Gorczyca – właściwości i zastosowanie

Gorczyca – składniki odżywcze 

Nasiona gorczycy zawierają: 

• witaminy z grupy B (B1, B2, B5, B6, PP, kwas foliowy), A, C, E, K; 
• składniki mineralne – wapń, miedź, żelazo, magnez, mangan, selen, cynk; 
• białko, błonnik pokarmowy, sterole roślinne, olejki eteryczne. 

Olej z nasion gorczycy to bogate źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych. 

W zależności od gatunku skład chemiczny nasion jest zróżnicowany.

Nasiona gorczyc zawierają szkodliwy dla zdrowia kwas erukowy i glukozynolany, które powinny być spożywane w ograniczonych ilościach. Zawartość i skład poszczególnych glukozynolanów zależy m.in. od gatunku rośliny. 

W gorczycy białej występuje synalbina, a w czarnej i sarepskiej synigrina. 

W związku z tym gorczyce często poddawane są procesom uszlachetniania w celu uzyskania odmian z obniżoną zawartością kwasu erukowego i glukozynolanów [1]. 

Wyniki prowadzonych badań pozwalają przypuszczać, że z glukozynolanów można uzyskać substancje o działaniu prozdrowotnym. 

Jak się okazuje, izotiocyjaniany i związki indolowe powstające w procesie przemiany glukozynolanów wykazują właściwości przeciwnowotworowe. 

Uwzględnienie w diecie warzyw z rodziny kapustowatych może ograniczać ryzyko występowania niektórych rodzajów nowotworów [1, 2]. 

Gorczyca – właściwości i zastosowanie 

Nasiona gorczycy, szczególnie białej, mogą wykazywać poniższe działanie:  

• wspomaganie leczenia niestrawności, nieżytu żołądka i jelit (choroba wrzodowa) oraz zaparć;  
• działanie żółciotwórcze i żółciopędne oraz zapobieganie wzdęciom;  
• zmniejszenie odczucia bólu, np. pochodzenia reumatycznego – plastry i maści zawierające rozcieńczony olejek gorczyczny są stosowane jako środek przeciwbólowy i działają rozgrzewająco (stosowanie preparatów zawierających olej gorczyczny o dużym stężeniu powoduje przekrwienie i podrażnienie skóry); 
• obniżenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi – za takie właściwości odpowiada witamina PP (niacyna); jej niedobór w organizmie powoduje pelagrę, a nadmiar może być przyczyną martwicy wątroby, zaburzeń pracy serca i zwiększenia stężenia glukozy we krwi; 
• utrzymanie zdrowego stanu włosów i skóry – pomogą w tym zawarte w nasionach gorczycy antyoksydanty, witaminy A, C, K i witamina E (tzw. witamina młodości), które opóźniają proces starzenia się skóry;
  olej gorczyczny to składnik kosmetyków, który dzięki działaniu rozszerzającemu naczynia krwionośne poprawia krążenie skóry głowy, co może wzmacniać cebulki włosów (przed laty gorczyca czarna była stosowana przy łysieniu). 

Nasiona gorczycy niekiedy są stosowane także w schorzeniach dróg oddechowych: 

• w łagodzeniu stanów zapalnych zatok – miejscowe działanie rozgrzewające może znosić dolegliwości bólowe i ułatwić odprowadzenie zalegającej wydzieliny; 
• w zapaleniu gardła i jamy ustnej – olejek gorczyczny wykazuje działanie antyseptyczne; produkty zawierające jego roztwory mogą być stosowane zewnętrznie do płukania gardła. 

Na ten moment nie wszystkie z ww. zastosowań znajdują swoje potwierdzenie w postaci dowodów naukowych. 

Gorczyca – przeciwwskazania 

Osoby z cukrzycą nie powinny stosować preparatów zawierających gorczycę, bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem, ponieważ może ona wpływać na obniżenie poziomu cukru we krwi. 

Wszystkie dostępne na rynku preparaty z gorczycą oraz te przygotowywane samodzielnie w domu należy stosować bardzo ostrożnie. 

Gorczycy nie należy stosować u kobiet ciąży! 

Nasiona gorczycy czarnej stosowane w większych ilościach powodują u kobiet przekrwienie macicy, natomiast u kobiet ciężarnych mogą przyczynić się nawet do poronienia [1]. 

Gorczyca – skutki uboczne 

Olejki eteryczne wykazują silne działanie drażniące na skórę i błony śluzowe. Ich stosowanie w dużych stężeniach lub przez zbyt długi czas może powodować zaczerwienienie, pieczenie, oparzenia, a nawet martwicę skóry. 

Gorczyca – czy warto ją stosować? 

Gorczyca zawiera związki chemiczne, które w szczególności, gdy stosowane są w nadmiarze, mogą okazać się szkodliwe dla zdrowia. Jednocześnie cechuje się ona bogatym składem odżywczym. 

Warto ją stosować, ponieważ obecnie jej skład został zmodyfikowany. Udało się obniżyć poziom niekorzystnych substancji. 

Naukowcy prowadzą badania nad wyizolowaniem z gorczycy substancji skutecznych w profilaktyce, a może nawet w leczeniu chorób nowotworowych. 

Gorczyca jest kojarzona głównie z musztardą. To jednak nie jest jej jedyne zastosowanie. Jest wykorzystywana również jako dodatek do przetworów i marynat, nadając im charakterystyczny smak, a także w przemyśle farmaceutycznym oraz do produkcji różnego rodzaju kosmetyków. 

Należy pamiętać, że wszystkie produkty zawierające gorczycę powinno się stosować z umiarem.

Przeczytaj również:
Chmiel – właściwości i zastosowanie