Postacie leków – jakie są? 

Jakie są postacie leków? 

Postać leku, inaczej zwana postacią farmaceutyczną, określa to, jak wygląda lek, jakie ma właściwości fizykochemiczne oraz jaką drogą jest podawany. Dzięki odpowiedniej postaci leku substancja lecznicza może zostać dostarczona w odpowiednie miejsce w organizmie i zadziałać w jak najkrótszym czasie. Pacjenci często wybierają te postacie leku, które niwelują powstawanie działań niepożądanych. Aby substancja lecznicza została podana w odpowiedniej postaci, do leków dodawane są substancje pomocnicze. Na przestrzeni lat powstało wiele postaci leków. Farmaceuci i wspierający ich naukowcy cały czas pracują nad opracowaniem postaci leków, które dostarczą substancję leczniczą w jak najbardziej efektywny sposób. Ta dziedzina nauk farmaceutycznych jest ciągle rozwijana. 

Stałe postacie leków 

• Proszki – sypkie, jednorodne cząstki substancji czynnej lub kilku substancji czynnych. Zalicza się do nich także surowce roślinne, które poddano sproszkowaniu. Mogą być stosowane doustnie lub wykorzystywane do sporządzenia innych postaci leków.  
• Granulaty – suche, stałe aglomeraty cząstek proszku. Mogą być stosowane jako samodzielna postać leku lub służyć do zrobienia innej postaci, np. zawiesiny doustnej. 
• Tabletki – jedna z najpopularniejszych postaci leku. Jedna tabletka może zawierać dawkę jednej lub kilku substancji leczniczych. Większość tabletek przeznaczona jest do podania doustnego, ale istnieją także tabletki dopochwowe czy do zębodołu. 
• Kapsułki – jest to postać leku składająca się z otoczki (żelatynowej, skrobiowej, polimerowej) oraz wypełnienia, w którym znajduje się jedna lub kilka substancji leczniczych. Kapsułki dzieli się na twarde oraz miękkie. Jest to postać jednodawkowa – pacjent nie ma możliwości podziału tej postaci leku. 
• Czopki – doodbytnicza postać leku. 
• Globulki – podawane dopochwowo. 
• Systemy terapeutyczne – jest to postać leku, która dawkuje i uwalnia określoną ilość substancji leczniczej w określonym czasie. Dzięki systemowi terapeutycznemu możliwe jest utrzymanie stałego stężenia substancji leczniczej w organizmie. Najbardziej popularną formą systemów jest plaster, z którego dozowana jest substancja lecznicza przez skórę. 
• Aerozole – substancja aktywna jest dostarczana w formie proszku lub cieczy zawieszonej w gazie nośnym. Ta postać leku jest wykorzystywana zarówno wewnętrznie (aerozole inhalacyjne), jak i zewnętrznie (na skórę, do nosa, podjęzykowe, do stosowania w jamie ustnej). 

Płynne postacie leków 

• Roztwory – mogą być przeznaczone do stosowania wewnętrznego lub zewnętrznego. W roztworze rozpuszczona jest jedna lub kilka substancji leczniczych. 
• Syropy – płynna postać leku przeznaczona do podania doustnego. Charakteryzują się lepką konsystencją. Substancja lecznicza może być w syropie rozpuszczona lub zawieszona. 
• Zawiesiny – postać leku, w której substancja lecznicza jest zawieszona w płynnym podłożu. Przed zastosowaniem zawiesiny należy ją dobrze wymieszać. 
• Leki pozajelitowe, iniekcje, wlewy – przeznaczone do podania dożylnego, domięśniowego lub podskórnego.  

Miękkie postacie leków 

• Maści – jest to postać leku przeznaczona do podawania na skórę lub błony śluzowe. Półpłynna konsystencja pozwala na rozsmarowanie i dokładnie rozprowadzenie substancji leczniczej na większej powierzchni ciała. Najczęściej są tworzone na podłożu lipofilowym. 
• Kremy – bardzo podobna postać do maści. Tradycyjnie jest to układ dwufazowy. Posiada emulgator, który łączy fazę lipofilową i hydrofilową. 
• Żele – tę postać leku także można porównać z maścią. Żele zazwyczaj wytwarzane są na podłożu hydrofilowym.  
• Pasty – postać półpłynna. Charakteryzuje się większą twardością niż maści, kremy i żele.  

Źródła: 

Farmacja Stosowana, technologia postaci leku, Małgorzata Sznitowska, Wydawnictwo Lekarskie 2017.