Ebola (gorączka krwotoczna) – objawy, leczenie, ryzyko zakażenia

Ebola – co to jest? 

Mówiąc o Eboli mamy na myśli gorączkę krwotoczną Ebola, czy też Ebola Virus Disease (EVD), której czynnikiem etiologicznym są wirusy rodzaju Ebola. Wyróżnia się cztery ich gatunki: Zaire ebolavirus, Sudan ebolavirus, Tai Forest ebolavirus, Bundibugyo ebolavirus [1]. Choroba występuje pod postacią epidemii w krajach Afryki, głównie Środkowej i Zachodniej, odnotowuje się również pojedyncze przypadki zawleczenia choroby z ogniska epidemii w inne rejony świata, w tym do Europy.

Uważa się, że naturalnymi nosicielami wirusa w środowisku są dzikie zwierzęta, najprawdopodobniej nietoperze owocożerne; zakażenie odnotowywano w przeszłości również u niektórych gatunków małp [1]. To właśnie kontakt z zakażonym zwierzęciem lub np. jego mięsem i dalsze zakażanie innych osób przez pacjenta zero jest źródłem wybuchu ogniska epidemii na danym obszarze [2]. 

Najczęstszą drogą zakażenia jest kontakt skóry uszkodzonej lub błony śluzowej z płynami ustrojowymi, w tym krwią, wydzielinami, wydalinami czy tkankami osoby zakażonej, także po jej śmierci [2]. Niektóre źródła wspominają o prawdopodobnej możliwości przeniesienia wirusa drogą kropelkową [1]. Nie wiadomo dokładnie jak długo utrzymuje się zakaźność u ozdrowieńców. Możliwe, że okres ten jest długi, gdyż udawało się wyizolować wirusa w nasieniu nawet 9 miesięcy po przebyciu choroby [1]. 

Wirusy rodzaju Ebola są stosunkowo trwałe w środowisku – mogą w nim przetrwać do 6 dni. Istnieje jednak szereg środków, jakich można użyć celem ich zniszczenia. Skuteczność wykazują lampy do dezynfekcji wykorzystujące promieniowanie UV, środki dezynfekcyjne, czy urządzenia wykorzystujące wysoką temperaturę – zależnie od jej wysokości wymagany jest różny czas ekspozycji [1]. 

Objawy zakażenia 

Okres wylęgania choroby może wynosić od 2 do 21 dni, najczęściej jednak mieści się w okresie od 8 do 10 dni. Początek objawów jest nagły. 

W pierwszym okresie choroby pojawiają się objawy niespecyficzne, takie jak: 

• osłabienie, zmęczenie, ogólne złe samopoczucie; 
• gorączka i dreszcze; 
• bóle mięśniowo-stawowe; 
• bóle głowy; 
• pogorszenie apetytu; 
• u części chorych pojawia się wysypka plamisto-grudkowa. 

W dalszym etapie dołączają do nich: 

• nudności i wymioty; 
• biegunka o wodnistym charakterze, bóle brzucha. 

Objawy krwawienia rozwijają się u około połowy chorych. Mogą przebiegać pod postacią między innymi: 

• krwawych wymiotów, 
• krwistej biegunki, 
• krwawienia z błon śluzowych jamy ustnej, 
• przedłużonego krwawienia w miejscu skaleczenie lub wkłucia np. celem pobrania krwi. 

W części przypadków dochodzi do rozwoju niewydolności wielonarządowej i wstrząsu, który może zakończyć się zgonem. Śmiertelność choroby jest wysoka. 

Ebola – jaką śmiertelność wykazuje? 

Z uwagi na epidemiczne występowanie choroby, śmiertelność ocenia się w poszczególnych ogniskach. Wynosiła ona od 39,5 do 88%, wyłączając ogniska, w których zachorowała i zmarła 1 osoba, co daje śmiertelność 100%. Średnia śmiertelność wynosi około 40-50% [2]. W przypadkach zawleczonych, leczonych w krajach Europy i Ameryki Północnej odnotowano śmiertelność na poziomie ok. 20% [1]. 

Ebola w Polsce 

W Polsce nie odnotowano przypadków zakażenia wirusem Ebola. W latach 2013-2016 w czasie trwania największej dotychczas epidemii odnotowywano przypadki zawleczenia choroby do krajów Europy takich jak np. Francja, Niemcy czy Holandia [2]. 

Ebola – diagnostyka i leczenie 

Prawdopodobne zakażenie jest identyfikowane na podstawie objawów klinicznych zawierających się w obrazie choroby oraz wywiadu – faktu pobytu w kraju występowania wirusa Ebola lub kontaktu z osobą zakażoną lub podejrzaną o zakażenie w ciągu poprzedzających badanie 21 dni [1]. 

Postawienie pewnego rozpoznania zakażenia wymaga wykrycia materiału genetycznego wirusa – dwóch jego różnych fragmentów, najczęściej przy pomocy reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR) [1]. 

Nie ma dotychczas leku zarejestrowanego w leczeniu przyczynowym choroby wywoływanej przez wirus Ebola. Leki takie są natomiast w fazie badań na różnych ich etapach [2]. 

Obecnie leczenie jest objawowe i polega między innymi na wyrównywaniu zaburzeń elektrolitowych, utrzymywaniu odpowiedniego nawodnienia, w tym poprzez dożylną płynoterapię, a w cięższych przypadkach leczenie wstrząsu i niewydolności wielonarządowej [2]. 

Ebola – szczepionka 

Istnieją dwie szczepionki o udowodnionej skuteczności w przypadku Zaire ebolavirus [1] dopuszczone do stosowania przez Europejską Agencję Leków [4]. Są to: 

• atenuowana, żywa szczepionka wykorzystująca wirus wektorowy; 
• dwudawkowy schemat szczepionki rekombinowanej, wektorowej składający się z dwóch preparatów podawanych w odstępie 8 tygodni. 

Szczepienia były już stosowane w trakcie epidemii [1, 3, 4].