Ostre zapalenie trzustki – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest ostre zapalenie trzustki?

Ostre zapalenie trzustki częściej dotyka mężczyzn. Zapadalność w ich przypadku wynosi od 10 do 30 na 100 000 osób na rok. U kobiet jest ona o ok. 10-30% niższa. Istotą choroby jest przedwczesna aktywacja proenzymów trzustkowych do aktywnych enzymów. Zaktywowane enzymy powodują niszczenie okolicznych tkanek. W niektórych przypadkach obserwuje się rozwój masywnej martwicy oraz uszkodzenia narządów sąsiednich i odległych. W przebiegu procesu dochodzi do rozwoju reakcji zapalnej obejmującej sam narząd, jak i ogólnoustrojowej.

Wyróżnia się dwie postacie ostrego zapalenia trzustki:

• śródmiąższowe obrzękowe ostre zapalenie trzustki, występujące zdecydowanie częściej, stanowiące do 90% przypadków,
• martwicze zapalenie trzustki, w przebiegu którego obserwuje się rozwój martwicy narządu.

Ostre zapalenie trzustki – przyczyny

W 80% za rozwój ostrego zapalenia trzustki odpowiada jeden z dwóch głównych czynników – po 40% przypadków jest wywoływanych przez alkohol oraz choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. W 10% przypadków nie udaje się zidentyfikować czynnika sprawczego. Pozostałe 10% jest wywoływane przez czynniki, takie jak zaburzenia lipidowe (hipertriglicerydemia), niektóre leki, powikłania operacji brzusznych i inwazyjnych procedur w obrębie układu pokarmowego, zaburzenia hormonalne, choroby autoimmunologiczne i inne

Ostre zapalenie trzustki – objawy

Pierwszym objawem pojawiającym się w przebiegu ostrego zapalenia trzustki jest silny ból brzucha. Lokalizuje się on najczęściej w nadbrzuszu, niekiedy w lewym górnym kwadrancie brzucha i może promieniować do kręgosłupa. Ból ma charakter ciągły, w pierwszych godzinach  narasta, aby ostatecznie osiągnąć stały poziom. Często występują towarzyszące mu nudności i wymioty, które nie przynoszą ulgi. Obserwuje się również gorączkę. W ciężkich przypadkach mogą wystąpić zaburzenia świadomości, spadki ciśnienia tętniczego i wstrząs. Wskutek toczącego się w jamie brzusznej procesu zapalnego może dojść do zaburzenia perystaltyki jelit z zatrzymaniem gazów i stolca – niedrożnością porażenną. Zaobserwowanie wyżej wymienionych symptomów jest wskazaniem do pilnego zgłoszenia się po pomoc lekarską!

Jak diagnozuje się ostre zapalenie trzustki?

W diagnostyce ocenia się aktywność enzymów trzustkowych we krwi i moczu. Użyteczne jest również oznaczenie wykładników stanu zapalnego oraz markerów uszkodzeń narządowych. W celu uwidocznienia ognisk zapalnych i martwiczych w trzustce, stosuje się badania obrazowe, takie jak USG lub tomografia komputerowa. W niektórych przypadkach żółciopochodnego zapalenia trzustki użyteczne jest zastosowanie badań inwazyjnych połączonych z postępowaniem terapeutycznym.

Jak przebiega ostre zapalenie trzustki?

Przebieg ostrego zapalenia trzustki jest bardzo nieprzewidywalny. W większości przypadków (60-70%) jest on łagodny. Jednak w 30-40% dochodzi do rozwoju martwicy trzustki, ciężkich powikłań ogólnoustrojowych i uszkodzeń narządów wewnętrznych. Na ciężki przebieg bardziej narażone są osoby powyżej 55 roku życia oraz otyłe, z BMI > 30kg/m2.

Ostre zapalenie trzustki – leczenie

Leczenie ostrego zapalenia trzustki jest wielokierunkowe i polega na wyrównywaniu zaburzeń powstających w organizmie, minimalizowaniu skutków zapalenia i martwicy oraz stabilizowaniu stanu chorego. Interwencje terapeutyczne dostosowywane są indywidualnie do stanu pacjenta i  przebiegu choroby. Niestety rokowanie w ostrym zapaleniu trzustki jest niepewne.

Przeczytaj również:
Przewlekłe zapalenie trzustki – przyczyny, objawy, leczenie