Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

X - Projekt Mama 2024 (2)
X - Wiosenne porządki
X - Herbal Monasterium
X - Zajączek wielkanocny 2024
X - Układ pokarmowy
X - Alergia 2024
X - Sale do -50%
9

Selen – dlaczego jest ważnym składnikiem diety?

Słuchaj artykułu

Selen odgrywa istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu, ponieważ jest antyoksydantem i opóźnia procesy starzenia. Wspiera pracę tarczycy i mięśni, a także płodność. Jego niedobór w diecie może przejawiać się osłabieniem, anemią czy łamliwością włosów i paznokci. 

Selen – dlaczego jest ważnym składnikiem diety?

Selen – właściwości 

Selen (łac. selenium, Se) jest półmetalem o właściwościach nieco zbliżonych do siarki. To jeden z pierwiastków śladowych. W temperaturze pokojowej bezpostaciowy selen to proszek o ceglastoczerwonym kolorze. Pali się niebieskim płomieniem, wydzielając przy tym charakterystyczny nieprzyjemny zapach. 

Pierwiastek ten w organizmie ludzkim jest niezbędnym składnikiem tzw. selenoprotein grupy 25 białek, z których część pełni rolę enzymatyczną. Najważniejsze to: 

  • peroksydaza glutationu (GPX)jej główną funkcją jest neutralizacja nadtlenku wodoru i organicznych wodronadtlenków na poziomie komórkowym; 
  • reduktaza tioredoksyny (TrxR) – odpowiada za równowagę redox w komórce, a także odgrywa istotną rolę w syntezie DNA i apoptozie (programowanej śmierci komórki); 
  • dejodynaza jodotyroniny (IDD) – odgrywa rolę w metabolizmie hormonów tarczycy, jej działanie jest ściśle powiązane z obecnością jodu; 
  • selenoproteina P (SeIP) – bierze udział m.in. w międzytkankowym transporcie selenu. 

Ciesz się darmową dostawą przy zakupie wybranych produktów!

Wszystkie te białka odgrywają istotną rolę przeciwutleniaczy, dlatego selen jest uznany za pierwiastek niezbędny w naturalnych procesach antyoksydacyjnych w organizmie. Jego obecność jest wymagana dla szerokopojętego działania przeciwstarzeniowego oraz prawidłowej regeneracji komórek. 

Selen jest niezbędny również w: 

  • syntezie hormonów tarczycy, 
  • profilaktyce nowotworów (metyloselenol), 
  • tworzeniu przeciwciał, 
  • aktywności limfocytów T, 
  • aktywności komórek NK (Natural Killers), 
  • prawidłowej spermatogenezie (dojrzewanie i ruchliwość plemników), 
  • prawidłowym przebiegu implantacji zarodka, utrzymaniu odpowiedniej kondycji łożyska,  
  • prawidłowej budowie włosów i paznokci, 
  • prawidłowym funkcjonowaniu mięśni (wytrzymałość i regeneracja). 

Selen – zapotrzebowanie 

Dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na ten mikroskładnik jest na poziomie około 60-70 µg, a u dzieci powyżej 1 roku życia zaczyna się od 20 µg. Selen musi być dostarczany wraz z pożywieniem. Jego wchłanianie następuje głównie w jelicie cienkim, a bioprzyswajalność zależy od formy chemicznej – najkorzystniejsze są związki organiczne. 

Nie ma istotnych różnic pomiędzy zapotrzebowaniem na selen u kobiet ciężarnych i nieciężarnych. Jedynie w przypadku kobiet karmiących wartość ta wzrasta nieznacznie, o kilkanaście µg na dobę. 

Selen – niedobór 

Niedobór selenu w organizmie wynika z braku podaży w diecie i może objawiać się m.in.: 

  • zmniejszeniem przewodnictwa nerwowo-mięśniowego,  
  • osłabieniem,  
  • anemią,  
  • problemami z płodnością,  
  • kruchością i łamliwością włosów i paznokci. 

