Zapalenie pęcherza u dziecka. Jakie objawy o nim świadczą?

Zapalenie pęcherza ma średnio co dziesiąte dziecko, a infekcje dróg moczowych mają tendencję do nawrotów. Pod względem częstości zakażeń bakteryjnych u dzieci układ moczowy zajmuje drugie miejsce (po układzie oddechowym). 

Aż 30% dzieci doświadcza kolejnego zakażenia w ciągu roku od pierwszego incydentu, a po drugim zachorowaniu prawdopodobieństwo złapania kolejnej infekcji wrasta do 75%. 

W pierwszym kwartale życia znacznie częściej chorują chłopcy ze względu na powszechniejsze występowanie wad wrodzonych układu moczowego (u obrzezanych chłopców zakażenia układu moczowego występują 10-krotnie rzadziej). W późniejszym okresie systematycznie wzrasta zachorowalność wśród dziewczynek, czego powodem jest uwarunkowana anatomicznie bliskość ujścia cewki moczowej, pochwy i odbytnicy. Ponadto cewka moczowa u dziewcząt jest szersza i krótsza. 

Zapalenie pęcherza u dziecka – czynniki ryzyka 

Zapalenie pęcherza (potocznie określane jako przeziębiony pęcherz) u dziecka może mieć różne przyczyny.

Do czynników ryzyka zaliczamy: 

• wady wrodzone układu moczowego (wykrywane podczas badania USG),
• czynnościowe zaburzenia mikcji (nietrzymanie moczu, częste lub zbyt rzadkie oddawanie moczu, naglące parcie na pęcherz), 
• przebyte w przeszłości zakażenia układu moczowego, 
• zaparcia lub nietrzymanie stolca,
• kamicę moczową,
• cukrzycę, 
• zabieg cewnikowania pęcherza moczowego,
• zakażenie owsikami, 
• przebytą antybiotykoterapię. 

Zapalenie pęcherza u dziecka – objawy 

Poza ujściem cewki moczowej, drogi moczowe powinny być jałowe, czyli pozbawione drobnoustrojów. Do zakażeń układu moczowego dochodzi, gdy mikroorganizmy przedostaną się  powyżej zwieracza pęcherza moczowego. Najczęstszą przyczyną infekcji są bakterie, zwłaszcza gram ujemna bakteria Escherichia coli, która jest odpowiedzialna za 80-90% przypadków. Rzadziej zakażenia wywołać mogą inne bakterie, wirusy i grzyby.

Zapalenie pęcherza moczowego może dawać zróżnicowane objawy o zmiennym nasileniu. Zależy to m.in. od wieku dziecka, stanu odporności, nieprawidłowości anatomicznych układu moczowego (utrudniających swobodny odpływ moczu do pęcherza moczowego). 

Objawy zapalenia pęcherza u starszych dzieci i dorosłych różnią się znacząco od przebiegu schorzenia u niemowląt i najmłodszych dzieci.

Objawy zapalenia pęcherza u niemowląt: 

• niepokój,
• gorączka,
• ból brzucha,
• wymioty,
• niechęć do jedzenia,
• rozdrażnienie,
• zahamowanie wzrostu,
• mętny, ciemny mocz o zapachu amoniaku.

Objawy zapalenia pęcherza u starszych dzieci: 

• ból lub pieczenie podczas oddawania moczu,
• uczucie częstego parcia na pęcherz,
• wydalanie moczu małymi porcjami,
• ból lub dyskomfort odczuwany w podbrzuszu lub w okolicy lędźwiowej,
• mimowolne popuszczanie moczu,
• pogorszenie samopoczucia,
• gorączka, krwiomocz. 

Jeśli dziecko poniżej 2. roku życia ma gorączkę powyżej 38°C bez innych objawów, konieczne są badania moczu, by wykluczyć zakażenie układu moczowego.

Zapalenie pęcherza u dziecka – jak pobrać mocz do badania? 

Aby rozpoznać zapalenie pęcherza, lekarz zleca badania moczu. Jak prawidłowo pobrać próbkę?

