Łupież pstry. Przyczyny, objawy i leczenie

Łupież pstry – co to jest?  

Łupież pstry (Pityriasis versicolor) jest to powierzchniowa choroba dermatologiczna skóry o charakterze grzybiczym. Objawia się zmianami w postaci przebarwień oraz odbarwień skóry. Choroba ta jest spowodowana nadmiernym rozrostem grzybów z rodzaju Malassezia na skórze, aktywowana przez niedostateczną higienę i/lub stany obniżenia odporności.  

Łupież pstry występuje u ludzi na całym świecie, ale najbardziej narażeni na występowanie tej choroby są mieszkańcy regionów tropikalnych – choruje tam około 40% populacji. Z kolei w Europie schorzenie to dotyczy około 1-4% populacji. Łupież pstry dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn, głównie w wieku dojrzewania. Może pojawić się także u dzieci.  

Jak wygląda łupież pstry?  

Łupież pstry lokalizuje się głównie na tułowiu, karku, szyi oraz ramionach. Zmiany skórne są owalne, okrągłe, zabarwienia brązowo-żółtego i charakteryzują się dużym złuszczaniem naskórka.
Przy łupieżu pstrym zmiany mogą mieć także charakter odbarwienia, jaśniejszego niż cera chorego. Zaawansowane stadium łupieżu pstrego, przez podobieństwo objawów, może być mylone z bielactwem. 

Łupież pstry u dorosłych i dzieci – czy czymś się różni?  

Grzyby z rodzaju Malassezia nie występują na skórze noworodków, pojawiają się w mikroflorze skóry dzieci od około 1. roku życia. Łupież pstry u dziecka może być spowodowany nieodpowiednim dostosowaniem ubioru do pogody (zbyt ciepłe ubieranie). Są to idealne warunki do nadmiernego rozrostu grzybów z rodzaju Malassezia, które prowadzą do rozwoju łupieżu pstrego u dzieci.  

Łupież pstry występuje głównie u młodzieży w okresie dojrzewania. Zmiany hormonalne, zwiększona aktywność gruczołów łojowych, nadmierne pocenie, są czynnikami, które mogą spowodować chorobę. 

Łupież pstry ma podobny przebieg zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.

Powierzchnia tych zmian łuszczy się i stwarza nieestetyczny wygląd. Zmiany zazwyczaj nie powodują świądu.  

Łupież pstry – przyczyny 

Przyczyną powstawania łupieżu pstrego jest nadmierne namnażanie grzybów drożdżopodobnych z rodzaju Malassezia, głównie gatunku Malassezia furfur. Jest to drobnoustrój, który fizjologicznie wchodzi w skład mikrobioty skóry. Aktywowany przez pewne czynniki wykazuje działanie chorobotwórcze.  

Głównym czynnikiem, który może wywołać łupież pstry jest osłabienie odporności, zwłaszcza u osób przyjmujących leki immunosupresyjne albo cierpiących na zakażenie wirusem HIV.  

Czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania są także: 

• zamieszkanie w wilgotnym i ciepłym klimacie,
• nadmierna aktywność gruczołów łojowych,
• otyłość, 
• niedożywienie,
• dieta uboga w witaminy, cynk oraz selen, 
• długotrwałe stosowanie antybiotyków, kortykosteroidów, leków immunosupresyjnych, 
• stosowanie antykoncepcji hormonalnej,
• brak higieny, 
• noszenie nieprzewiewnego, obcisłego ubrania. 

Łupież pstry – objawy 

Łupież pstry na skórze objawia się wyraźnie odznaczonymi plamami koloru brązowego i żółtego. Zmiany te pojawiają się głównie w okolicach klatki piersiowej, pleców, karku i szyi. Na chorobowo zmienionych miejscach powstają łuski, które po pewnym czasie ulegają złuszczeniu i odpadają ze skóry.
Skóra znajdująca się pod łuskami jest odbarwiona i nie opala się pod wpływem słońca. Grzyby z rodzaju Malassezia charakteryzują się wytwarzaniem kwasu azelainowego, który blokuje powstawanie melaniny w skórze. To właśnie kwas azelainowy powoduje odbarwianie zmienionych chorobowo miejsc. Objaw ten jest bardzo podobny do bielactwa. W przypadku łupieżu pstrego mogą także pojawić się odbarwienia skóry w ciemniejszym kolorze niż cera. Odpowiada za to zwiększona ilość drobnoustrojów.  

W przypadku łupieżu pstrego zmiany chorobowe oraz pojawiające się na skórze łuski nie wywołują świądu.

