Olej z pestek czarnej porzeczki – czy to jeden z najzdrowszych olejów?
Coraz większa świadomość konsumentów sprawia, że oleje roślinne są stosowane w celu osiągnięcia określonych korzyści prozdrowotnych. Rzadkim, ale wartym uwagi jest olej z pestek czarnej porzeczki o wyjątkowo korzystnym składzie. Czym się charakteryzuje i kto powinien rozważyć jego stosowanie?
Olej z pestek czarnej porzeczki – charakterystyka i skład
Czarna porzeczka (Ribes nigrum L.) jest krzewem owocowym chętnie uprawianym w Polsce, wstępującym także w stanie dzikim. Należy do rodziny agrestowatych, pochodzi z rejonów klimatu umiarkowanego Europy i Azji. Krzew osiąga maksymalnie 2 metry wysokości, charakteryzuje się sercowatymi liśćmi i małymi, czarnymi jagodami, z pestek których tłoczony jest olej o charakterystycznym owocowym smaku.
Olej z pestek czarnej porzeczki zawiera głównie wielonienasycone kwasy tłuszczowe, wśród których można wyróżnić:
- kwas gamma-linolenowy (GLA) z rodziny omega-6 w ilości ok. 17%,
- kwas alfa-linolenowy (ALA) z rodziny omega-3 w ilości ok. 13%,
- kwas stearydynowy w ilości ok. 3%.
Olej z pestek czarnej porzeczki jest dobrym źródłem witaminy E, zawiera jej prawie dwukrotnie więcej niż inne oleje, np. olej rzepakowy. Stanowi także źródło innych biologiczne aktywnych związków takich jak fitosterole, karotenoidy, flawonoidy czy kwasy fenolowe.
Olej z pestek czarnej porzeczki – zastosowanie
Olej z pestek czarnej porzeczki ze względu na zawartość kwasu gamma-linolenowego, należącego do grupy niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, może znaleźć zastosowanie w chorobach przewlekłych o podłożu zapalnym jak reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, atopowe zapalenie skóry, łuszczyca i inne. Działanie kwasu gamma-linolenowego zostało potwierdzone licznymi publikacjami naukowymi i jest związane z wytwarzaniem związku prostaglandyna E1 (PGE1) o właściwościach przeciwzapalnych, antyproliferacyjnych, przeciwzakrzepowych i obniżających stężenie lipidów.
Olej z pestek czarnej porzeczki jest trzecim, obok oleju z nasion wiesiołka i oleju z nasion ogórecznika, źródłem kwasu gamma-linolenowego, ale w przeciwieństwie do nich zawiera również korzystny dla zdrowia kwas alfa-linolenowy należący do rodziny omega-3. Jego działanie prozdrowotne także potwierdza wiele badań naukowych, przypisuje się mu działanie przeciwzapalne, kardioprotekcyjne, przeciwzakrzepowe, obniżające stężenie trójglicerydów, opóźniające rozwój miażdżycy, a także obniżające ciśnienie tętnicze krwi.
Dzięki zawartości związków takich jak tokoferole (witamina E), karotenoidy, flawonoidy, fitosterole czy kwasy fenolowe wykazuje również silne działanie antyoksydacyjne (przeciwutleniające), chroniące komórki przed działaniem wolnych rodników tlenowych, co ma duże znaczenie w dobie wysokoprzetworzonej żywności i zanieczyszczonego środowiska. Związki te wykazują również działanie przeciwnowotworowe, przeciwzapalne i przeciwmiażdżycowe.
Olej z pestek czarnej porzeczki może znaleźć swoje zastosowanie w dermatologii i kosmetologii, nie tylko w chorobach zapalnych skóry takich jak atopowe zapalenie skóry czy łuszczyca, ale również u osób cierpiących na trądzik oraz wypadanie włosów. W tych przypadłościach olej ten stosowany jest doustnie.
Olej z pestek czarnej porzeczki to również nieoceniony składnik kosmetyków pielęgnacyjnych do twarzy, ciała i włosów.
Olej z pestek czarnej porzeczki – skutki uboczne, przeciwwskazania, przechowywanie
Nie zaobserwowano skutków ubocznych związanych ze stosowaniem oleju z czarnej porzeczki. Ze względu na korzystny skład może być on stosowany przez wszystkich, także najmłodszych. Kupując ten olej, warto wybierać produkt tłoczony na zimno, nierafinowany, najlepiej od lokalnych producentów. Olej po otwarciu powinien być przechowywany w lodówce i spożyty w określonym czasie podanym na opakowaniu. Możemy go dodawać do potraw na zimno, ponieważ nie nadaje się do obróbki termicznej.
Podsumowując, olej z pestek czarnej porzeczki z pewnością należy do żywności funkcjonalnej, którą warto włączyć do diety. Olej zawartością kwasu tłuszczowego alfa-linolenowego i stearydynowego z rodziny omega-3 dorównuje olejom rybnym, a stosunek kwasów tłuszczowych omega-3 do omega-6 jest korzystny i wynosi 1:4, co czyni go jednym z najzdrowszych olejów. Z pewnością może się sprawdzić w profilaktyce chorób cywilizacyjnych takich jak otyłość, choroby układu krążenia, nowotwory czy choroby autoimmunologiczne.
- Jessa J., Hozyasz K., Czarna porzeczka i olej z jej nasion – fitoterapeutyczne panaceum?, Probl Hig Epidemiol, 2016, 97(1), 14-23
- Šavikin KP, Ðorđević BS, Ristić MS, et al. Variation in the fatty-acid content in seeds of various black, red, and white currant varieties. Chem Biodivers 2013, 10(1): 157-165
- Tahvonen RL, Schwab US, Linderborg KM, et al. Black currant seed oil and fish oil supplements differ in their effects on fatty acid of plasma lipids, and concentrations of serum total and lipoprotein lipids, plasma glucose and insulin. J Nutr Biochem 2005, 16: 353-359
- Leventhal LJ, Boyce EG, Zurier RB. Treatment of rheumatoid arthritis with blackcurrant seed oil. Rheumatology 1994, 33(9): 847-852
- Linnamaa P, Savolainen J, Koulu L, et al. Blackcurrant seed oil for prevention of atopic dermatitis in newborns: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Clin Exp Allergy 2010, 40(8): 1247-1255
- Białek M., Rutkowska J., Znaczenie kwasu gamma linolenowego w profilaktyce i terapii, Postępy Higieny, 2015
- Fan Yang-Yi, Chapkin R. S., Importance of Dietary ɣ- Linolenic Acid in Human Health and Nutrition, TheJournal of Nutrition, 1998
- Jarosz M., Praktyczny podręcznik dietetyki, Instytut Żywności i Żywienia, 2010
- Gertig H., Przysławski J. Bromatologia. Zarys nauki o żywności i żywieniu, PZWL, 2007
- Ciborowska H. , Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL, 2007.
Czy olej z czarnej porzeczki można brać, jeżeli bierze się aspiryne 81mg na rozgrzeszenie krwi?
Z uwagi na działanie przeciwzakrzepowe olej może nasilić działanie kwasu acetylosalicylowego, zwiększając ryzyko wystąpienia np. siniaków czy drobnych krwawień.