Kwas hialuronowy – co to jest, jak działa i jak go stosować? Kwas hialuronowy na usta, twarz i pod oczy

Kwas hialuronowy – co to? 

Kwas hialuronowy (HA, hyaluronic acid) to związek z grupy glikozoamin, czyli polisacharydów. Każda cząsteczka kwasu hialuronowego składa się z jednej cząsteczki kwasu D-glukuronowego i jednej cząsteczki N-acetyloglukozaminy połączonych wiązaniami glikozydowymi. Kwas hialuronowy jest naturalnym biopolimerem o szerokim występowaniu. Naturalnie występuje nie tylko u ludzi, ale także innych zwierząt czy nawet bakterii. W organizmie występuje w postaci hialuronianu sodu, czyli soli sodowej kwasu hialuronowego.  

Kwas hialuronowy do celów medycznych i produkcji kosmetyków pozyskuje się przede wszystkim z tkanek zwierzęcych – jest to kwas hialuronowy pochodzenia ksenogenicznego. Kwas hialuronowy izoluje się m.in. z gałek ocznych kręgowców, grzebieni kogutów czy skóry rekina.  

Inną metodą pozyskiwania kwasu hialuronowego jest izolowanie go z niektórych szczepów bakterii. Szczepy, które wykorzystywane są w tej metodzie, nie są chorobotwórcze.  

Kwas hialuronowy izolowany z hodowli bakteryjnych może być bardziej bezpieczny, ponieważ nie występuje tu ryzyko zanieczyszczenia go innymi substancjami, które są obecne w tkankach zwierząt [1, 2]. 

Kwas hialuronowy – rodzaje 

Pod względem budowy cząsteczkowej kwas hialuronowy dzieli się na trzy rodzaje: 

• wielkocząsteczkowy kwas hialuronowy (HMW-HA),  
• średniocząsteczkowy kwas hialuronowy (MMW-HA), 
• małocząsteczkowy kwas hialuronowy (LMW-HA). 

Masa cząsteczkowa i długość łańcucha kwasu hialuronowego determinują jego właściwości. Im mniejsza cząsteczka, tym większa zdolność do wnikania w głębsze warstwy skóry. Wielkocząsteczkowy kwas hialuronowy utrzymuje się na skórze i chroni ją przed utratą wody. Średniocząsteczkowy kwas hialuronowy nawilża jedynie zewnętrzną warstwę naskórka. Za to małocząsteczkowy kwas hialuronowy ma już zdolność wnikania w głębokie warstwy skóry i zapewniania jej nawilżenia [1, 2]. 

Działanie kwasu hialuronowego 

Kwas hialuronowy odgrywa ważną rolę w organizmie. Funkcje, jakie pełni, zależą od miejsca, w którym występuje.  

W ciele człowieka o masie 70 kg znajduje się około 15 g kwasu hialuronowego.  

Kwas hialuronowy w największej ilości (do ponad 50%) znajduje się w skórze – w warstwie kolczystej i podstawnej naskórka oraz skórze właściwej. W mniejszych ilościach występuje także w: 

• pępowinie,  
• tkance chrzęstnej,  
• mazi stawowej,  
• układzie limfatycznym,  
• mięśniach,  
• sercu,  
• nerkach,  
• mózgu.  

Kwas hialuronowy obecny jest także w ciałku szklistym oka, filmie łzowym, strunach głosowych, ale też surowicy krwi czy moczu.  

Kwas hialuronowy znany jest ze zdolności wiązania wody (właściwości higroskopijne).  

Cząsteczka kwasu hialuronowego jest w stanie związać 1000-krotnie większą ilość wody od jej masy cząsteczkowej.

Właśnie dzięki tej właściwości kwas hialuronowy pełni wiele ważnych funkcji w organizmie: 

• zapewnia prawidłowy skład i funkcjonowanie macierzy międzykomórkowej; 
• utrzymuje homeostazę i bierze udział w procesach migracji, namnażania i różnicowania komórek organizmu; 
• wpływa na koagulację, przyspiesza wytwarzanie fibryny; 
• zapewnia prawidłowy poziom nawilżenia i sprężystości skóry; 
• działa bakteriostatycznie i sprzyja gojeniu ran; 
• lepkie roztwory kwasu hialuronowego zmniejszają tarcie powierzchni stawowych; 
• zapewnia prawidłowe nawilżenie oka; 
• zapewnia odpowiednie działanie strun głosowych; 
• duże cząsteczki działają przeciwzapalnie, antyoksydacyjnie; 
• małe cząsteczki działają prozapalnie, stymulując układ immunologiczny [1, 2, 3, 4]. 

Zastosowanie kwasu hialuronowego w medycynie 

Kwas hialuronowy jest stosowany od lat w wielu dziedzinach medycyny. 

Kwas hialuronowy w ortopedii 

Kwas hialuronowy znalazł szerokie zastosowanie zarówno w leczeniu, jak i profilaktyce chorób układu ruchu. W terapii choroby zwyrodnieniowej stawów i reumatoidalnym zapaleniu stawów kwas hialuronowy podaje się bezpośrednio do stawów w postaci iniekcji. Wiskosuplementację, bo tak nazywa się ta metoda, stosuje się, kiedy leczenie doustne nie jest wystarczająco efektywne lub kiedy istnieją przeciwwskazania do przyjmowania leków doustnych. Kwas hialuronowy, zwiększając lepkość i elastyczność mazi stawowej, poprawia działanie stawów, zmniejsza siłę tarcia i stanowi „smar” dla powierzchni stawów. Działa także przeciwzapalnie, w wyniku czego zmniejsza się również ból. Dostawowe stosowanie kwasu hialuronowego pozwala w znacznym stopniu obniżyć ilość niesteroidowych leków przeciwzapalnych przyjmowanych doustnie [1, 4]. 

Kwas hialuronowy w ginekologii  

Globulki i żele z kwasem hialuronowym stosuje się pomocniczo w leczeniu infekcji. Preparaty z kwasem hialuronowym nawilżają śluzówkę pochwy, zapobiegają rozprzestrzenianiu się infekcji i pobudzają układ immunologiczny. Dzięki nim skraca się czas leczenia, zmniejsza się także prawdopodobieństwo nawrotu infekcji. 

Kwas hialuronowy stosuje się również w leczeniu atrofii pochwy. Schorzenie to przede wszystkim dotyczy kobiet po menopauzie, ale może dotykać również młodszych kobiet, np. w trakcie połogu, karmienia piersią i długotrwale stosujących antykoncepcję hormonalną. Na skutek zmiany stężeń hormonów śluzówka pochwy staje się mniej elastyczna i wilgotna. Pojawiają się nieprzyjemne objawy, takie jak uciążliwa suchość, świąd, pieczenie i podrażnienia. Atrofia może skutkować też znacznym bólem w trakcie współżycia. Kwas hialuronowy dzięki swoim właściwościom zmienia strukturę śluzówki pochwy, nawilża ją i uelastycznia. Działa także regenerująco poprzez przyspieszenie procesów gojenia tkanki. 

Kwas hialuronowy ma również zastosowanie w przypadku pacjentek onkologicznych po radioterapii. Skutkami ubocznymi radioterapii, które kwas hialuronowy może łagodzić, są zmiana struktury błony śluzowej, suchość, zrosty i ból podczas stosunku. 

Kwas hialuronowy w postaci żeli i globulek warto stosować również w przypadku pojawienia się alergii. Preparaty te wspomogą procesy regeneracji, znacznie przyspieszając gojenie. 

Badania naukowe wskazują, że kwas hialuronowy może znaleźć również zastosowanie w leczeniu endometriozy [5, 6]. 

Kwas hialuronowy w okulistyce 

Kwas hialuronowy jest stosowany podczas zabiegów okulistycznych. Wykorzystuje się go przy operacjach zaćmy i jaskry, wszczepianiu soczewki i plastyce rogówki, ale także w urazach oka. Kwas hialuronowy zapewnia odczuwalny komfort, zmniejsza ryzyko wystąpienia infekcji, skraca czas leczenia i minimalizuje tworzenie wolnych rodników. 

Stosuje się go także jako lubrykant do nawilżania powierzchni oka. Kwas hialuronowy wchodzi w skład kropli ocznych – można znaleźć go w składzie tzw. sztucznych łez stosowanych w suchości i podrażnieniach oczu i wykorzystywanych również przez osoby noszące soczewki kontaktowe. Ponadto kwas hialuronowy występuje jako substancja pomocnicza w lekach podawanych do oka [1]. 

Kwas hialuronowy w dermatologii 

Kwas hialuronowy znalazł zastosowanie w leczeniu skóry. Stosuje się go w terapii urazów, oparzeń i zmian trądzikowych. Przyspiesza gojenie ran i zapewnia skórze skuteczną regenerację. Można go także stosować na blizny [3]. 

Kwas hialuronowy w medycynie estetycznej 

• Kwas hialuronowy na zmarszczki 

Wykorzystuje się go jako wypełniacz w zabiegach mających na celu niwelowanie zmarszczek, głównie na twarzy i szyi.  

• Kwas hialuronowy w modelowaniu twarzy 

Zabiegi z wykorzystaniem kwasu hialuronowego stosuje się do modelowania kształtu twarzy. Wykorzystuje się go m.in. do korekcji nosa, co w niektórych przypadkach może być alternatywą dla operacji plastycznej. Umożliwia podniesienie opadających kącików ust i łuków brwiowych. Stosuje się go również do modelowania policzków i podbródka oraz wypełnienia bruzd nosowo-wargowych. Może być wykorzystywany także do modelowania ciała, np. piersi, ud, pośladków i łydek. 