Początkowo zmiany na skórze są niewielkie i często są bagatelizowane. Grzyby z rodzaju Malassezia uaktywniają się pod wpływem wysokich temperatur. Pierwsze zmiany na skórze widoczne są po ekspozycji na słońce (po opalaniu) lub po kąpieli w gorącej wodzie. W zaawansowanych przypadkach łupieżu pstrego plamy ulegają zlewaniu w większe zmiany, tworząc na skórze mozaiki. 

Łupież pstry – diagnoza

Diagnostyka łupieżu pstrego odbywa się w gabinecie lekarza dermatologa. Lekarz przeprowadza wywiad, a następnie bada stan skóry. Najczęściej wykorzystywana jest w tym celu lampa Wooda. Emituje ona światło o długości fal 365 nm oraz wyższe, poprzez przepuszczenie wiązki światła przez szklany filtr z tlenkiem niklu. Dzięki temu lampa generuje promieniowanie ultrafioletowe oraz widzialne niebiesko-białe.

Drobnoustroje w zróżnicowany sposób odbijają światło i wykazują fluorescencję. Przy skierowaniu wiązki światła z lampy Wooda na skórę zakażoną Malassezia furfur, drożdżaki wykazują bladoróżową, różowawą lub łososiową poświatę. Pozwala to odróżnić łupież pstry od bielactwa, gdyż przy bielactwie nie obserwuje się fluorescencji. Badanie z użyciem lampy Wooda jest nieinwazyjne oraz zazwyczaj pozwala na postawienie trafnej diagnozy. 

Łupież pstry może zostać zdiagnozowany również w badaniu mikrobiologicznym skóry. Lekarz pobiera biopsję w formie wycinka fragmentu skóry i przekazuje ją do badania. Hodowla na sztucznych podłożach grzybów z rodzaju Malassezia jest trudna, dlatego ta metoda nie jest standardowo stosowana w diagnostyce. 

Łupież pstry – leczenie

Ze względu na to, że grzyby z rodzaju Malassezia wchodzą w skład mikrobioty skóry, łupież pstry jest chorobą nawracającą. Leczenie zazwyczaj jest prowadzone miejscowo.

W leczeniu tego schorzenia bardzo ważna jest konsekwencja w stosowaniu preparatów leczniczych.

Najczęściej wykorzystywanym produktem do leczenia jest szampon na łupież pstry. To produkt zawierający substancje lecznicze, stosowane zarówno na owłosioną, jak i nieowłosioną skórę.
Produkt dokładnie spień i pozostaw na ciele do wyschnięcia. Następnie dokładnie spłucz za pomocą strumienia bieżącej wody. Skuteczny szampon na łupież pstry możesz stosować podczas codziennej toalety. W przypadku maści nakładaj produkt na skórę wielokrotnie w ciągu dnia.  

W leczeniu łupieżu pstrego wykorzystuje się: 

• leki przeciwdrobnoustrojowe, wykazujące szerokie spektrum działania na drożdżaki, dermatofity, pleśnie, drożdżaki lipofilne, w tym te z rodzaju Malassezia, 
• pirokton olaminy o działaniu przeciwzapalnym i przeciwdrobnoustrojowym, także na grzyby z rodzaju Malassezia. Hamuje rozwój grzybów, zapobiega nawrotom choroby i normalizuje stan skóry,
• ichtiol jasny, który wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne. W odróżnieniu od ciemnej odmiany nie brudzi ubrań i charakteryzuje się słabszym zapachem. Jego działanie przeciwzapalne jest porównywalne do działania leków sterydowych. Dodatkowo ichtiol jasny wykazuje działanie regenerujące i pielęgnujące uszkodzony naskórek.  

Aby skutecznie wyleczyć łupież pstry, lekarze często decydują się na naprzemienne stosowanie kilku substancji leczniczych. Stosowane są także preparaty złożone, które wykazują działanie wielokierunkowe i współdziałające.  

W cięższych przypadkach łupieżu pstrego leczenie miejscowe może okazać się niewystarczające. Lekarz może wtedy zdecydować się na wprowadzenie leczenia ogólnego.

Łupież pstry ma tendencję do nawrotów. Mają one miejsce zazwyczaj w okresie letnim, gdy temperatury są wysokie i występuje wzmożone pocenie.

Aby zapobiec nawrotom, doraźnie stosuj leki miejscowe oraz dbaj o odpowiednią higienę. Jeżeli choroba nawraca, postaraj się unikać ciepłych i wilgotnych miejsc oraz noś lekką i przewiewną odzież. Przy łupieżu pstrym zadbaj o odpowiednią pielęgnację skóry. Nie używaj ciężkich kosmetyków, które będą zapychały pory skóry.

