WHO – jakie wyzwania zdrowotne czekają nas na najbliższe 10 lat?

Poprawa warunków klimatycznych 

Zmiany klimatu, globalne ocieplenie, ekstremalne zjawiska pogodowe oraz skażenie wód i powietrza to tylko niektóre z problemów klimatycznych, które bezpośrednio wpływają na stan zdrowia ludzi na całym świecie. Co roku z powodu zanieczyszczeń w atmosferze umiera ok. 7 milionów ludzi. Stale zwiększa się zapadalność na choroby układu oddechowego i krążenia. Długotrwałe susze ograniczają produkcję żywności, a ulewne deszcze przyczyniają się do powodzi i podtopień. Celem WHO na najbliższą dekadę jest zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych i stopnia zanieczyszczenia powietrza głównie przez zmianę polityki ekologicznej rządów poszczególnych krajów. 

Zapewnienie zdrowia w konfliktach i kryzysach 

W ubiegłym roku większość z kryzysowych sytuacji pod względem zdrowotnym miała miejsce w rejonach objętych konfliktem zbrojnym. Ponadto działania wojenne są przyczyną migracji ludności, która często przez długi czas pozbawiona jest jakiejkolwiek opieki zdrowotnej. Niepokojący jest również fakt, że często przedmiotem ataków są placówki i pracownicy służby zdrowia. WHO pozostaje w stałej współpracy z krajami dotkniętymi konfliktem, wdrażając w nich mobilne zespoły medyczne, usprawniając szybkie wykrywanie niebezpiecznych chorób czy dostarczając środki lecznicze i szczepionki przeciwko chorobom zakaźnym. Konieczne są także działania polityczne, które zakończą przedłużające się konflikty. 

Uczynienie opieki zdrowotnej bardziej sprawiedliwą 

Różnice w sytuacji ekonomicznej widoczne są już nie tylko między państwami, ale również w obrębie jednego kraju, a nawet miasta. Mnogość chorób cywilizacyjnych i wynikających z nich powikłań powodują konieczność długotrwałego leczenia i wieloletniej terapii, co może w krótkim czasie wyczerpać zasoby mniej zamożnych rodzin. Zadaniami WHO na najbliższą dekadę, mającymi na celu zmniejszenie nierówności w opiece medycznej, są podniesienie jakości podstawowej opieki zdrowotnej, zwiększenie dostępu do wody i urządzeń sanitarnych oraz poprawa stanu zdrowia psychicznego i opieki nad dziećmi i ich matkami. 

Zwiększenie dostępu do leków 

Około 1/3 ludzi na świecie wciąż nie ma dostępu do wysokiej jakości produktów medycznych, szczepionek, narzędzi diagnostycznych oraz leków, co bezpośrednio zagraża ich życiu i zdrowiu, jak również sprzyja narastaniu oporności na farmaceutyki. Dlatego w najbliższych latach WHO skupi się na eliminowaniu sfałszowanych i niespełniających wymogów wyrobów medycznych i leków oraz zwiększeniu dostępności nowych metod leczniczych i diagnostycznych dla ubogich państw. 

Zatrzymywanie chorób zakaźnych 

Szacuje się, że w 2020 r. zakażenia takie jak HIV, WZW, gruźlica, malaria, choroby tropikalne i przenoszone drogą płciową, zabiją ok. 4 miliony ludzi. Wciąż jednak przyczyną śmierci mogą być schorzenia, którym można skutecznie zapobiegać dzięki szczepieniom. Z powodu odry w 2019 r. zmarło na świecie 140 tys. osób, w tym wiele dzieci. Dlatego WHO postawiło sobie cel, aby w ciągu najbliższych 10 lat umocnić podstawową opiekę zdrowotną oraz zwiększyć nakłady pieniężne na rozwój nowych szczepionek, leków i metod diagnostycznych, co pozwoliłoby skutecznie opanować rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych i zmniejszyć występowanie ich powikłań.  

Przeczytaj również: 
Szczepionki – największy sukces w historii medycyny

Przygotowanie do epidemii 

Zgodnie z informacjami WHO nieunikniona jest pandemia nowego wirusa, najprawdopodobniej zmutowanego wirusa grypy, na który większość ludzi nie ma odporności. Podejrzewa się, że wirus ten rozprzestrzeni się szybko, stanowiąc zagrożenie dla milionów ludzi na całym świecie. Ponadto na skutek zmian klimatycznych wciąż rozprzestrzeniają się choroby przenoszone przez komary, jak chociażby malaria, żółta febra czy zakażenia wirusem Zika. Bardzo istotne jest zatem przygotowanie państw na wypadek wystąpienia zagrożenia pandemią przez wzmocnienie systemów opieki zdrowotnej i infrastruktury.  

Przeczytaj również: 
Szczepionka przeciwko grypie – czy warto ją stosować?
Malaria – przyczyny, objawy, leczenie, miejsce występowania
Żółta febra – śmiertelnie niebezpieczna choroba
Wirus Zika – jakie niesie niebezpieczeństwo? 

Ochrona przed produktami szkodliwymi dla zdrowia 

W ostatnich latach obserwujemy wyjątkowo szybki rozwój przemysłu i nowych technologii. Stawia to przed naukowcami i lekarzami wiele wyzwań, dotyczących m.in.  

• badania nowych produktów, 
• oceny ich szkodliwości i skutków zdrowotnych, 
• sprawdzenia ich wpływu na organizm człowieka po wieloletnim stosowaniu.  

