Jak przygotować macerat?
Maceracja to sposób przygotowania, wytrawiania produktów ziołowych w celu uzyskania największych korzyści zdrowotnych. Maceraty nazywane są też olejowymi wyciągami roślinnymi, chociaż nie tylko olej służy jako rozpuszczalnik w przypadku maceratów. Jakie części roślin potrzebne są nam do przygotowania maceratu? Jak prawidłowo przygotować macerat?
Maceraty wykorzystywane są zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie. Pierwsza forma jest najczęściej spotykaną, ze względu na liczne właściwości wykorzystywane w kosmetyce. Maceraty mogą mieć działanie: antyseptyczne, łagodzące, przeciwbólowe, nawilżające, rewitalizujące, a także smakowe w przypadku przygotowania oleju z zawartością ziołową. Przygotowany macerat z kosmetycznej strony można użyć bezpośrednio na skórę lub jako składnik do ulubionego kremu, balsamu, etc.
Co potrzeba do przygotowania maceratu?
Aby przygotować macerat potrzebny będzie rozpuszczalnik, surowiec ziołowy, pojemniczki oraz filtr.
Rozpuszczalnikiem może być:
- etanol,
- woda,
- olej rzepakowy lub słonecznikowy,
- oliwa z oliwek.
Przy doborze oleju warto pamiętać o jego właściwościach. Oleje spożywcze rafinowane są z reguły bardziej odporne na działanie wysokich temperatur i wykazują dłuższą trwałość. Oleje nierafinowane często mają krótki okres przydatności i szybciej się psują.
Surowcem zielarskim mogą być: liście, pączki, owoce, korzenie, kory, kwiaty, łodygi, susze ziołowe. W przypadku suszonych ziół przed przystąpieniem do maceracji należy skropić je alkoholem (50-70%). Świeże opłukać pod bieżącą wodą i w razie potrzeby pokroić.
Pojemniczki z białego i ciemnego szkła – pierwszy będzie potrzebny do przeprowadzenia procesu maceracji, natomiast drugi do przechowywania gotowego maceratu. Do maceratów nie używamy plastikowych pojemników, ponieważ składniki aktywne mogą wchodzić w reakcję z plastikiem, co powoduje szybsze psucie oraz utratę cennych właściwości preparatu.
Filtr do maceratu – takim filtrem może był płócienna ściereczka lub gaza, którą zakupić można w każdej aptece.
Jak przygotować olejowy macerat ziołowy?
Metoda na zimno
Maceraty wykonane powyższą metodą są bardziej wartościowe, ponieważ w oleju znajdzie się więcej wyciągu ziołowego, niż w metodzie na ciepło.
- Przygotowany surowiec (umyty, osuszony lub skropiony alkoholem) należy umieścić w białym pojemniczku;
- Zioła zalać olejem, aby przykrył surowiec roślinny;
- Szczelnie zamknąć słoiczek;
- Codziennie należy wstrząsać słoik, aby zioła cały czas były zanurzone w oleju;
- Po okresie 2-3 tygodni gotowy macerat przecedzić 2-3 razy przez ściereczkę lub gazę do czystego, wyparzonego pojemniczka z ciemnego szkła ze szczelnym zamknięciem.
Metoda na ciepło
To idealna metoda dla osób, które nie lubią zbyt długo czekać – efekty można otrzymać już po 24 godzinach. Nie jest to jednak metoda przeznaczona do przygotowywania maceratów ze wszystkich ziół.
- Przygotowany surowiec umieścić na dnie słoika;
- Surowiec zalać olejem;
- Słoik umieścić w kąpieli wodnej, podgrzewać 20-60 minut w temperaturze 60-70°C, proces ten czasem powtarza się przez kolejne 3 dni;
- Przynajmniej raz dziennie wstrząsnąć słoikiem, w celu zalewania olejem surowca;
- Po 3 dniach ostudzony macerat odcedzić przez ściereczkę lub gazę. Czysty macerat przelać do wyparzonego, suchego naczynia z ciemnego szkła.
Jak przechowywać macerat?
Macerat można przechowywać w lodówce przez 2-3 miesiące. Jeśli preparat zmienia konsystencję lub zapach, nie jest zdatny do użytku. Aby cieszyć się dłuższą trwałością preparatu można dodać „konserwant”. Konserwantem może być witamina E w formie płynnej, która ze względu na swoje właściwości przeciwutleniające opóźni proces jełczenia. W przypadku maceratów do użytku zewnętrznego dodatek olejku z drzewa herbacianego zapewni właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze.
Przeczytaj również:
Prawoślaz lekarski – jakie ma właściwości?
Źródła:
- Jachowicz R., Receptura apteczna, PZWL, 2016.
- Rogala J., Zioła dla zdrowia i urody, Firma Księgarska Olesiejuk, 2015.
- Janicki S., Fiebig A., Sznitowska M., i in., Farmacja stosowana: podręcznik dla studentów farmacji., PZWL, 2003.