Czym są szczepionki immunologiczne?

Jakie rodzaje odporności wyróżniamy? 

Układ immunologiczny nazywany inaczej odpornościowym decyduje o naszym zdrowiu i chroni organizm przed patogenami.  Wyróżniamy odporność swoistą, czyli nabytą w czasie życia i kontaktu z drobnoustrojami oraz nieswoistą.   

Odporność nieswoista to wrodzona odporność naszego organizmu, uwarunkowana genetycznie. Jej mechanizmy działają praktycznie natychmiast po kontakcie z patogenem i często wystarczają do jego eliminacji. W obrębie odporności nieswoistej możemy wyróżnić: 

• odporność czynną – w jej skład wchodzą wszystkie elementy, które aktywnie usuwają drobnoustroje lub zapobiegają zakażeniom, np., kaszel, kichanie, biegunki, wymioty, czy pojawiający się stan zapalny powodujący podwyższenie temperatury ciała. 
• odporność bierną, czyli elementy pełniące funkcje bariery ochronnej, np. skóra i błony śluzowe. 

Czym są szczepionki immunologiczne?

Pojęcie szczepionki najczęściej kojarzy nam się z zapobieganiem chorobom zakaźnym, takim jak ospa, odra, różyczka czy tężec. Tymczasem na rynku farmaceutycznym możemy spotkać szczepionki nieswoiste, których zadaniem jest podniesienie ogólnej odporności organizmu. Szczepionki te to mieszaniny zabitych drobnoustrojów. W ich składzie znajdują się mieszaniny białek bakteryjnych, peptydów i kwasów nukleinowych. Stosowane są w celach profilaktycznych lub w formie terapii leczniczej konkretnych infekcji. 

Bezpieczeństwo i skuteczność lizatów bakteryjnych, bo tak inaczej są określane, została potwierdzona podczas wielu badań klinicznych. Nie gwarantują one uniknięcia choroby, ale ograniczają częstość sezonowych infekcji układu oddechowego oraz stosowanie antybiotyków. Ich działanie opiera się na stymulacji tkanki limfatycznej, czego efektem jest zwiększona produkcja przeciwciał.  

Najnowsze badania wskazują też na możliwość stosowania ich w zapobieganiu alergii czy astmie już w niedalekiej przyszłości.   

W jakiej postaci występują szczepionki uodparniające i czy można dostać je bez recepty? 

Preparaty te dostępne są tylko na receptę, a ich stosowanie powinien kontrolować lekarz. 

Mogą występować w postaci: 

• tabletek, 
• kapsułek, 
• kropli do nosa. 

Najczęściej podawane są doustnie, rzadziej donosowo. 

Jak przebiega terapia? 

Pacjenci, którzy zdecydują się na tego typu terapię, powinni zdawać sobie sprawę, iż jest ona długotrwała. Pobudzanie mechanizmów obronnych jest procesem stopniowym i powolnym. 

W skład aktualnie dostępnych preparatów wchodzą m.in.: 

• Staphylococcus aureus, 
• Streptococcus pneumoniae, pyogenes, viridans, 
• Haemophilus influenzae, 
• Klebsiella pneumoniae. 

Zastosowanie preparatów dostępnych na polskim rynku to głównie profilaktyka nawracających zakażeń dróg oddechowych.  Zasady prowadzenia terapii są zależne od konkretnego preparatu, a także zaleceń lekarza. Preparaty różnią się między sobą schematami dawkowania. Wszystkie środki lecznicze przyjmujemy w cyklach różniących się długością stosowania oraz przerwami pomiędzy cyklami. 

Preparaty mogą być stosowane zarówno u dzieci, jak i dorosłych, różnią się jednak między sobą dolną granicą wieku, od którego mogą zostać zaordynowane. Terapię najlepiej należy rozpocząć w okresie wolnym od infekcji.  

Preparaty możemy stosować podczas trwania antybiotykoterapii, jednakże nie mogą zastępować działania antybiotyków – są jedynie uzupełnieniem leczenia. 

Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania szczepionek uodparniających? 

Tego typu preparatów nie powinny stosować osoby: 

• przyjmujące leki immunosupresyjne,  
• z chorobami autoimmunologicznymi,  
• stosujące terapię odczulającą, 
• dzieci poniżej 3 roku życia.  

Przeciwwskazane jest także przyjmowanie ich w czasie ciąży i karmienia piersią. 

Jakie działania niepożądane mogą wystąpić? 

Działania niepożądane pojawiają się dość rzadko. Mogą jednak wystąpić takie symptomy jak: 

• ból głowy,  
• kaszel,  
• biegunka, 
• bóle brzucha. 

Podsumowując, szczepionki immunologiczne przeznaczone są dla osób podatnych na infekcje górnych dróg oddechowych, ale bez wrodzonych zaburzeń odporności. 

Przeczytaj również:
Jakie zioła wzmocnią Twoją odporność?
Witamina D – sprzymierzeniec naszej odporności
Jak wzmocnić odporność u dzieci?
Szczepionki – przed czym chronią i jak wpływają na naszą odporność?