Ból kręgosłupa a cukrzyca – jaki jest między nimi związek?

Bóle kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego przodują jako główne przyczyny niepełnosprawności w populacji osób dorosłych. Szacuje się, że 70-85% ludzi doświadczy choć raz silnego epizodu bólowego kręgosłupa trwającego powyżej 3 miesięcy, a u 10% dolegliwości te będą mieć charakter przewlekły. W dyskusjach naukowych za jeden z istotnych czynników zwiększających wystąpienie incydentu bólowego kręgosłupa wymienia się cukrzycę (szczególnie typ 2). Jaki jest związek między tymi chorobami? Czemu u pacjentów z cukrzycą obserwuje się większą częstotliwość bólów kręgosłupa? 

Cukrzyca jest poważną chorobą metaboliczną, w której na skutek niedoboru insuliny we krwi poziom glukozy gwałtownie wzrasta, przyczyniając się do rozwoju powikłań takich jak: niewydolność nerek, choroba niedokrwienna serca czy udar mózgu. W cukrzycy typu 1 dochodzi do niszczenia komórek beta trzustki na skutek procesów autoimmunologicznych, co prowadzi do bezwzględnego niedoboru insuliny wytwarzanej z tych komórek. W cukrzycy typu 2 upośledzenie wydzielania insuliny wynika z narastającej stopniowo insulinooporności, powstałej na skutek interakcji czynników genetycznych oraz środowiskowych.  

Według danych epidemiologicznych gromadzonych przez Narodowy Fundusz Zdrowia w Polsce liczba chorych na cukrzycę regularnie rośnie. Spowodowane jest to wzrostem liczby osób otyłych oraz spadkiem aktywności fizycznej populacji, co stanowi główne czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2. Szacowana liczba chorych w Polsce (zdiagnozowanych i niezdiagnozowanych) sięga 3 milionów ludzi. Przyczynia się to dużego obciążenia systemu opieki zdrowotnej. W 2018 roku wartość refundacji świadczeń, wyrobów medycznych i leków stosowanych w cukrzycy wyniosła 1,9 mld złotych. 

Cukrzyca a bóle kręgosłupa 

Cukrzyca jest chorobą prowadzącą do wielu poważnych powikłań zdrowotnych i stanowi 7. bezpośrednią przyczynę zgonów na świecie. Korelacja pomiędzy cukrzycą a występowaniem bólów kręgosłupa nie jest jasna. Na podstawie przeprowadzonych badań udało się potwierdzić, iż u osób chorujących na cukrzycę bóle odcinka szyjnego, jak i lędźwiowego kręgosłupa występują częściej niż u ich zdrowych rówieśników. Mechanizm ten jest prawdopodobnie wieloczynnikowy, a pod uwagę brana jest mniejsza aktywność fizyczna, otyłość i większa skłonność do używek obserwowana w grupie chorych na cukrzycę typu 2.  

Z drugiej jednak strony badania przeprowadzone na szczurach wykazały związek pomiędzy wysokim poziomem glukozy we krwi a degeneracją kolagenu typu 2, degeneracją krążków międzykręgowych oraz gromadzeniem się wolnych rodników, które prowadzą do uszkodzenia mitochondriów komórkowych i przedwczesnych procesów apoptozy komórek. Niestety do tej pory badań tych nie udało się potwierdzić na ludziach. 

Wśród czynników ryzyka skorelowanych z bólami kręgosłupa u cukrzyków szczególnie ważnym markerem potwierdzonym badaniami wydaje się być podwyższony poziom A1C (czyli stężenia glukozy we krwi, która związała się w erytrocytach z hemoglobiną typu A). Wśród pacjentów chorujących na cukrzycę i doświadczających bólów kręgosłupa poziom tego wskaźnika jest wyraźnie wyższy niż u chorych bezbólowych.  

Innym branym pod uwagę mechanizmem powstawania degeneracji krążków międzykręgowych w cukrzycy jest zaburzenie mikrokrążenia, na skutek charakterystycznego dla cukrzycy zwapnienia naczyń krwionośnych. Ze względu na brak unaczynienia własnego krążki międzykręgowe odżywiane są na skutek dyfuzji z chrzęstnych płytek granicznych. Jak wykazały ponownie badania na szczurach, średnica naczyń w płytkach granicznych u szczurów z cukrzycą była zwężona w stosunku do osobników zdrowych. 

Ze względu na brak możliwości wskazania jednoznacznej przyczyny rozwoju bólów kręgosłupa u osób z cukrzycą w standardowym postępowaniu terapeutycznym zaleca się zwiększenie aktywności fizycznej, obniżenie masy ciała i zrównoważoną dietę. 

Przeczytaj również:
Cukrzyca – w jaki sposób się ją leczy?