Przetoka odbytu. Jak się objawia? 

Co to jest przetoka odbytu?

Przetoką odbytu nazywamy nieprawidłowe połączenie między końcowymi odcinkami jelita grubego, czyli odbytnicą lub kanałem odbytu a skórą w okolicy krocza. Na to schorzenie najczęściej cierpią młodzi mężczyźni w wieku 25-45 lat. Prowadzi ono do nieprzyjemnych objawów, które często wiążą się z lękiem i poczuciem wstydu przed wizytą u lekarza. 

Przetoka odbytu – przyczyny 

Najczęstszym czynnikiem prowadzącym do rozwoju przetoki odbytu jest nieprawidłowe leczenie infekcji toczącej się w tej okolicy – ropnia odbytu.  

Wśród innych przyczyn przetok odbytu możemy wymienić: 

• nieswoiste choroby zapalne jelit, czyli wrzodziejące zapalenie jelita grubego i chorobę Leśniowskiego-Crohna, 
• stan zapalny gruczołów potowych zlokalizowanych w sąsiedztwie odbytu, 
• szczeliny odbytu, 
• urazy i operacje okolicy odbytu, 
• torbiele włosowe, 
• nowotwory końcowego odcinka jelita grubego i odbytu, 
• stan obniżonej odporności (immunosupresji) spowodowany np. zakażeniem wirusem HIV czy lekami stosowanymi u pacjentów po przeszczepie narządu. 

Przetoka odbytu – objawy

Przed wytworzeniem się przetoki odbytu zazwyczaj mamy do czynienia z rozwojem ropnia w tej okolicy. Z tego względu w początkowym okresie możesz zauważyć wyniosły guzek niedaleko odbytu. Następnie pojawia się mały otwór, z którego wydziela się ropa lub wodnista treść. Czasami występuje także krew.

Dodatkowo występują nieprzyjemne dolegliwości bólowe, uczucie pieczenia lub dyskomfort. Symptomy nasilają się podczas oddawania stolca i siedzenia.

U niektórych pacjentów, ze względu na zatkanie jednego z końców przetoki, dochodzi do powstania nawracających ropni odbytu. 

Objawy przetoki odbytu wiążą się zazwyczaj ze znacznym obniżeniem jakości życia chorych. 

Przetoka odbytu u dziecka 

Przetoki odbytu są stosunkowo często spotykanym schorzeniem u dzieci. Lekarze stwierdzają je najczęściej u niemowląt, ale mogą rozwinąć się na każdym etapie rozwoju. U mniejszych dzieci występują typowo jako następstwo ropnia odbytu. U nastolatków mogą towarzyszyć nieswoistym chorobom zapalnym jelit, a w szczególności chorobie Leśniowskiego-Crohna. 

Przetoka odbytu – diagnostyka

Pojawienie się objawów, które mogą wskazywać na rozwój przetoki odbytu, powinno Cię skłonić do konsultacji z chirurgiem lub proktologiem.

Podczas wizyty specjalista zbierze dokładny wywiad dotyczący m.in.:  

• rodzaju dolegliwości,  
• czasu ich trwania, 
• tego, czy objawy zmieniły się na przestrzeni czasu,  
• chorób współistniejących,  
• stosowanych leków.

Następnie lekarz zbada jamę brzuszną i przeprowadzi badanie per rectum, czyli palpacyjnie oceni wnętrze odbytu. Jeśli stwierdzi występowanie przetoki odbytu, będzie starał się zlokalizować jej ujścia.

W diagnostyce przetok odbytu znalazły zastosowanie również badania obrazowe. Lekarz może zadecydować o wykonaniu przezodbytniczego badania ultrasonograficznego (TRUS). W celu lepszego uwidocznienia kanału przetoki w trakcie badania do jej zewnętrznego ujścia czasami podaje się wodę utlenioną. Inne badania wykonywane w przypadku podejrzenia przetoki odbytu to m.in. rezonans magnetyczny (MRI) miednicy oraz wziernikowanie odbytnicy zwane rektoskopią.

Przetoka odbytu – leczenie

Złotym standardem w leczeniu przetoki odbytu jest zabieg operacyjny, który polega na jej przecięciu lub wycięciu. W wyjątkowych sytuacjach konieczne może okazać się usunięcie części lub całości odbytnicy.  

W okresie pooperacyjnym pacjent musi dokładnie przestrzegać zaleceń lekarskich dotyczących pielęgnacji rany i pamiętać o wizytach kontrolnych.

Powikłaniem pojawiającym się po zabiegu operacyjnym jest m. in. nietrzymanie stolca i gazów. 

Poza leczeniem chirurgicznym stosuje się także mniej inwazyjne metody. Zaliczamy do nich wypełnianie przetoki klejem tkankowym lub wprowadzenie do jej wnętrza specjalnie przygotowanej zatyczki z biodegradowalnego materiału.  

Przetoka odbytu – domowe sposoby leczenia. Czy są skuteczne? 

Domowe sposoby leczenia przetok odbytu mogą stanowić uzupełnienie leczenia farmakologicznego i chirurgicznego. 

Niektórzy pacjenci otrzymują zalecenie, aby dwa lub trzy razy na dobę wykonywać tzw. nasiadówki. Polegają one na moczeniu okolicy odbytu w płynie dezynfekującym.

Do codziennego jadłospisu wprowadź produkty bogate w błonnik, np. świeże warzywa i owoce oraz pij odpowiednią ilość płynów w celu unikania zaparć, które mogą podrażniać końcowy odcinek jelita grubego.  

Do diety możesz włączyć również probiotyki. Ich naturalnym źródłem są kiszonki i fermentowane przetwory mleczne. 

Przetoka odbytu – leczenie farmakologiczne 

Jednym z elementów terapii przetok odbytu jest farmakoterapia. W przypadku współistniejącego stanu zapalnego lub ropni lekarz może zadecydować o włączeniu antybiotykoterapii ogólnoustrojowej (doustnej) lub miejscowej, np. w postaci maści.  

Jeśli przetoka odbytu pojawia się w przebiegu schorzenia ogólnoustrojowego, to kluczowe jest jego rozpoznanie i leczenie. W przypadku potwierdzenia choroby Leśniowskiego-Crohna stosuje się m.in. glikokortykosteroidy, antybiotyki i leczenie biologiczne.

Przeczytaj również:
Jakie są objawy choroby Leśniowskiego-Crohna?