Wybierz dermokosmetyki, które w składzie zawierają: 

• selen,  
• cynk,  
• sól Epsom,  
• miedź,  
• chmiel.  

Te składniki złagodzą objawy łupieżu pstrego oraz pomogą zapewnić odpowiednie nawilżenie i odżywienie skóry. 

Jak zapobiec powstawaniu łupieżu pstrego? Czy to możliwe?  

Jednym z czynników, który może wywołać wystąpienie łupieżu pstrego jest obniżenie odporności. Zadbaj o nią, zwłaszcza w przypadku, gdy planujesz pobyt w wilgotnym i ciepłym miejscu. Jedną z przyczyn nadmiernego pocenia jest również nadwaga lub otyłość. Zachowanie odpowiedniej masy ciała pomoże Ci zniwelować pocenie oraz ułatwi zapobieganie powstawania choroby i jej nawrotom. 

Czy łupież pstry jest zaraźliwy?  

Łupież pstry, z uwagi na swój grzybiczy charakter, jest chorobą zaraźliwą, jednak nie w takim stopniu, jak np. grzybica stóp czy paznokci. Nie u każdej osoby, która miała kontakt z grzybami z rodzaju Malassezia, rozwinie się choroba.

Prawidłowo funkcjonująca mikroflora skóry tworzy płaszcz ochronny, który zapobiega nadmiernemu rozwojowi grzybów. 

Mieszkając z osobą chorującą na łupież pstry, zachowaj zasady higieny. Unikaj korzystania z jednego ręcznika, grzebienia, środków higienicznych a ręczniki i pościel pierz w wysokiej temperaturze.  

Naturalne sposoby na łupież pstry 

Uzupełnieniem terapii farmakologicznej łupieżu pstrego jest stosowanie naturalnych sposobów leczenia. Bardzo ważnym elementem w rekonwalescencji jest odpowiednia regeneracja organizmu. Zbyt mała ilość odpoczynku może doprowadzić do osłabienia odporności, a co za tym idzie, do zaostrzenia lub pojawienia się objawów łupieżu pstrego. Odpowiednia regeneracja oraz duża ilość snu pomogą w walce z tą dermatozą.  

Skutecznością w walce z łupieżem pstrym wyróżnia się stosowanie maski z dodatkiem kurkumy, która wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne i łagodzące zmiany skórne.  
Innym skutecznym środkiem może okazać się ocet jabłkowy. Zmiany skórne przecieraj za pomocą wacika nasączonego octem jabłkowym lub przyłóż wacik do zmiany na około 5 minut. Poprawę stanu skóry zauważysz po upływie około tygodnia. 

Łupież pstry a dieta 

Dieta wpływa na cały organizm i często jest przyczyną występowania zmian chorobowych.

Odpowiednie odżywianie może wspomóc leczenie łupieżu pstrego oraz zniwelować jego objawy.

Niedobór witamin oraz składników mineralnych w diecie może osłabić warstwę lipidową skóry oraz doprowadzić do osłabienia układu odpornościowego.  

Przy łupieżu pstrym zadbaj o dostarczanie wraz z pokarmem składników takich jak: 

• witamina A – reguluje wzrost oraz regenerację nabłonka, przyspiesza gojenie ran, jej niedobór może negatywnie wpłynąć na stan skóry oraz włosów i paznokci,
• witamina E – to silny antyoksydant, który usuwa z komórek wolne rodniki i aktywuje komórki układu odpornościowego, chroniąc organizm przed infekcjami,
• witaminy z grupy B – ich suplementacja jest ważna przy chorobach przewlekłych, leczeniu stanów zapalnych skóry,
• cynk – wpływa na stan i właściwości regeneracyjne skóry,
• selen – wspomaga wydalanie wolnych rodników z organizmu oraz wspiera prawidłowe funkcjonowanie tarczycy. 

Jeżeli chorujesz na łupież pstry postaraj się unikać w diecie produktów wyskokoprzetworzonych, żywności typu fastfood oraz żywności zawierającej cukry proste, np. słodyczy. W zachowaniu odpowiedniej kondycji skóry pomoże Ci odpowiednie nawodnienie.   

Dobre odżywianie i wartościowa dieta wspomogą leczenie oraz będą zapobiegać nawrotom łupieżu pstrego. Pamiętaj, że jest to schorzenie ciężkie do wyleczenia i sama dieta nie wystarczy. Połączenie stosowania leczenia farmakologicznego, zachowania odpowiedniej higieny i diety pomoże w pozbyciu się łupieżu pstrego.

Przeczytaj również:
Łupież liszajowaty – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie