Udar słoneczny u dziecka. Jak go rozpoznać? Co możesz zrobić?

Udar słoneczny u dziecka – przyczyny

Wyróżniamy dwa rodzaje udaru słonecznego: 

•  klasyczny, spowodowany wysoką temperaturą otoczenia; dotyczy najczęściej dzieci, seniorów, a także osób obciążonych chorobami takimi jak nadciśnienie czy cukrzyca;
• wysiłkowy, występujący głównie u osób intensywnie ćwiczących fizycznie lub tych, które wykonują ciężkie fizyczne prace w gorących miejscach. 

Przyczyną porażenia słonecznego u dzieci najczęściej jest wysoka temperatura otoczenia (powyżej 25°C), często w połączeniu z wysiłkiem fizycznym. W ferworze zabawy dzieci zapominają o piciu wody. Zdejmują też często nakrycia głowy, znacznie zwiększając ryzyko udaru. Małe dzieci posiadają stosunkowo cienką pokrywę czaszki. Czaszka nie jest w pełni zrośnięta, a mechanizmy termoregulacyjne dopiero się kształtują. Organizm wytwarza znacznie mniej potu i nie jest zdolny do odpowiedniego odprowadzania dużej ilości ciepła. 

Udar słoneczny u dziecka – objawy

Pierwszymi objawami udaru słonecznego są zawroty i bóle głowy, które dziecko często sygnalizuje poprzez płacz. Dziecko odczuwa ogólny niepokój, jego zachowanie jest apatyczne. Skóra jest sucha i zaczerwieniona, a temperatura ciała może wynosić powyżej 39°C. 

Inne objawy to: 

•   osłabienie, 
•   mdłości, 
•   wymioty,
•   biegunka,
•   niewyraźna mowa, 
•   zaburzenia oddychania, 
•   niewyraźne widzenie, 
•   spadek ciśnienia tętniczego krwi, 
•   dreszcze, 
•   przyspieszenie tętna, 
•   utrata przytomności. 

Jeśli zauważysz u dziecka którykolwiek z wymienionych wyżej objawów, natychmiast zareaguj. 

Jak leczyć udar słoneczny u dziecka? 

Wezwij pogotowie i rozpocznij pierwszą pomoc. Przenieś dziecko w chłodne miejsce. Jeżeli jego twarz jest bardzo blada, unieś tułów, by głowa była niżej. Jeśli twarz jest intensywnie czerwona, ułóż dziecko w pozycji półleżącej. Jeśli dziecko jest nieprzytomne, ułóż je w pozycji bezpiecznej na boku. Do czasu przyjazdu pogotowia postaraj się zmniejszyć temperaturę ciała. Zdejmij dziecku niepotrzebną odzież, zapewnij dostęp do świeżego powietrza. Zastosuj okłady z zimnych i mokrych ręczników.

Pamiętaj, by nie wkładać dziecka do zimnej wody i nie okładać go lodem. Nagłe obniżenie temperatury może spowodować szok termiczny, który jest równie niebezpieczny jak udar słoneczny.

Kolejnym krokiem (w przypadku przytomnych dzieci) jest nawodnienie. Podawaj dziecku wodę i elektrolity, aby zaopatrzyć organizm w utracone składniki mineralne. Możesz także masować mu nogi, by pobudzić krążenie. Na poparzenia skórne nałóż preparat łagodzący. 

Ile trwa udar słoneczny u dziecka? 

Czas trwania udaru słonecznego zależny jest od stopnia przegrzania organizmu. Łagodne postacie udaru mogą trwać kilka godzin. W przypadku znacznie nasilonych objawów konieczny może okazać się kilkudniowy pobyt w szpitalu. Istotną kwestią poza samą długością trwania udaru są jego powikłania. W skrajnych przypadkach udar grozi śmiercią.

Najczęściej powikłania występują, gdy zabraknie odpowiedniej reakcji w szybkim czasie. Dlatego też tak istotnym czynnikiem determinującym przebieg zdarzenia jest wezwanie pomocy.

Udar słoneczny u dziecka – skutki 

Najpoważniejszymi skutkami udaru u dzieci mogą być: 

•   niewydolność nerek, wątroby, układu oddechowego, 
•   encefalopatia (uszkodzenie mózgowia), 
•   zaburzenia rytmu serca, 
•   zaburzenia krzepliwości krwi, 
•   rabdomioliza (rozpad tkanki mięśniowej), 
•   niedokrwienie mózgu, 
•   śmierć. 

Śmiertelność udaru cieplnego szacowana jest na 10-50%, w zależności od nasilenia objawów oraz stopnia wzrostu temperatury ciała.

Udar słoneczny u dziecka – profilaktyka

• Dobrym czasem na zabawę pod gołym niebem są rano i wieczór. Kiedy słońca świeci najmocniej namawiaj dziecko do aktywności w domu.
• W bardzo gorące dni czas zabawy w pełnym słońcu nie powinien przekraczać 20 minut. Po tym czasie dziecko powinno odpocząć w cieniu i napić się wody. 
• Zadbaj, aby dziecko podczas zabaw na słońcu chroniło głowę. Czapka z daszkiem, kapelusz, chustka – niech dziecko wybierze ulubione nakrycie głowy.
• Odzież powinna być zwiewna i lekka. Najkorzystniej jest wybierać ubrania zakrywające jak największą część ciała. Dobrym wyborem będą ubrania w jasnym kolorze, który skutecznie odbija nadmierną dawkę promieniowania.
• Przypominaj dziecku o konieczności picia wody podczas letnich upałów. Najmłodsi uwielbiają słodkie napoje, jednak nie nawadniają one organizmu wystarczająco. Najkorzystniejszym wyborem będzie woda niegazowana. Pamiętaj także, by nie podawać dzieciom bardzo zimnych napojów. Zbyt niska temperatura może powodować choroby górnych dróg oddechowych. 
• Podczas upałów posmaruj skórę dziecka preparatem z filtrem ochronnym. Wybieraj te sprawdzonych producentów, przeznaczone dla najmłodszych.

Przeczytaj również:
Jak złagodzić oparzenia słoneczne?