Czy wiem, co jem? Metale ciężkie w owocach i warzywach

Owoce i warzywa w diecie

W najnowszej piramidzie żywieniowej owoce i warzywa zajmują drugie miejsce, zaraz po aktywności fizycznej. Każdy wie, że mają one bardzo dużo składników odżywczych, które mogą chronić przed chorobami cywilizacyjnymi, dlatego powinny stanowić co najmniej połowę wszystkich naszych posiłków danego dnia. Warzywa zawierają dużą ilość wody i małą ilość węglowodanów, toteż nie podnoszą gwałtownie poziomu cukru we krwi. Oprócz tego są bogate w witaminy z grupy A, C, E i składniki mineralne, takie jak: cynk, miedź, magnez, żelazo czy potas. Dzięki swojej zawartości poprawiają kondycję skóry, włosów i paznokci, a także zapobiegają zachorowaniom np. na anemię. Warzywa w kolorze czerwonym, żółtym i zielonym posiadają sporą dawkę witaminy C odpowiedzialnej za odporność i gojenie ran, witaminy A, która odpowiada za prawidłowe widzenie, witaminę E, kwas foliowy oraz przeciwutleniacze.

Warzywa można zjadać w dowolnych ilościach, jednak w przypadku owoców należy się nieco ograniczyć ze względu na dużą zawartość cukru. Właściwe proporcje to: ¾ w przypadku warzyw i ¼ dla owoców. Podobnie jak warzywa, owoce zawierają sporą ilość witamin i składników odżywczych oraz obniżają poziom cholesterolu.

Warunki życia a wpływ na jakość warzyw i owoców

Obecnie przez swój tryb życia człowiek przyczynia się do emisji toksycznych związków do atmosfery. Jazda samochodem, palenie w piecach, dym tytoniowy czy statki uwalniają wiele substancji, wśród których znajdują się metale ciężkie, np. ołów, kadm, rtęć, arsen. Największe zagrożenie dla człowieka stanowi kadm oraz ołów. Kumulacja tych substancji oraz długi okres półtrwania powoduje chroniczną toksyczność. Obecność metali ciężkich w powietrzu przyczynia się do ich osadzania również na warzywach i owocach. Regularne spożywanie takiej żywności znacznie zmniejsza przyswajalność wartości odżywczych do organizmu, głównie cynku, magnezu, miedzi, żelaza, a także przyczynia się do kumulacji tych pierwiastków w organizmie.

Zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi w Polsce jest dosyć wysokie. Dostają się one do warzyw i owoców poprzez glebę (korzeń) oraz liście. Stosowanie nawozów zawierających metale ciężkie również powoduje ciągły wzrost ich stężenia w warzywach i owocach. Niestety zarówno ołów, jak i kadm cechuje bardzo duża trwałość w środowisku.

Wpływ metali ciężkich na zdrowie

Kadm

Jest jednym z najczęściej występujących pierwiastków w owocach i warzywach. Uważany jest za najbardziej toksyczny metal, a jego wysokie stężenie powoduje nieodwracalne szkody w organizmie. Najwięcej tego pierwiastka znajduje się w warzywach korzennych – marchwi, selerze, pietruszce, a mniej w pomidorach i owocach. Kadm bardzo łatwo wchłania się do organizmu, zaburzając funkcjonowanie narządów wewnętrznych, w tym mózgu. Kumuluje się w nerkach, wątrobie, trzustce oraz jelitach. Metal ten jest rakotwórczy, powoduje również nadciśnienie i uszkodzenia układu oddechowego. Osłabia układ odpornościowy i obniża przyswajalność składników mineralnych z pożywienia.

Ołów

Występuje zarówno w powietrzu, glebie, jak i wodzie. Jest wchłaniany do organizmu najczęściej przed skórę i drogi oddechowe, a także wraz z pokarmem. Najwięcej ołowiu można znaleźć w korzeniach, mniej w liściach owoców i warzyw. Dopuszczalna dawka ołowiu to 1 mg/kg masy produktu. Zjedzenie większej ilości może przyczynić się do ołowicy, czyli zatrucia ołowiem. Objawy to bóle głowy, osłabienie, niestrawność, a w przewlekłej postaci nawet anemia. Ołów może prowadzić do zachorowania na nowotwory i wywoływać zaburzenia układu nerwowego.

W związku z postępem cywilizacyjnym wzrasta poziom zanieczyszczenia atmosfery metalami ciężkimi, które przedostają się do warzyw i owoców. Warzywa oraz owoce towarzyszą człowiekowi całe życie. To dzięki nim dostarczamy do organizmu dużo witamin oraz soli mineralnych, dlatego nie da się ich niczym zastąpić. Można jednak zapobiegać wchłanianiu toksycznych pierwiastków do organizmu poprzez zjadanie owoców i warzyw ze sprawdzonych upraw. Wystarczy, by uprawy były oddalone od miast oraz w pełni ekologiczne, czyli pozbawione nawozów sztucznych. Ze względu na osadzanie się metali ciężkich na skórkach warzyw i owoców, istotne jest ich dokładne umycie przed zjedzeniem.