Apteczka pierwszej pomocy – co powinno wchodzić w jej wyposażenie?

Jakie powinno być wyposażenie apteczek? 

W Polsce nie ma precyzyjnie określonych norm, według których bylibyśmy prawnie zobowiązani do wyposażania apteczek pierwszej pomocy w konkretne artykuły. Ich skład jest określany w oparciu o normy niemieckie zwane DIN, które dokładnie precyzują, jakie materiały i o jakich parametrach powinny znaleźć się w zestawach pierwszej pomocy. 

Nie ma jednego, uniwersalnego systemu wyposażania apteczek pierwszej pomocy. Każda z nich w zależności od miejsca, w którym będzie wykorzystywana, powinna być skompletowana indywidualnie. Apteczki domowe, samochodowe czy zestawy medykamentów umieszczane w zakładach pracy będą różniły się od siebie zawartością.  

Wyposażeniem każdej apteczki pierwszej pomocy powinny być podstawowe materiały opatrunkowe i środki dezynfekcyjne oraz ochronne, takie jak: 

• gaza metrowa lub półmetrowa, 
• opaski dziane o różnych szerokościach, 
• bandaże elastyczne o różnych szerokościach, 
• chłonne opatrunki indywidualne typu G (8×12) lub M (8×10), 
• jałowe kompresy w co najmniej dwóch wielkościach, 
• siatka opatrunkowa w dwóch różnych wielkościach, 
• plaster z opatrunkiem do cięcia, 
• zestaw gotowych plastrów, 
• plastry do zamykania ran, tzw. stripy, 
• plaster na rolce bez opatrunku do mocowania gazy lub kompresów, 
• preparaty do odkażania ran z oktenidyną, woda utleniona lub jednorazowe gaziki nasączone alkoholem, 
• sól fizjologiczna do przemywania ran lub oczu, 
• preparaty na poparzenia (np. panthenol w piance lub opatrunki hydrożelowe), 
• chusta trójkątna, 
• maseczka do sztucznego oddychania metodą usta-usta, 
• srebrno-złota folia NRC, inaczej koc ratunkowy, chroniąca przed groźną dla życia utratą komfortu cieplnego (srebrna strona skierowana do ciała pacjenta ogrzewa, a skierowana na zewnątrz wychładza), 
• rękawiczki jednorazowe, 
• nożyczki, pęseta, agrafki, 
• termometr, 
• instrukcja udzielania pierwszej pomocy. 

Apteczka domowa – co powinno się w niej znaleźć? 

Należy pamiętać, aby domowa apteczka pierwszej pomocy znajdowała się w stałym miejscu, które będzie suche i nienasłonecznione, np. szuflady lub półki, do których nie mają dostępu dzieci. 

Poza produktami wymienionymi wcześniej domowa apteczka powinna zawierać: 

• leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe (najpopularniejsze to te zawierające ibuprofen lub paracetamol w postaci tabletek, zawiesiny dla dzieci bądź czopków) 
• leki na przeziębienie (dostępne w postaci saszetek bądź tabletek), 
• spray lub pastylki przeciwbólowe do ssania na gardło, 
• leki przeciwbiegunkowe (zawierające loperamid, nifuroksazyd lub węgiel aktywny), 
• leki na niestrawność i zgagę (w postaci tabletek lub zawiesiny; warto pamiętać o kroplach żołądkowych), 
• leki rozkurczowe (zawierające drotawerynę lub hioscynę), 
• leki przeciwalergiczne i wapno (tabletki lub syropki dla dzieci), 
• żele łagodzące ukąszenia, 
• żele bądź maści przeciwbólowe oraz na stłuczenia, obrzęki. 

Jeśli domownicy przyjmują jakieś leki na stałe, powinni zaopatrzyć się w ich zapas wystarczający do następnej wizyty u lekarza. 

Apteczka turystyczna – co powinna zawierać? 

Apteczka turystyczna powinna być skompletowana z uwzględnieniem potrzeb naszego wyjazdu i przemyślana pod kątem miejsca, w które się udajemy, długości pobytu oraz aktywności, jakie będą przez nas podejmowane.  

W apteczce turystycznej powinny się znaleźć materiały opatrunkowe wymienione na samym początku. Poza tym niezbędne mogą okazać się: 

• woda utleniona w żelu jako środek odkażający w podróży, 
• repelenty, 
• żel łagodzący ukąszenia, 
• leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe (najpopularniejsze są te zawierające paracetamol, ibuprofen czy ketoprofen – w postaci tabletek, syropów lub czopków), 
• leki na przeziębienie (dostępne w postaci saszetek bądź tabletek), 
• spray lub pastylki przeciwbólowe do ssania na gardło), 
• leki przeciwalergiczne, 
• leki przeciwbiegunkowe (zawierające loperamid, nifuroksazyd lub węgiel aktywny), probiotyki, 
• leki rozkurczowe, 
• żele lub maści przeciwbólowe oraz na stłuczenia, obrzęki, 
• maść z antybiotykiem, 
• elektrolity, 
• leki na chorobę lokomocyjną zawierające dimenhydraminę lub preparaty z wyciągiem z imbiru działające przeciwwymiotnie, 
• preparat do wyciągania kleszczy, 
• żel antybakteryjny do rąk, 
• żel lub globulki na infekcje intymne, 
• leki na zapalenie pęcherza (zawierające furazydynę), 
• krem z filtrem przeciwsłonecznym. 

Jeśli przyjmujemy jakieś leki na stałe, należy pamiętać o zaopatrzeniu się w ich odpowiednią ilość na cały czas trwania wyjazdu. 