Źródła selenu 

Możliwość uzupełnienia selenu wraz z pożywieniem, jest zależna od jego ogólnej podaży w środowisku (np. w glebie czy w wodzie), przy czym Polska uchodzi za kraj ubogi w ten pierwiastek.  

Najważniejszym źródłem selenu są: 

  • orzechy brazylijskie, 
  • orzechy nerkowca, 
  • owoce morza: ośmiornice, ostrygi, kalmary, małże, 
  • sardynki, 
  • tuńczyk, 
  • białe pieczarki, 
  • wołowina. 

Selen w dostępnych suplementach diety może występować w postaci: 

  • soli nieorganicznych (selenków, selenianów), 
  • soli organicznej (sole, aminokwasy).  

Jedną z popularniejszych form jest selenometionina i selenocysteina. Bogatym źródłem tego pierwiastka są – również wykorzystywane w suplementach diety – tzw. drożdże selenowe. Są to drożdże z gatunku Saccharomyces cerevisiae, hodowane na podłożu bogatym w selen. Organizmy te włączają ten pierwiastek w swoje szlaki enzymatyczne. Takie wysuszone drożdże mają postać brązowego proszku o charakterystycznym zapachu

Kto powinien suplementować selen? 

Suplementację selenem warto rozważyć w przypadku

  • chorób tarczycy, 
  • cukrzycy, szczególnie typu 1, 
  • powikłań wynikających z hiperglikemii, 
  • nieprawidłowej pracy układu odpornościowego, 
  • chorób autoimmunologicznych, 
  • leczenia bezpłodności, 
  • niektórych chorób sercowo-naczyniowych, 
  • chorób z upośledzeniem wchłaniania składników pokarmowych w jelicie (np. choroba Leśniowskiego-Crohna), 
  • osób dializowanych. 

Preparaty z selenem często zawierają też witaminę E, która wspiera działanie antyoksydacyjne i przeciwstarzeniowe. 

Selen – nadmiar 

Tak jak każdy składnik mineralny, tak i selen można przedawkować. Objawy nie są charakterystyczne i należą do nich: 

  • zaburzenia żołądkowo-jelitowe, 
  • przewlekłe zmęczenie, 
  • zaburzenia neurologiczne, 
  • łamliwość i kruchość włosów i paznokci, 
  • przebarwienia zębów i paznokci, 
  • metaliczny posmak w ustach, 
  • „czosnkowy” zapach oddechu i wydzielanego potu. 

Jak widać, selen jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu, a jego niedobór może być przyczyną niektórych chorób przewlekłych. Należy jednak pamiętać, aby rozważnie suplementować ten składnik, ponieważ jego przedawkowanie może prowadzić do nieswoistych, a więc trudnych do zdiagnozowania objawów. 

Źródła: 

  • Kiełczykowska M, Kocot J, Paździor M, Musik I. Selenium – a fascinating antioxidant of protective properties. Adv Clin Exp Med. 2018 Feb;27(2):245-255. 
  • Mehdi Y, Hornick JL, Istasse L, Dufrasne I. Selenium in the environment, metabolism and involvement in body functions. Molecules. 2013 Mar 13;18(3):3292-311. 
  • Steinbrenner H, Al-Quraishy S,  Dkhil MA, Wunderlich F, Sies H. Dietary selenium in adjuvant therapy of viral and bacterial infections. Adv Nutr 2015 Jan 15;6(1):73-82. 
  • Wang N, Tan H, Sha Li, Yu Xu, Wei Guo, Yibin Feng. Supplementation of Micronutrient Selenium in Metabolic Diseases: Its Role as an Antioxidant. Oxid Med Cell Longev. 2017;2017:7478523. 
  • Prabhu KS, Xin Gen Lei. Selenium. Adv Nutr. 2016 Mar 15;7(2):415-7. 
  • https://mgr.farm/opinie/selen/. 
Daj nam znać, co myślisz o tym artykule

Wpisz swój komentarz...
Imię

Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę