Czy dbanie o bliznę ma znaczenie? Fakty i mity

Czym są blizny i jak różnią się od normalnej skóry? 

Blizna to zmiana w skórze, która powstała w wyniku gojenia się rany. Może być efektem urazów mechanicznych, termicznych lub chemicznych. Najczęściej powstaje wtedy, kiedy uszkodzone zostaje więcej warstw skóry niż tylko naskórek.  

Blizna powstaje w wyniku wytworzenia tkanki bliznowatej, która nie ma właściwości charakterystycznych dla prawidłowej, zdrowej skóry. Już na pierwszy rzut oka dostrzegalne są różnice w jej wyglądzie, co wynika ze specyficznej budowy tej tkanki. Tworzy ją przede wszystkim kolagen typu I, ułożony w sposób gęsty i nieregularny.  

• Tkanka bliznowata jest mniej elastyczna i wytrzymała, przez co łatwiej uszkodzić ją mechanicznie.  
• Nie ma gruczołów potowych i łojowych, dlatego skóra w tym miejscu nie uczestniczy w regulacji temperatury i nie tworzy naturalnej bariery.  
• Nie ma w niej mieszków włosowych i melanocytów (komórek barwnikowych), więc nie reaguje jak zdrowa skóra.  

Podsumowując, blizna nie ma pełnych wartości ochronnych pod względem fizycznym, chemicznym, jak i immunologicznym, będąc przez to bardziej podatną na urazy i czynniki zewnętrzne, np. promieniowanie UV.

Dbanie o bliznę ma znaczenie 

Prawidłowa, niezakażona rana goi się zazwyczaj od kilku dni do kilku tygodni. Fakt, że rana się zamknęła, nie oznacza, że proces gojenia całkowicie się zakończył. Przebudowa blizny trwa nawet do 2 lat. Odpowiednia pielęgnacja świeżej blizny pooperacyjnej lub innej może znacząco wpłynąć na to, jak będzie ona wyglądać w przyszłości. Ma to wpływ na jej kolor, twardość, elastyczność i kształt, podatność na przebarwienia oraz na to, czy nie dojdzie do powikłań, np. przerostu lub powstania bliznowca.  

MIT: Po zagojeniu rany dalsza pielęgnacja nie jest konieczna 

To bardzo częsty błąd.  

Zaniedbanie pielęgnacji blizny może prowadzić do:  

• blizn przerostowych,  
• przebarwień,  
• swędzenia,  
• sztywności skóry.  

Zarówno skóra zdrowa, jak i blizna, potrzebują na co dzień wsparcia. Przede wszystkim w utrzymaniu jej w czystości, ale też w postaci pielęgnacji balsamami czy dobrej ochrony UV. 

FAKT: Słońce nie sprzyja bliznom 

Promieniowanie UV powoduje między innymi przebarwienia nawet na zdrowej skórze, zatem ta, która nie ma wszystkich swoich właściwości ochronnych, jest szczególnie narażona.

Przez pierwsze 6-12 miesięcy trzeba całkowicie chronić bliznę przed słońcem. Filtry UV w kremie mogą nie być wystarczające na ten istotny dla przemian blizny czas, trzeba również pamiętać o powtarzaniu ich aplikacji. Idealnie sprawdzą się tutaj dostępne na rynku silikonowe plastry na blizny. Niektóre z nich zawierają ochronę SPF 50+. Dostępne są w różnych rozmiarach, z możliwością dodatkowego docięcia do potrzebnego wymiaru. Plastry te mogą być wodoodporne, więc sprawdzą się na plaży czy basenie.  

MIT: Naturalne metody pielęgnacji dadzą takie same efekty, jak te z apteki 

Niestety nie. Nie oznacza to, że naturalne metody nie działają. Nie dadzą one jednak takich efektów, jak produkty z apteki. Mogą służyć raczej jako uzupełnienie terapii produktami aptecznymi. Produkty apteczne stosowane na skórę są bardziej skoncentrowane, najczęściej przetestowane pod kątem deklarowanych właściwości czy braku działania uczulającego. 

Silikon medyczny (wytwarzany z zachowaniem najwyższych standardów, by mógł mieć kontakt ze skórą), który jest elementem plastrów na blizny dostępnych w aptekach, stanowi „złoty standard” w leczeniu blizn. Jest nieinwazyjną metodą, której działanie w przypadku leczenia blizn jest potwierdzone. Stosowanie najlepiej rozpocząć po zamknięciu rany i kontynuować przez minimum 3-6 miesięcy, w zależności od blizny.  

