Plamy wątrobowe. Jak je usunąć?

Czym są plamy wątrobowe?

Plamy wątrobowe to częste zmiany barwnikowe na skórze, które pojawiają się głównie u osób w średnim i starszym wieku. Ich występowanie wiąże się z naturalnym procesem starzenia się organizmu oraz długotrwałym oddziaływaniem pewnych czynników, takich jak ekspozycja na promieniowanie UV czy zmiany hormonalne.

Chociaż nazwa plamy wątrobowe może sugerować związek z chorobami wątroby, w rzeczywistości nie mają one z nią nic wspólnego.

Plamy wątrobowe są wynikiem miejscowego zwiększenia aktywności komórek barwnikowych (melanocytów) lub nagromadzenia melaniny w skórze. Plamy te pojawiają się najczęściej na odsłoniętych częściach ciała – tam, gdzie skóra przez lata była narażona na działanie czynników zewnętrznych.

Jak wyglądają plamy wątrobowe? 

Plamy wątrobowe mogą mieć barwę od jasnożółtej do ciemnobrązowej, przy czym intensywność koloru często zależy od indywidualnych predyspozycji skóry oraz czasu, przez jaki zmiana się rozwijała. Często przybierają jednolity odcień, choć zdarzają się także przebarwienia o nieco nieregularnym zabarwieniu. Ich kształt jest zazwyczaj owalny lub lekko nieregularny, ale z wyraźnie zaznaczonymi brzegami, co odróżnia je od niektórych innych zmian skórnych.

Rozmiar plam może być bardzo zróżnicowany. Od drobnych, przypominających pieprzyki, aż po większe zmiany dochodzące do 2 cm średnicy, a czasem nawet więcej. Powierzchnia plam jest gładka, nie wystaje ponad poziom skóry i nie powoduje żadnych dolegliwości bólowych czy swędzenia. Występują one zazwyczaj w skupiskach, choć mogą też pojawiać się pojedynczo.

Ze względu na ekspozycję na promieniowanie słoneczne, zazwyczaj pojawiają się:

• plamy wątrobowe na twarzy i szyi,
• plamy wątrobowe na nogach,
• plamy wątrobowe na rękach.

Ale zdarzają się również plamy wątrobowe na brzuchu czy plecach.

Plamy wątrobowe – przyczyny 

Ekspozycja na promieniowanie UV

To najczęstszy czynnik przyczyniający się do powstawania plam wątrobowych. Dlatego najczęściej pojawiają się na twarzy, dłoniach, ramionach i dekolcie, czyli w miejscach najbardziej narażonych na słońce. Promieniowanie ultrafioletowe (UV) pobudza melanocyty (komórki odpowiedzialne za produkcję melaniny) do intensywniejszego działania. W miejscach długo lub często wystawianych na słońce dochodzi do nadprodukcji melaniny, która może z czasem prowadzić do trwałych przebarwień. 

Procesy starzenia się skóry

Z wiekiem dochodzi do naturalnych zmian w strukturze skóry i funkcjonowaniu komórek barwnikowych. Melanocyty mogą działać nierównomiernie. W niektórych miejscach produkują więcej melaniny, w innych mniej. Spada też liczba komórek odpowiedzialnych za „rozprowadzanie” barwnika w skórze, co prowadzi do jego skupisk. W efekcie powstają przebarwienia, które nie zanikają samoistnie.

Predyspozycje genetyczne

Skłonność do przebarwień może być dziedziczna. U niektórych osób plamy pojawiają się wcześniej i są bardziej rozległe, mimo podobnej ekspozycji na słońce jak u innych. Geny wpływają m.in. na aktywność melanocytów, tempo starzenia się skóry oraz zdolność skóry do regeneracji.

Zaburzenia hormonalne

Niektóre hormony, zwłaszcza estrogeny i progesteron, mogą wpływać na aktywność komórek barwnikowych. Dlatego przebarwienia częściej obserwuje się u kobiet, zwłaszcza w okresie menopauzy, ciąży, podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej lub terapii hormonalnej.

Zażywanie niektórych leków i substancji fotouczulających

Niektóre leki i substancje mogą zwiększać wrażliwość skóry na promieniowanie UV, co sprzyja powstawaniu przebarwień.

Do najczęstszych należą:

• leki moczopędne,
• niektóre antybiotyki (np. tetracykliny),
• leki przeciwcukrzycowe,
• niektóre leki stosowane w chorobach serca,
• środki uspokajające,
• preparaty z dziurawcem.

Kontakt ze szkodliwymi substancjami chemicznymi

Niektóre substancje, zwłaszcza kosmetyki i perfumy zawierające alkohol lub fotouczulające związki, mogą reagować ze słońcem i powodować przebarwienia. Dzieje się to często po aplikacji na skórę, a następnie wystawieniu jej na słońce.

