Badanie eGFR. Na co wskazuje jego wynik?

eGFR – co to za badanie? 

eGFR to najważniejszy parametr wskazujący na to, jak funkcjonują nasze nerki. Pochodzi od angielskiego określenia „estimated glomerular filtration rate”. Ocenia przesączanie kłębuszkowe w nerkach. Mówi nam o tym, ile krwi przepływającej przez nerki ulega przefiltrowaniu (oczyszczeniu) w ciągu jednej minuty. Wynik podaje się w przeliczeniu na pole powierzchni naszego ciała, zakładając, że wynosi ono średnio 1,73 m2.  

Do oszacowania wartości GFR stosuje się głównie dwa wzory: MDRD i Cockcrofta-Gaulta. 

Podstawowy parametr konieczny do obliczenia eGFR to wartość stężenia kreatyniny we krwi. Kreatynina jest produktem przemian metabolicznych i powstaje przede wszystkim w mięśniach, a usuwana jest właśnie przez nerki. Dlatego też jest świetnym parametrem do oceny pracy nerek.  

Oprócz stężenia kreatyniny we wzorze MDRD wykorzystuje się wiek i płeć pacjenta. Wzór Cockcrofta-Gaulta jest nieco bardziej skomplikowany, ponieważ musimy uwzględnić w nim również masę ciała badanej osoby. Z tego względu laboratoria częściej stosują wzór MDRD (wiek i płeć są zakodowane w naszych numerach PESEL). 

eGFR – wskazania

Badanie eGFR stanowi dobre narzędzie służące do oceny funkcji nerek. 

Jednym ze wskazań do oznaczenia eGFR jest podejrzenie przewlekłej choroby nerek lub występowanie czynników ryzyka rozwoju tej choroby.  

Do tych czynników zaliczamy m.in.: 

• cukrzycę, 
• choroby sercowo-naczyniowe, np. nadciśnienie tętnicze, miażdżycę, udar mózgu czy niewydolność serca, 
• zaawansowany wiek, 
• zakażenie wirusem HIV lub HCV, 
• chorobę nowotworową, 
• nadwagę i otyłość, 
• przewlekłą chorobę nerek u osób z najbliższej rodziny (rodzice, dziadkowie), 
• stosowanie leków o działaniu nefrotoksycznym. 

Lista leków, które mogą prowadzić do uszkodzenia funkcji nerek, jest bardzo długa.  

Do najważniejszych zaliczamy:  

• niektóre antybiotyki,  
• leki stosowane w nadciśnieniu, m.in. diuretyki (leki moczopędne), inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI),  
• niesteroidowe leki przeciwzapalne. 

Dawkowanie wielu leków jest zależne od oszacowanego poziomu GFR i wraz z obniżeniem tego parametru lekarz często decyduje o zmniejszeniu dawki przyjmowanych preparatów.  

Inne stany lub choroby, które również bardzo często wymagają oszacowania GFR, to m.in.: 

• kłębuszkowe zapalenie nerek (KZN), 
• śródmiąższowe zapalenie nerek, 
• obrzęki wokół kostek i na powiekach, 
• obecność krwi lub białka w moczu, 
• bóle w okolicy lędźwiowej, 
• zmniejszenie ilości oddawanego moczu w ciągu doby. 

eGFR – norma

Za prawidłowy poziom GFR uznajemy wynik 90 ml/min/1,73 m2 lub więcej. U młodej, zdrowej osoby dorosłej poziom waha się natomiast w granicach 90-130 ml/min/1,73 m2. Niższa wartość wskaźnika eGFR może sugerować zmniejszenie liczby prawidłowo funkcjonujących nefronów, czyli kluczowych elementów budujących nasze nerki. 

Poziom eGFR służy przede wszystkim do oceny stopnia zaawansowania przewlekłej choroby nerek.  

Wyróżniamy pięć stopni tego schorzenia: 

• stadium 1 z eGFR ≥ 90 ml/min/1,73 m2 – choroba nerek z prawidłowym poziomem eGFR, 
• stadium 2 z eGFR mieszczącym się w przedziale 60-89 ml/min/1,73 m2 – przewlekła niewydolność wczesna, 
• stadium 3 z eGFR mieszczącym się w przedziale 30-59 ml/min/1,73 m2 – przewlekła niewydolność nerek umiarkowana, 
• stadium 4 z eGFR mieszczącym się w przedziale 15-29 ml/min/1,73 m2 – przewlekła niewydolność nerek ciężka, 
• stadium 5 z eGFR < 15 ml/min/1,73 m2 lub dializy – przewlekła niewydolność nerek schyłkowa (mocznica). 

eGFR – o czym może świadczyć niski wynik?

Poziom eGFR poniżej 90 ml/min/1,73 m2 może wskazywać na zaburzenie pracy nerek. Powinien skłonić nas do wizyty u lekarza. Szczególnie niebezpieczny jest wynik eGFR poniżej 60 ml/min/1,73 m2 oraz znaczne obniżenie tego wskaźnika w krótkim czasie. 

Pamiętaj, że wraz z wiekiem funkcjonowanie nerek stopniowo się pogarsza. Możemy zauważyć spadek eGFR o ok. 1-2 ml/min/1,73 m2 co 12 miesięcy.

eGFR – czy wynik może być za wysoki?

W przypadku badania eGFR nie określono górnej granicy normy. Uznaje się, że u zdrowej osoby w młodym wieku poziom GFR powinien wynosić od 90 do 130 ml/min/1,73 m2. Bardzo wysoki poziom tego parametru możemy zaobserwować m.in. u młodych osób w przebiegu nieleczonej cukrzycy typu 1 w związku z podwyższonym stężeniem glukozy we krwi. 

Do wzrostu wartości wskaźnika GFR nawet o 55% dochodzi także u kobiet w ciąży ze względu na zwiększenie objętości ich osocza. W tej sytuacji jest to zjawisko fizjologiczne. 

eGFR – jak przygotować się do badania? 

Wykonanie badania eGFR w praktyce oznacza pobranie krwi w celu oznaczenia w niej poziomu kreatyniny. Na tej podstawie laboratorium wylicza szacowany GFR.  

Aby wynik badania był jak najbardziej wiarygodny, powinniśmy przestrzegać kilku prostych zasad: 

1. Dzień przed badaniem unikaj intensywnego wysiłku fizycznego, spożywania alkoholu i tłustego jedzenia. 
2. Zadbaj o odpowiednią ilość snu. 
3. Zgłoś się do laboratorium w godzinach porannych.  
4. Pozostań na czczo (powstrzymaj się od jedzenia i picia przez minimum 8 godzin przed badaniem). W dniu badania możesz wypić niewielką ilość wody. 
5. W miarę potrzeby skonsultuj się ze swoim lekarzem prowadzącym w kwestii przyjęcia porannych dawek stosowanych leków. 
6. Przed pobraniem krwi zrelaksuj się, a w trakcie oczekiwania na badanie usiądź wygodnie. 

Przeczytaj również:
Kreatynina w surowicy. Czym jest i jakie są jej normy?