Cicha i podstępna. Depresja u dzieci i młodzieży

Depresja może dotknąć każdego z nas bez względu na wiek, płeć czy status materialny. Większość z nas kojarzy ją ze smutkiem, przygnębieniem, rozdrażnieniem, niepokojem, zmniejszeniem energii czy utratą zainteresowań. Gorszy nastrój zdarza się każdemu. Gdy utrzymuje się dłużej niż dwa tygodnie i utrudnia codzienne funkcjonowanie, może świadczyć o rozwijającej się depresji.  

Przyczyny depresji u dzieci

Badacze szacują, że na depresję cierpi około 2% dzieci i 20% nastolatków.

Wiele teorii próbuje wyjaśnić przyczyny powstania depresji. Do tej pory nie udało się wskazać konkretnej przyczyny, która ją wywołuje.

W większości przypadków na wystąpienie depresji wpływa kilka czynników jednocześnie:

• czynniki genetyczne (depresja występuje częściej u dzieci, których krewni też na nią chorowali); 
• czynniki biologiczne:
  • zaburzenia hormonalne,
  • nieprawidłowe działanie neuroprzekaźników w mózgu; 
• czynniki psychologiczne:
  • niska samoocena,
  • słabe umiejętności społeczne,
  • brak odporności na stres; 
• czynniki środowiskowe:
  • konflikty w rodzinie,
  • rozwód rodziców,
  • brak czasu dla dziecka,
  • nadmierne oczekiwania co do jego osiągnięć,
  • stresujące wydarzenia w życiu,
  • śmierć bliskiej osoby,
  • doświadczenie przemocy fizycznej, psychicznej lub seksualnej,
  • nadużywanie przez rodziców alkoholu lub substancji psychoaktywnych,
  • trudna sytuacja materialna,
  • problemy w szkole.  

Depresja u dzieci – objawy

Objawy depresji u nastolatków i dzieci w większości przypadków nie różnią się od tych występujących u dorosłych. Różnica polega na tym, że u młodych osób dominują drażliwość i zachowania agresywne.

Objawami, które powinny zaniepokoić Cię w zachowaniu dziecka, są:

• trwale obniżony nastrój, smutek, przygnębienie, apatia,  
• brak energii, 
• nadmierna i uporczywa męczliwość, 
• drażliwość, chwiejność nastroju, impulsywność,  
• uczucie niepokoju i wewnętrznego napięcia, 
• przekonanie o bezsensowności życia, 
• pesymistyczne spojrzenie na przyszłość, 
• zaniżona samoocena, 
• nadmierne poczucie winy, 
• krytycyzm wobec siebie lub nadmierny perfekcjonizm, 
• niechęć do wykonywania codziennych obowiązków, 
• rezygnacja z dotychczasowych zainteresowań i pasji, 
• brak dbałości o wygląd, 
• izolacja od otoczenia, wycofywanie się z kontaktów międzyludzkich, 
• ucieczka w alternatywny świat gier lub internetu, 
• dolegliwości somatyczne (np. bóle brzucha lub głowy), 
• osłabienie koncentracji, pamięci i zdolności intelektualnych, 
• częste nieobecności w szkole, gorsze wyniki w nauce, 
• zaburzenia snu (problemy z zasypianiem lub nadmierna senność), 
• zaburzenia łaknienia (nadmierne objadanie się lub brak apetytu), 
• zachowania autodestrukcyjne (samookaleczanie, nadużywanie alkoholu lub substancji psychoaktywnych), 
• zainteresowanie tematyką śmierci, myśli samobójcze. 

Leczenie depresji u dzieci i nastolatków

W przypadku depresji wiele czynników wpływa na rokowania. Choroba mająca początek w dzieciństwie może nawrócić w dorosłości. Terapia zaburzeń depresyjnych u dzieci i młodzieży wymaga przede wszystkim Twojego zaangażowania.

W terapii specjaliści łączą kilka metod:

• psychoterapię (indywidualną, grupową lub rodzinną),
• farmakologię (najczęściej leki z grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny),
• psychoedukację.  

Jak pomóc dziecku z depresją?

Twoje wparcie jest ważnym czynnikiem terapeutycznym w procesie leczenia depresji młodzieńczej. Przyspiesza powrót dziecka do zdrowia.

Co możesz zrobić, aby pomóc dziecku, które choruje na depresję?  

• Bądź obecny w życiu dziecka. Zadbaj o pozytywne relacje między wami. Okaż troskę i uwagę.  
• Wspieraj dziecko w trudnych chwilach. Pokaż, że zawsze może na Ciebie liczyć. 
• Doceniaj i chwal dziecko. Ciesz się z nim jego sukcesami.  
• Nie lekceważ problemów dziecka. Nie neguj jego uczuć. Słuchaj uważnie. Powstrzymaj się od oceniania, krytykowania, pouczania i dawania rad.  
• Powiedz, że się martwisz. Zapytaj, jak możesz pomóc. Zaoferuj swoje wsparcie, ale nie naciskaj. Bądź wytrwały i empatyczny.  
• Jeśli coś cię niepokoi, działaj. Porozmawiaj z osobami, które dobrze znają Twoje dziecko. Skonsultuj się ze specjalistą. 
• Nie obrażaj się na dziecko, gdy pod wpływem emocji zrani cię lub obrazi. Dowiedz się, co naprawdę kryje się za jego słowami.  
• Okaż dziecku bezwarunkową akceptację. Powiedz, że jest dla ciebie ważne i kochasz je takie, jakie jest. 
• Zadbaj o jego dietę i wzbogać ją o produkty, które pozytywnie wpływają na nastrój (gorzka czekolada, migdały, banany, awokado, jagody, jeżyny, wiśnie).   

Depresja jest poważną i przewlekłą chorobą, która zmienia życie całej rodziny. Nie utożsamiaj jej z chwilowym przygnębieniem i spadkiem nastroju. Pamiętaj jednak, że jest chorobą uleczalną. Odpowiednie i systematyczne leczenie sprawi, że objawy ustąpią, a dziecko wróci do normalnego funkcjonowania w życiu społecznym. 

Przeczytaj więcej:
Jak leczyć depresję u dzieci?
Depresja. Czego nie mówić osobie, która na nią choruje?