Przed pobraniem moczu od dziecka dokładnie umyj jego krocze wodą z mydłem. Do badania przeznacz pierwszy mocz poranny, pobrany ze środkowego strumienia. Oznacza to, że pierwszą porcję moczu dziecko powinno oddać do toalety. Kolejna porcja moczu (środkowa) nadaje się do badania i to ją staramy się wychwycić do jałowego pojemnika. Pobranie próbki moczu w przypadku niemowląt i małych dzieci, które jeszcze nie kontrolują mikcji, jest dużo trudniejsze. Mikcję może przyspieszyć nakarmienie i podanie dziecku napoju lub polewanie jego nóżek ciepłą wodą.

Możesz też kupić samoprzylepny woreczek. Dostępne są dwa rodzaje woreczków: dla dziewczynek i chłopców, odpowiednio do naklejenia w okolicy warg sromowych lub penisa. Gdy woreczek napełni się moczem, natychmiast go usuń i zabezpiecz do badania, zaklejając i wkładając do pojemnika na mocz. Taki sposób pobierania moczu nie nadaje się jednak do badania bakteriologicznego, ponieważ przedłużony kontakt woreczka ze skórą zanieczyszcza próbkę zewnętrzną florą bakteryjną. 

Pobrany od dziecka mocz jak najszybciej dostarcz do laboratorium. Jeśli nie jest to możliwe, próbkę przechowuj w lodówce.

Zapalenie pęcherza u dziecka – leczenie 

Leczenie zapalenia pęcherza u dziecka ma na celu przywrócenie jałowości dróg moczowych. Aby wyeliminować bakterie, podaje się antybiotyki.

Gdy schorzeniu towarzyszą przykre objawy, lekarz zazwyczaj nie czeka na wyniki badania bakteriologicznego. Wczesne rozpoczęcie terapii (najlepiej w ciągu pierwszych 24-48 godzin infekcji) ogranicza ryzyko bliznowacenia nerek.

Polskie Towarzystwo Nefrologii Dziecięcej zaleca, aby czas leczenia zapalenia pęcherza wynosił od 3 do 5 dni. Terapia zakażeń górnych dróg moczowych jest dłuższa i trwa zwykle 7-10 dni. 

Ile trwa zapalenie pęcherza u dziecka? 

Zapalenie pęcherza może mieć formę ostrą lub przewlekłą, gdy objawy utrzymują się powyżej 2 tygodni.

Długość infekcji zależy od stanu odporności dziecka, obecności ewentualnych wad układu moczowego czy zastosowanego leczenia. Po podjęciu antybiotykoterapii niepowikłane zapalenie pęcherza powinno trwać maksymalnie 3 dni.

Mimo ustąpienia objawów leczenie trzeba jednak kontynuować tak długo, jak zaleci to lekarz, aby uniknąć nawrotu choroby i powstawania lekoopornych szczepów bakterii.  

Jak uniknąć zapalenia pęcherza u dziecka? 

Aby zmniejszyć ryzyko zapalenie pęcherza u dziecka: 

• dbaj o prawidłową higienę jego okolic intymnych,
• naucz malucha właściwych nawyków higienicznych podczas korzystania z toalety, 
• pamiętaj o częstej zmianie pieluszek,
• dopilnuj odpowiedniego nawodnienia w ciągu dnia,
• zachęcaj dziecko do regularnego korzystania z toalety,
• wyeliminuj pasożyty,
• w przypadku infekcji jak najszybciej wdrażaj terapię zaleconą przez lekarza,
• profilaktycznie podawaj dziecku sok z żurawiny, probiotyki (zwłaszcza  Lactobacillus acidophilus) i preparaty immunomodulujące (na bazie specjalnego szczepu E.coli); 
• dbaj o czystość toalety, z której korzysta dziecko,
• w miejscach publicznych stosuj specjalne jednorazowe nakładki na sedes. 

Przeczytaj również:
Owsiki. Jak rozpoznać objawy owsicy?