Zaburzenia metaboliczne i stany zapalne skóry

Choć rzadziej, przebarwienia mogą być skutkiem zaburzeń metabolicznych (np. cukrzycy), przewlekłych stanów zapalnych skóry, uszkodzeń mechanicznych czy gojenia się ran. W tych przypadkach melanina może zostać „uwięziona” w skórze i tworzyć trwałe przebarwienia.

Zanieczyszczenie środowiska i stres oksydacyjny

Zanieczyszczenia powietrza oraz promieniowanie HEV (emitowane przez ekrany) również mogą powodować stres oksydacyjny w skórze, co zaburza jej funkcjonowanie i przyczynia się do nierównomiernego rozmieszczenia barwnika.

Jak usunąć plamy wątrobowe? Leczenie

Plamy wątrobowe, choć niegroźne, bywają uciążliwe estetycznie. Ich usuwanie można przeprowadzić na kilka sposobów, a dobór odpowiedniej metody zależy od rodzaju skóry, intensywności zmian oraz oczekiwań co do efektu.

Na początek warto sięgnąć po dermokosmetyki rozjaśniające przebarwienia. W ich składzie znajdują się najczęściej substancje takie jak kwas azelainowy, witamina C, niacynamid czy retinol. Ich działanie polega na hamowaniu produkcji melaniny oraz wspomaganiu odnowy komórkowej, co prowadzi do stopniowego rozjaśniania plam. Efekty pojawiają się po kilku tygodniach regularnego stosowania, ale wymagają cierpliwości i systematyczności.

Jeśli domowa pielęgnacja nie przynosi zadowalających rezultatów, można rozważyć peelingi chemiczne wykonywane w gabinetach kosmetologicznych lub dermatologicznych. Zastosowanie odpowiednich kwasów, np. glikolowego lub TCA, prowadzi do złuszczania powierzchniowej warstwy naskórka, co rozjaśnia zmiany pigmentacyjne. Zabiegi tego typu są skuteczne, ale wymagają unikania ekspozycji na słońce i stosowania wysokiej ochrony przeciwsłonecznej.

Jedną z najskuteczniejszych metod usuwania plam wątrobowych jest laseroterapia. Wykorzystuje się tu światło lasera, które celuje bezpośrednio w nadmiar melaniny w skórze, nie uszkadzając przy tym zdrowych tkanek. Zabiegi laserowe są szybkie i często przynoszą efekt już po jednej lub dwóch sesjach. 

W przypadku wątpliwości co do charakteru zmian skórnych lub planowania zabiegów inwazyjnych, zawsze skonsultuj się z dermatologiem, który potwierdzi, czy zmiany są łagodne i dobierze bezpieczną formę leczenia.

Plamy wątrobowe – zapobieganie

Niezależnie od wybranej formy terapii, bardzo istotną rolę w leczeniu i zapobieganiu nowym zmianom odgrywa codzienna ochrona przeciwsłoneczna.

Kremy z filtrem SPF 50 stosuj przez cały rok, niezależnie od pogody, ponieważ promieniowanie UVA przenika przez chmury, a jego działanie fotostarzejące oraz sprzyjające powstawaniu przebarwień jest aktywne przez cały dzień, nawet zimą. Regularne stosowanie wysokiej ochrony przeciwsłonecznej to jeden z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania plamom pigmentacyjnym, w tym plamom wątrobowym.

Unikaj także intensywnego słońca, zwłaszcza w godzinach od 11:00 do 15:00. Noś odzież zakrywającą skórę, najlepiej wykonaną z przewiewnych, naturalnych materiałów, takich jak len czy bawełna, które chronią przed słońcem, nie powodując przegrzania. Dobrym uzupełnieniem są okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV oraz kapelusz z szerokim rondem.

Równie istotna jest zdrowa, zbilansowana dieta, bogata w antyoksydanty takie jak witamina C, E, beta-karoten, cynk i selen, które neutralizują wolne rodniki przyspieszające starzenie się skóry. Spożywanie dużej ilości warzyw, owoców, orzechów, nasion i pełnoziarnistych produktów zbożowych wspiera regenerację komórek. Odpowiednie nawodnienie pomaga utrzymać elastyczność skóry i wspiera jej funkcje ochronne.

Również unikanie używek ma ogromne znaczenie, ponieważ toksyny przyspieszają procesy starzenia skóry. Dodatkowo warto dbać o ogólny stan zdrowia, kontrolować poziom hormonów, cukru i stanu wątroby, ponieważ niektóre schorzenia mogą pośrednio wpływać na wygląd skóry. Regularna aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu i ograniczenie stresu również wspomagają naturalną równowagę skóry i jej zdolność do regeneracji.