FAKT: Nawilżenie wspomaga regenerację blizny 

Nawilżenie i natłuszczenie zdecydowanie poprawiają regenerację blizny. Pomaga nie tylko stosowanie na bliznę balsamów czy olejków. Bardzo ważnym elementem jest też funkcjonowanie gospodarki wodnej organizmu. Zbyt wysoki poziom parowania skóry może spowodować powstanie nieprawidłowych blizn, np. przerostowych. Produkty z silikonem przeznaczone do stosowania na blizny zatrzymują wodę, zapewniając dzięki temu odpowiedni balans wilgoci – chronią i pomagają poprawić wygląd blizny.  

MIT: Blizn nie da się zmienić  

Stosowanie odpowiednich preparatów w postaci maści czy żeli na skórę (silikonowych, z alantoiną, wyciągiem z cebuli) lub plastrów silikonowych z apteki, może wpłynąć korzystnie na blizny na różne sposoby: 

• spłycenie tych wypukłych,  
• rozjaśnienie przebarwionych,  
• zmniejszenie ogólnej widoczności, 
• poprawienie elastyczności, 
• zmniejszenie napięcia. 

Do walki z bliznami dostępne są również zabiegi medycyny estetycznej, jak laser frakcyjny, dermapen czy mikroigłowanie.  

Istotne jest jednak szybkie działanie. Najlepsze efekty przynosi to podjęte jak najwcześniej po zamknięciu się rany. 

FAKT: To, jak dbamy o ranę, ma duży wpływ na wygląd blizny 

Zdecydowanie tak. Nieodpowiednia pielęgnacja rany może prowadzić do zakażenia i tym samym spowolnić proces gojenia. Wydłużający się stan zapalny oraz uszkodzenia tkanek wokół rany często skutkują powstaniem większej, bardziej widocznej blizny. Dlatego warto stosować dobre praktyki pielęgnacyjne. 

Regularne oczyszczanie rany 

Najlepsze będą do tego płyny lawaseptyczne (służące do mechanicznego oczyszczania ran) – pomagają utrzymać odpowiednią mikrobiotę w ranie i na skórze wokół niej, co sprzyja gojeniu, jednocześnie całkowicie nie wyjaławiając rany. 

Zapobieganie wietrzeniu rany  

Odpowiedni poziom nawilżenia w ranie wpływa na proces odbudowy tkanek. Dodatkowo doprowadzenie do stworzenia się dużego, twardego i suchego strupa może zwiększyć widoczność blizny. Optymalne mikrośrodowisko ma kluczowe znaczenie do prawidłowego przebiegu procesów leczenia ran. Ilość, skład chemiczny oraz miejsce występowania wilgoci, to istotne parametry, które, do pewnego stopnia, możemy regulować, stosując odpowiednie wyroby medyczne.

Opatrunki mogą absorbować wysięk, jeśli jest go za dużo albo oddawać wodę lub płyn Ringera, jeśli rana jest przesuszona. Opatrunki superabsorbcyjne usuwają z rany i całej okolicy nadmiar wysięku, a opatrunki hydrożelowe i z mechanizmem płucząco-absorbcyjnym podnoszą poziom wilgoci aktywnie. Pomiędzy tymi dwoma obrazami klinicznymi znajdują się opatrunki, które utrzymują naturalny poziom wilgoci w tkankach poprzez kontrolowaną okluzję. W efekcie para wodna tracona w procesie parowania zostaje w tkankach i wyrównuje balans wilgotności, zapobiegając zarówno przemoczeniu, jak i przesuszeniu tkanek. Tę cechę mają np. opatrunki silikonowe. 

Regularna zmiana opatrunku  

Pozwala na kontrolę czystości rany i etapu procesu gojenia. Dodatkowo zapobiega rozwojowi nieprawidłowej mikrobioty. 

Dobrze dobrany opatrunek 

Opatrunek musi być dobrze dobrany pod względem wielkości (wkład chłonny powinien zawsze pokrywać ranę z marginesem) i chłonności (dopasowany do ilości wyciekających płynów). 

Odpowiednia troska o ranę, a następnie o bliznę jest istotna, jeżeli chcemy, by blizna była mniej widoczna.

Odpowiednia pielęgnacja rozpoczęta we właściwym czasie może znacząco poprawić jej wygląd i ograniczyć ryzyko powikłań, zarówno w przypadku blizn świeżych, jak i tych kilkuletnich.