Ponadto, choć mamy do czynienia z rosnącą świadomością społeczeństwa na temat zdrowego stylu życia, obserwuje się zwiększenie liczby palaczy, w tym osób palących e-papierosy oraz wzrost spożycia pokarmów bogatych w cukier, sól i tłuszcze nasycone. Na całym świecie niepokojąco zwiększa się także liczba osób z nadwagą i otyłością. W związku z tym zadaniem WHO na najbliższą dekadę będzie zapewnienie dostępu do zdrowej i zrównoważonej diety oraz ograniczenie konsumpcji wyrobów tytoniowych, co przyczyni się do zmniejszenia zapadalności na choroby cywilizacyjne. 

Przeczytaj również:
Otyłość – rodzaje, choroby towarzyszące i leczenie
Czy palenie papierosów zabija?

Inwestowanie w ludzi, którzy bronią naszego zdrowia 

Aktualnie wiele państw na całym świecie boryka się z problemem niedoboru pracowników służby zdrowia. Szacuje się, że do 2030 r. świat będzie potrzebował 18 milionów dodatkowych pracowników medycznych, w tym 9 milionów pielęgniarek i położnych. Braki kadrowe w placówkach służby zdrowia są niebezpieczne nie tylko dla systemów opieki zdrowotnej, ale stanowią również bezpośrednie zagrożenie dla pacjentów. Dlatego celem na najbliższe 10 lat jest stymulowanie nowych inwestycji w dziedzinie medycyny, szkolenie kolejnego pokolenia pracowników służby zdrowia i wypłacanie im godziwych wynagrodzeń.  

Dbanie o bezpieczeństwo nastolatków 

Według danych WHO każdego roku na świecie umiera ponad milion dzieci w wieku 10-19 lat. Głównymi przyczynami zgonów są urazy (w tym wypadki drogowe), samobójstwa, przemoc i zakażenie wirusem HIV. Używanie szkodliwych substancji, współżycie bez zabezpieczenia, brak aktywności fizycznej i narażenie na przemoc w okresie dzieciństwa znacząco zwiększają ryzyko śmierci nastolatków. W 2020 r. zostaną wydane nowe wytyczne, których celem będzie zwiększenie świadomości młodzieży na temat antykoncepcji i opieki w czasie ciąży, zapobieganie zakażeniom przenoszonym drogą płciową, zmniejszenie używania substancji psychoaktywnych oraz promowanie zdrowia psychicznego. 

Przeczytaj więcej: 
Objawy i diagnostyka chorób wenerycznych
Metody antykoncepcji – wybierz swój rodzaj zabezpieczenia 

Zdobywanie zaufania publicznego 

Istotnym problemem w ostatnich latach jest niekontrolowane rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji m.in. w mediach społecznościowych, co skutkuje osłabieniem zaufania do instytucji publicznych. Dlatego bardzo istotne jest wzmocnienie i zwiększenie dostępu do podstawowej opieki zdrowotnej tak, aby każdy mógł szybko i łatwo uzyskać rzetelną informację od profesjonalisty. Ponadto istotna jest edukacja zdrowotna i szerzenie wiedzy naukowej, a także wzmocnienie relacji i poprawa dialogu między społeczeństwem a naukowcami. 

Wykorzystywanie nowych technologii 

Nowe systemy i technologie wciąż otwierają przed naukowcami i lekarzami nowe możliwości w zakresie profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorób. Niektóre z nich stawiają jednak nowe pytania i wyzwania w sferze etyki, regulacji prawnych czy monitorowania nowo wprowadzonych metod. Konieczne zatem jest powołanie zespołu ekspertów, którzy przyjrzą się dowodom naukowym, rozwieją ewentualne wątpliwości i będą doradcami w zakresie medycznych nowinek technologicznych. WHO deklaruje, że w najbliższym dziesięcioleciu będzie współpracowało z rządami państw, aby ułatwić wdrażanie nowych technologii i ich rozwój oraz by optymalizować ich wykorzystywanie. 

Uzasadnione stosowanie leków 

Zwiększone zużycie antybiotyków, często bez wyraźnej przyczyny ich zastosowania, zwiększa ryzyko pojawienia się wielolekoopornych szczepów bakterii. Dlatego bardzo istotne jest rozsądne stosowanie leków przeciwdrobnoustrojowych i ciągłe badania nad rozwojem nowych antybiotyków. 

Przeczytaj więcej: 
Superbakterie – problem narastającej oporności na antybiotyki

Utrzymanie opieki zdrowotnej w czystości 

Prawidłowo funkcjonujące urządzenia sanitarne i stały dostęp do bieżącej wody warunkują prawidłowe działanie systemów opieki zdrowotnej. Tymczasem średnio w co czwartej placówce na świecie brakuje podstawowych urządzeń higienicznych i sanitarnych. Prowadzi to m.in. do zwiększenia ryzyka infekcji zarówno u pacjentów, jak i u pracowników służby zdrowia. Celem WHO jest, aby do 2030 r. wszystkie placówki medyczne na świecie miały dostęp do podstawowych usług wodno-kanalizacyjnych i higienicznych. 

Wzywania WHO w większości adresowane są do rządów i osób odpowiedzialnych za służbę zdrowia. Jednak każdy z nas może przyczynić się do poprawy warunków życia na ziemi i podniesienia jakości usług medycznych m.in. przez świadome stosowanie leków, dbanie o środowisko, działania profilaktyczne i troskę o własne zdrowie.