Błonnik pokarmowy? Znajdziesz go w tych produktach!
Błonnik pokarmowy jest ważnym składnikiem pokarmowym. Chociaż najczęściej kojarzymy go jako skuteczny środek na zaparcia, ma on wiele innych cennych właściwości. Dlaczego warto włączyć go do swojego jadłospisu? Które produkty zawierają najwięcej błonnika?
Błonnik – co to jest?
Błonnik pokarmowy, nazywany również włóknem pokarmowym, nie jest substancją jednorodną. Są to substancje nieprzyswajalne pochodzenia roślinnego (głównie wielocukry, ligniny, β-glukany, gumy, śluzy roślinne, woski, agar) oporne na działanie enzymów trawiennych układu pokarmowego.
Błonnik można podzielić na dwie frakcje:
- nierozpuszczalną w wodzie (celuloza, hemiceluloza, ligniny),
- rozpuszczalną w wodzie (pektyny, gumy, śluzy roślinne).
Frakcja rozpuszczalna jest prawie całkowicie degradowana przez bakterie w jelicie grubym. Powoduje to rozluźnienie masy kałowej, spowolnienie czasu pasażu jelitowego, wychwytywanie toksycznych związków oraz spowolnienie wchłaniania glukozy.
Nierozpuszczalne włókna błonnika pobudzają funkcję żucia i wydzielania śliny, zwiększają wydzielanie soków trawiennych. Wiążą one również nadmiar kwasu solnego w żołądku, a także pobudzają perystaltykę jelit przez mechaniczne drażnienie ścian jelita grubego. Wpływają też na zmiękczanie masy kałowej poprzez wiązanie cząsteczek wody, dzięki czemu zapobiegają zaparciom.
Co zawiera błonnik?
Źródłem błonnika pokarmowego są produkty pochodzenia roślinnego. Występuje on głównie w warzywach, owocach, orzechach, nasionach, roślinach strączkowych i produktach pełnoziarnistych.
Najwięcej błonnika pokarmowego w 100 g produktu mają:
- łupiny babki jajowatej – 85 g,
- otręby pszenne – 43 g,
- nasiona chia – 34 g,
- ciecierzyca – 17,4 g,
- amarantus – 16 g,
- fasola – 15,7 g,
- zarodki pszenne – 14 g,
- migdały – 12,9 g,
- figi suszone – 12,9 g.
Według Europejskiej Agencji do Spraw Bezpieczeństwa Żywności zalecane dzienne spożycie błonnika pokarmowego powinno wynosić 25 g. Światowa Organizacja Zdrowia rekomenduje spożycie błonnika pokarmowego na poziomie 20-40 g dziennie.
Ze względu na wszechobecną wysokooczyszczoną i przetworzoną żywność nasza dieta jest jednak uboga w ten ważny składnik.
Co daje nam błonnik pokarmowy?
- Działa korzystnie na pracę przewodu pokarmowego, pobudza perystaltykę jelit, chroni przed zaparciami, uchyłkowatością jelit, hemoroidami i nowotworem jelita grubego.
- Poprawia trawienie, zwiększając wydzielanie soków trawiennych.
- Zwiększa objętość treści pokarmowej poprzez wiązanie wody w jelitach.
- Zwiększa objętość posiłku, dając tym samym większe uczucie sytości poposiłkowej – w ten sposób sprzyja odchudzaniu.
- Błonnik rozpuszczalny w wodzie jest prebiotykiem (stanowi pożywkę dla bakterii jelitowych), czego skutkiem jest produkcja korzystnych krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych.
- Obniża stężenie cholesterolu poprzez zmniejszenie jego wchłaniania.
- Utrudnia wchłanianie tłuszczu i przyspiesza jego usuwanie.
- Opóźnia wchłanianie glukozy – zapobiega gwałtownym wzrostom jej poziomu we krwi, dlatego jest bardzo ważny w diecie osób chorych na cukrzycę i insulinooporność.
- Zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego (miażdżyca, choroba niedokrwienna serca), co potwierdza wiele badań klinicznych; Zaobserwowano, że w społeczeństwach spożywających dużą ilość błonnika występuje niska zapadalność na powyższe choroby. Publikacje naukowe zwracają również uwagę na jego istotną rolę w profilaktyce chorób nowotworowych, cukrzycy, chorób układu krążenia i otyłości.
Błonnik pokarmowy – działania niepożądane
Zbyt duże spożycie błonnika może spowodować:
- biegunki,
- zaparcia (przy piciu za małej ilości płynów, zwłaszcza wody),
- ograniczone wchłanianie niektórych składników pokarmowych, takich jak wapń, żelazo, cynk – jest to związane z obecnością kwasu fitynowego,
- zmniejszenie wchłaniania tłuszczu, a tym samym witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K).
Błonnik pokarmowy – przeciwwskazania
Przeciwwskazaniem do spożywania dużej ilości błonnika są:
- choroby zapalne błony śluzowej żołądka i jelit,
- przewlekłe zapalenie trzustki,
- stany zapalne dróg żółciowych,
- okres rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych.
Wskazana jest wówczas dieta lekkostrawna uboga w błonnik pokarmowy.
- Bienkiewicz M., Bator E., Bronkowska M., Błonnik pokarmowy i jego znaczenie w profilaktyce zdrowotnej, ProblHigEpidemiol 2015, 96(1): 57-63.
- Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL, 2007.
- Gertig H., Przysławski J. Bromatologia. Zarys nauki o żywności i żywieniu, PZWL, 2007.
- Bozzetto L., Costabile G., Della Pepa G., Ciciola P., Vetrani C., Vitale M., Rivellese A., Annuzzi G., DietaryFibre as a UnifyingRemedy for theWhole Spectrum of Obesity-AssociatedCardiovascularRisk, Nutrients. 2018 Jul 21;10(7):943.
- Wong C., Harris P., Ferguson L., PotentialBenefits of DietaryFibreInterventioninInflammatoryBowelDisease, Int J Mol Sci. 2016 Jun 14;17(6):919.
- Chen S., Chen Y., Zheng R., Zhao P., Zhang L., Liu Y., Deng Q., Dietaryfibreintake and risk of breastcancer: A systematicreview and meta-analysis of epidemiologicalstudies, Oncotarget. 2016 Dec 6;7(49):80980-80989.
- Gianfredi V., Nucci D., Salvatiri T., Dallagiacoma G., Fatigoni C., Moretti M., Realdon S., RectalCancer: 20% RiskReductionThanks to DietaryFibreIntake. SystematicReview and Meta-Analysis, Nutrients. 2019 Jul; 11(7): 1579.
- Jarosz M., Praktyczny podręcznik dietetyki, Instytut Żywności i Żywienia, 2010.
- Jarosz M., Normy żywienia dla populacji Polski, Instytut Żywności i Żywienia, 2017.
- Gertig H., Przysławski J. Bromatologia. Zarys nauki o żywności i żywieniu, PZWL, 2007.
dziękuję , to pierwszy mój kontakt w tym temacie – nabyłam wielką wiedzę nie miałam pojęcia , że to takie ważne w diecie,
pozostaje teraz nauczyć się przetwarzać te wszystkie produkty. pozdrawiam