Przeczytaj również:
Apteczka turystyczna – co powinno w niej być? Lista najważniejszych rzeczy

Apteczka samochodowa – jakie powinno być jej wyposażenie? 

Wyposażenie apteczki samochodowej jest zgodne z tym, co zostało wymienione na samym początku. 

Należy jednak pamiętać o tym, że nie powinny być w niej zawarte żadne leki. 

Powody są dwa: 

1. podróżując samochodem, nie mamy pewności, że leki będą przechowywane w odpowiedniej temperaturze,  
2. apteczka samochodowa służy do udzielania pierwszej pomocy na miejscu wypadku, a są to sytuacje, gdy poszkodowanemu nie powinno się podawać żadnych leków.  

Pamiętajmy również o tym, aby płynne środki dezynfekcyjne zastąpić jednorazowymi gazikami nasączonymi alkoholem – zapobiegamy w ten sposób rozlaniu się płynu. 

Warto, aby apteczka samochodowa miała jaskrawy kolor – ułatwi to i przyspieszy jej znalezienie w sytuacji stresowej, jaką jest konieczność udzielenia pierwszej pomocy. 

W niektórych krajach są bardzo ściśle określone zasady dotyczące wyposażenia apteczek samochodowych. Przed każdym wyjazdem za granicę powinniśmy dokładnie przeanalizować przepisy panujące w danym kraju i jeśli zajdzie taka konieczność, doposażyć naszą apteczkę pierwszej pomocy. 

Apteczka rowerowa – podstawowe wyposażenie 

Apteczka rowerowa powinna być niewielkich rozmiarów, aby zabierać jak najmniej miejsca, musi zatem zabierać niezbędne medykamenty. Warto ją wyposażyć w: 

• bandaż elastyczny, 
• kompresy jałowe, 
• jałowe gaziki nasączone alkoholem do dezynfekcji, 
• folię NRC, 
• plastry z opatrunkiem, 
• rękawiczki jednorazowe, 
• ustnik do sztucznego oddychania. 

Apteczka zakładowa – co powinno w niej być? 

Apteczka pierwszej pomocy w zakładach pracy powinna być dostosowana do profilu działania danego miejsca. Jej wyposażenie dobieramy na podstawie czynności, jakie są wykonywane w danym zakładzie, tego, czy w miejscu pracy są obecne niebezpieczne substancje oraz rodzaju wypadku, jaki może wystąpić. 

Istotne, aby w każdym zakładzie pracy były wyznaczone osoby odpowiedzialne za korzystanie z apteczki oraz przeszkolone w udzielaniu pierwszej pomocy. 

Punkty udzielania pierwszej pomocy w zakładach pracy powinny być łatwo dostępne dla wszystkich pracowników, właściwie oznakowane oraz umieszczone w niedalekiej odległości od wyjść ewakuacyjnych. 

Zależnie od profilu działania danego miejsca oprócz preparatów wymienionych na samym początku zakłady pracy mogą być wyposażone w: 

• zestawy do przemywania oczu, 
• płyn do odkażania rąk, 
• preparaty na ciężkie poparzenia (dostępne są gotowe zestawy służące do nakładania na twarz bądź inne części ciała), 
• specjalistyczne elementy odzieży ochronnej. 

O kompletnym doposażeniu apteczki zakładowej, np. w leki, powinien decydować lekarz, który sprawuje opiekę zdrowotną nad pracownikami w danym zakładzie. 

Apteczka szkolna – skład i wyposażenie 

Apteczka pierwszej pomocy w szkole powinna być usytuowana w miejscu widocznym i łatwo dostępnym dla osób dorosłych. Powinny się w niej znajdować środki opatrunkowe opisane w punkcie pierwszym. Nie może zawierać leków. 

Przeczytaj również:
Apteczka szkolna – co powinna zawierać? Pobierz checklistę!

Oznakowanie apteczki pierwszej pomocy 

Apteczki pierwszej pomocy powinny być oznakowane w sposób jednolity, który jest ustanowiony prawnie. Sposób ten określa dyrektywa Unii Europejskiej oraz Polska norma. Jest to biały krzyż na zielonym tle – w ten sposób oznaczone są apteczki pierwszej pomocy. 

O czym jeszcze warto pamiętać? 

Jest kilka dodatkowych praktyk, które są niezwykle ważne podczas organizowania wyposażenia apteczki pierwszej pomocy oraz korzystania z niej. 

• Każda apteczka powinna być w rozmiarze dostosowanym do ilości korzystających z niej osób. 
• Apteczkę należy umieścić w łatwo dostępnym miejscu, ale jednocześnie niepozwalającym na korzystanie z niej przez osoby niepożądane (np. dzieci).  
• Medykamenty zawarte w apteczce powinny być chronione przed nadmierną ekspozycją na promienie słoneczne i wysoką temperaturę. 
• Warto, aby każda apteczka pierwszej pomocy była zaopatrzona w spis zawartych w niej środków opatrunkowych i preparatów leczniczych. Ułatwia to korzystanie z niej oraz ewentualne doposażanie. 
• Należy pamiętać, aby wraz z lekami zachować dołączone do nich ulotki. Znajdują się tam istotne informacje na temat dawkowania, działań niepożądanych, interakcji czy sposobu przechowywania. 
• Pilnowanie dat ważności wszystkich preparatów zawartych w apteczce. 

Warto wspomnieć, że bardzo dobrą praktyką jest odbywanie regularnych szkoleń z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Umiejętności tam nabyte i właściwie utrwalone pozwolą nam na właściwe korzystanie z apteczki pierwszej pomocy oraz pozyskanie niezbędnej wiedzy i nawyków, które w sytuacji zagrożenia mogą uratować czyjeś zdrowie, a nawet życie.