• Kwas hialuronowy na usta  

Kwas hialuronowy wykorzystuje się w celu powiększenia ust. Zabieg ten uważany był za bezpieczny, bez ryzyka groźnych powikłań. Ostatnie doniesienia naukowe wskazują jednak na pewne ryzyko. Do tej pory uważano, że kwas hialuronowy całkowicie rozkłada się w organizmie, przez co efekt stopniowo zanika. Kwas hialuronowy ma jednak tendencje do migrowania i osiadania w innych miejscach, co może prowadzić do drobnych deformacji twarzy. 

• Kwas hialuronowy pod oczy 

Kwas hialuronowy można aplikować również pod oczy. Jest to zabieg wypełniania doliny łez. Ma na celu niwelowanie cieni i sińców pod oczami. 

Jakie są przeciwwskazania do stosowania kwasu hialuronowego? 

Przeciwwskazania do stosowania kwasu hialuronowego dotyczą bardziej inwazyjnych zabiegów, głównie preparatów w formie iniekcji [4, 7]. Obejmują: 

• infekcje skóry w okolicach podania iniekcji; 
• nieprawidłowa krzepliwość krwi; 
• przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych; 
• ciąża; 
• karmienie piersią; 
• choroby autoimmunologiczne; 
• choroby nowotworowe. 

Dobre kremy z kolagenem i kwasem hialuronowym 

Kwas hialuronowy w ostatnich latach stał się jednym z najbardziej popularnych składników kosmetycznych. Czysty kwas hialuronowy można wykorzystać także jako bazę do tworzenia własnych kosmetyków. 

Kwas hialuronowy może wykazywać różne działanie w zależności od wielkości cząsteczki. Największe cząsteczki mają właściwości okluzyjne, czyli zabezpieczające skórę przed utratą wody. Mniejsze cząsteczki wnikają w głębsze warstwy i zapewniają optymalny poziom nawilżenia i elastyczności.  

Regularne stosowanie kremów z kwasem hialuronowym może skutecznie spłycać zmarszczki.  

Kwas hialuronowy wykazuje także działanie przeciwzapalne, łagodzące, antyoksydacyjne i przeciwstarzeniowe. Ponadto wspomaga transport innych składników aktywnych kosmetyków do głębokich warstw skóry. Wchodzi w skład wielu kosmetyków z serii anti-aging.  

Kwas hialuronowy w połączeniu z kolagenem 

Podczas wyboru odpowiedniego kremu warto postawić na produkt zawierający w swoim składzie kwas hialuronowy i kolagen.  

Połączenie tych dwóch składników kosmetycznych zadziała na zmarszczki ze zdwojoną siłą.  

Kolagen odpowiada za elastyczność i napięcie skóry. Niestety z wiekiem znacznie maleje jego ilość w organizmie. Mniejsza ilość kolagenu skutkuje pojawieniem się zmarszczek, utratą elastyczności i jędrności skóry oraz zmęczonym wyglądem. Kosmetyki zawierające kolagen wspierają komórki skóry w produkcji naturalnego kolagenu. Przez skórę przenikają jedynie peptydy i aminokwasy, z których zbudowany jest kolagen. Stosując kremy z kolagenem, dostarczamy naszym komórkom budulca dla naturalnego kolagenu.  

Kwas hialuronowy również wykazuje działanie przeciwstarzeniowe, bierze czynny udział w produkcji włókien kolagenowych i elastyny w organizmie. Ponadto ułatwia penetrację składników aktywnych do głębszych warstw skóry, zwiększając tym samym ich efektywność. 

Kwas hialuronowy pod oczy będzie świetnym wyborem dla każdego. Skóra pod oczami jest znacznie cieńsza i delikatniejsza niż skóra twarzy. To obszar, w którym najszybciej pojawiają się pierwsze zmarszczki. Krem z kwasem hialuronowym i kolagenem warto stosować zarówno na całą twarz, jak i pod oczy.  

Jeśli bogate konsystencje kremów są zbyt ciężkie, na skórę można aplikować żel hialuronowy o lżejszej formule. Często spotykaną formą kosmetyków z kwasem hialuronowym są sera. W tak delikatnej postaci kwas hialuronowy można nakładać nawet na suche i popękane usta [9]. 

Czy kwas hialuronowy jest szkodliwy dla zdrowia? 

Kwas hialuronowy uznawany jest za substancję bezpieczną, praktycznie pozbawioną skutków ubocznych. Naturalnie występuje on w naszym organizmie, dlatego tolerancja na ten składnik jest bardzo duża. Z wiekiem znacznie zmniejsza się jego ilość, którą można uzupełnić. 

Kwas hialuronowy – efekty uboczne 

Skutki uboczne kwasu hialuronowego mogą pojawiać się głównie po zabiegach medycyny estetycznej, jednak są one łagodne i ustępują stosunkowo szybko. 

Działania niepożądane mogą pojawić się niekiedy również po wiskosuplementacji, czyli zastrzyku dostawowym. Ból, obrzęk i zaczerwienienie w miejscu podania iniekcji ustępują samoistnie [4, 7].

Przeczytaj również:
Serum z kwasem hialuronowym – jak działa, kiedy stosować?