Zgaga u dziecka. Jak sobie z nią poradzić?

Zgaga u dziecka – jakie są jej przyczyny? 

Zgaga jest spowodowana przemieszczeniem się treści pokarmowej z żołądka do przełyku, czyli refluksem żołądkowo-przełykowym. Ze względu na kwas solny nagminne cofanie się treści może wywołać zmiany w błonie śluzowej przełyku i pieczenie. Refluks żołądkowo-przełykowy nie jest tym samym, co ulewanie, czyli przemieszczania się treści żołądkowej do gardła. Ulewanie zwykle ustępuje do 14. miesiąca życia. 

Cofanie się treści pokarmowej może być skutkiem niewłaściwej relaksacji lub niedojrzałości czynnościowej dolnego zwieracza przełyku. Sam refluks żołądkowo-przełykowy u dzieci ustępuje sam do 12. miesiąca życia. Jednak jeśli wywołuje on istotne objawy lub powikłania, może to być choroba refluksowa przełyku (GERD – Gastroesophageal Reflux Disease) i w takiej sytuacji trzeba rozpocząć leczenie. 

Jak rozpoznać zgagę u dziecka? 

Choroba refluksowa przełyku może dawać różne objawy. Najczęstsze są te ze strony układu pokarmowego, m.in.: zgaga, krwiste wymioty, zaburzenia połykania.

Może to spowodować objawy ogólnoustrojowe, takie jak słaby przyrost wagi, drażliwość, anemia, zespół Sandifera (czyli napadowe skurcze i skręty szyi z usztywnieniem), bezdech senny czy brak łaknienia. 

Cofanie się pokarmu do gardła może być przyczyną objawów ze strony układu oddechowego:  

• chrypki, 
• świszczącego oddechu, 
• bólu w klatce piersiowej, 
• zachłystywania się, które może doprowadzić do zapalenia płuc. 

Objawy alarmowe to:

• wymioty z treścią żółciową, 
• krwawienie z układu pokarmowego (krew widoczna w wymiotach albo w stolcu), 
• zmiany wypróżnień (zaparcia, biegunki), 
• uwypuklenie ciemiączka, 
• drgawki, 
• powiększenie wątroby lub śledziony.  

Niemowlęta i młodsze dzieci nie potrafią określić dokładnie lokalizacji czy nasilenia objawów, co uniemożliwia rozpoznanie tej choroby. W takich przypadkach, w zależności od objawów towarzyszących, wyklucza się obecność poważnych chorób powodujących przykre symptomy. Ciężkie postaci choroby refluksowej przełyku występują częściej u wcześniaków, u dzieci z zaburzeniami neurorozwojowym (np. z mózgowym porażeniem dziecięcym) czy po przebytym zabiegu atrezji przełyku lub przepukliny przeponowej. 

Leczenie zgagi u dziecka

Doraźnie w leczeniu sporadycznej zgagi możesz podać dziecku substancje zawierające związki glinu i magnezu oraz sukralfat, które alkalizują treść pokarmową. Nie są one jednak wskazane w leczeniu choroby refluksowej przełyku. 

Przy bardziej nasilonej chorobie stosuje się leczenie farmakologiczne. Jego celem jest hamowanie wydzielania kwasu solnego w żołądku, ochrona błony śluzowej oraz zwiększenie pH treści pokarmowej, co przyczynia się do zmniejszenia objawów. Zastosowanie mają inhibitory pompy protonowej (IPP), np. omeprazol lub inhibitory receptorów H2, np. ranitydyna.  

Przy braku poprawy  po leczeniu farmakologicznym warto sprawdzić, czy niemowlę nie ma alergii na białko mleka krowiego. Jej objawów nie da się odróżnić od refluksu występującego fizjologicznie.

W przypadku rozpoznania choroby refluksowej u dzieci ze zwężeniem przełyku lub gdy leczenie farmakologiczne nie odnosi skutku, można rozważyć leczenie chirurgiczne. Najczęstszym zabiegiem jest fundoplikacja Nissena. Zabieg ma na celu wzmocnienie i poprawę funkcjonowania dolnego zwieracza przełyku. Zazwyczaj jest wykonywany laparoskopowo.

Zgaga u dziecka – profilaktyka

Przy refluksie żołądkowo-przełykowym u niemowlęcia korzystne są gotowe mieszanki z substancjami zagęszczającymi (mieszanki AR).

Starsze dziecko nie powinno jeść dużych porcji, zwłaszcza przed snem. Zmniejszyć objawy może spanie na brzuchu, na lewym boku lub z uniesioną głową.

Niektóre pokarmy, takie jak czekolada czy pikantne potrawy mogą nasilać dolegliwości. Jednak u każdego dziecka lista takich produktów może być inna, dlatego obserwuj je. Chwilową ulgę może przynieść wypicie płynu, np. wody. Pomocne jest również unikanie schylania się po posiłku.

Przeczytaj również:
Zatwardzenie u dziecka. Co zastosować?