Dieta cukrzycowa. Co jeść, a czego unikać – tabela

Czym jest cukrzyca?

Cukrzyca typu 1 to choroba o podłożu immunologicznym, która prowadzi do destrukcji wysepek Langerhansa (części trzustki), powodując głębokie niedobory insuliny.

Jej typowymi objawami są:

• utrata masy ciała,
• rozmyte widzenie,
• podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia),
• silne pragnienie i głód,
• wzmożone oddawanie moczu.

Cukrzyca typu 2 to cukrzyca dietozależna, wywołana w głównej mierze nieprawidłowymi nawykami żywieniowymi.

Do jej powstania przyczyniają się m.in.:

• częste spożywanie produktów zawierających cukry proste (np. słodycze),
• dominujące spożywanie produktów o wysokim indeksie glikemicznym (np. białe pieczywo),
• nieregularne posiłki,
• picie alkoholu,
• brak aktywności fizycznej.

Organizm staje się oporny na działanie insuliny. Jej produkcja odbywa się we wzmożonych warunkach, starając się obniżyć glikemię. Jednak przy spełnianej przez wiele lat funkcji dochodzi do tzw. oporności tkanek na insulinę, zwanej również insulinoopornością. Wynikiem jest stale podwyższony poziom glukozy i insuliny. Pozostałe objawy cukrzycy typu II są zbliżone do typu I, lecz nie uwzględniają obecności ciał ketonowych w moczu. Natomiast utrata masy ciała jest niezwykle rzadką postacią, ponieważ cukrzycy II typu zazwyczaj towarzyszy nadwaga i otyłość.  

Cukrzyca typu II jest znacznie bardziej popularna. Według badań w 2025 roku będzie na nią chorować 300 mln osób. 

Cukrzyca ciążowa może zostać rozpoznana w trakcie trwania ciąży i jest spowodowana zaburzeniami metabolizmu glukozy. Jest to poważny stan, który powinien być regularnie kontrolowany przez lekarza. Zbyt wysoki poziom cukru negatywnie wpływa zarówno na matkę, jak i na płód.

W leczeniu cukrzycy ciążowej bardzo ważną rolę odgrywa dieta, która nie różni się od typowej diety cukrzycowej. Polega na ograniczeniu spożycia węglowodanów do 40-50% zapotrzebowania energetycznego.

Również osoby chorujące na cukrzycę typu 1. powinny kontrolować ilość spożywanych węglowodanów, aby mogły ustalić dawkę podawanej insuliny. Przy cukrzycy typu 2. takie restrykcje nie są wymagane. W zależności od aktywności fizycznej, węglowodany powinny stanowić około 45% zapotrzebowania energetycznego.  

Przy każdym typie cukrzycy warto postawić na spożywanie produktów o niskim indeksie glikemicznym.  

Aby ułatwić komponowanie diety przy cukrzycy typu 2, możesz stosować się do zasad Metody Talerza Zdrowego Żywienia, opracowany przez Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. Metoda ta polega na umownym podziale talerza na trzy części: 

• ½ talerza powinny stanowić warzywa, 
• ¼ talerza produkty będące źródłem białka, z ograniczeniem mięsa czerwonego, 
• ¼ talerza pełnoziarniste produkty zbożowe.  

Ogranicz owoce do 2 porcji dziennie. Owoce są źródłem naturalnie występujących cukrów, czyli glukozy, fruktozy i sacharozy. Warto jednak włączyć do diety owoce w odpowiedniej ilości, gdyż są one źródłem witamin, składników mineralnych, błonnika i przeciwutleniaczy. Owoce mogą być zamiennikiem słodyczy.  

Jak określić wielkość porcji? 

Oprócz zachowania odpowiedniej równowagi pomiędzy spożywaniem warzyw, białka i produktów zbożowych, ważne jest dobranie odpowiedniej wielkości porcji. Najlepszym sposobem jest odważanie poszczególnych składników, ale nie zawsze możemy sobie na to pozwolić.

W takim przypadku możesz skorzystać z orientacyjnych porcji: 

• warzywa nieskrobiowe – dwie garście, 
• produkty zbożowe pełnoziarniste – pięść, 
• produkty białkowe – wewnętrzna część dłoni, 
• owoce – pięść, 
• tłuszcze – kciuk. 

Dieta przy cukrzycy – praktyczne wskazówki 

• Jedz więcej nasion strączkowych – są bogatym źródłem białka i dobrym zamiennikiem mięsa. 
• Włączaj do każdego posiłku źródła białka – do przekąski w postaci świeżych owoców dodaj chudy twarożek lub jogurt naturalny. 
• Zamień białe pieczywo na razowe lub graham. 
• Wybieraj produkty o obniżonej zawartości tłuszczu typu light, np. twaróg, serek wiejski, mozarellę. 
• Ogranicz spożywanie tłuszczów trans, żywności przetworzonej, typu fastfood, gotowych słodkich przekąsek. 
• Zadbaj o odpowiednie nawodnienie. 
• Wybieraj surowe warzywa lub ugotowane al’dente – mają wtedy niższy indeks glikemiczny. 
• Zamiast gotowych słonych przekąsek wybierz orzechy, nasiona lub pestki. 

Co można jeść przy cukrzycy? Tabela 

W tabeli znajdują się produkty spożywcze, które warto wprowadzić do swojej diety, a których lepiej unikać.  

Dieta cukrzycowa – przykładowy jadłospis

Śniadanie:

Musli

• orzechy arachidowe – 15 g
• siemię lniane – 5 g
• jogurt naturalny – 180 g
• kiwi  – 70 g (1 sztuka)
• płatki owsiane – 25 g

II śniadanie:

Sałatka wiosenna

• rukola – 20 g (1 garść)
• papryka czerwona – 70 g (ok. 1/3 sztuki)
• ogórek małosolny lub kiszony – 60 g (jeden większy lub dwa mniejsze)
• fasola czerwona – 120 g
• pestki dyni – 10 g
• olej rzepakowy nierafinowany, tłoczony na zimno – 10 ml (1 łyżka)
• rzodkiewka – 60 g (ok. 4 sztuki)
• chleb graham – 1 kromka (w postaci grzanek)

Obiad:

Makaron razowy z filetem z indyka

• makaron razowy  – 70 g
• filet z indyka – 80 g
• oliwa z oliwek – 10 g
• pomidor – 300 g (2 sztuki) lub passata – 200 ml
• cebula – 40 g
• kukurydza – 30 g
• pieprz, czosnek, oregano, bazylia

Kolacja:

Twarożek z warzywami

• serek wiejski 5% tłuszczu – 200 g (1 opakowanie)
• ogórek zielony – 70 g
• koperek – 2 łyżeczki
• por (część biała) – 20 g

Przeczytaj również:
Cukrzyca. Jakie zioła warto stosować?