
• przykry zapach;
• problemy szkolne.

Nadmierne ślinienie się jest całkowicie normalnym i prawidłowym zjawiskiem u małego dziecka. Nie powinno więc ono wzbudzać niepokoju rodziców. Jednak ślinienie utrzymujące się po 2. roku życia dziecka to wskazanie do konsultacji ze specjalistą.