Leki przeciwwymiotne. Jak działają?

Co może wywoływać wymioty? 

Wymioty to nagły wyrzut treści pokarmowej z żołądka, na skutek silnych skurczów mięśni brzucha, przepony i mięśni klatki piersiowej. Często towarzyszą temu nudności.

Wymioty mogą być wywołane np. zatruciem pokarmowym oraz chorobami: 

• przewodu pokarmowego (choroba wrzodowa, stany zapalne jelit, uszkodzenie wątroby, kamica nerkowa),  
• ośrodkowego układu nerwowego (migreny, zapalenie opon mózgowych, guzy mózgu), 
• psychicznymi (bulimia, anoreksja). 

Wymioty mogą też być reakcją organizmu na stosowane leki czy wrażenia smakowe lub zapachowe. Są też jednym z objawów ciąży.  

W przypadku zatrucia pokarmowego, zatrucia lekami wymioty mają charakter nagły. Przewlekłe wymioty zazwyczaj są związane z inną chorobą i powinny zostać skonsultowane z lekarzem.  

Leczenie wymiotów możemy podzielić na przyczynowe i objawowe. W przyczynowym konieczne jest postawienie odpowiedniej diagnozy i leczenie choroby podstawowej. W leczeniu objawowym wykorzystywane są leki, które mają za zadanie zmniejszyć częstotliwość wymiotów.  

Leki przeciwwymiotne dla dorosłych 

W leczeniu objawowym wymiotów zastosowanie znajduje wiele leków, które mają różne mechanizmy działania.  

W zależności od przyczyny wymiotów, lekarz może zaproponować różne substancje.  

• Antagoniści dopaminy – metoklopramid, tietylperazyna;  
• antagoniści serotoniny – ondansetron, granisetron, tropisetron; 
• leki przeciwhistaminowe – prometazyna, dimenhydrant; 
• antagoniści neurokinin – aprepitant; 
• glikokortykosteroidy – deksametazon; 
• atypowe leki przeciwpsychotyczne – olanzapina. 

Leki te są głównie dostępne na receptę, w formie tabletek doustnych, roztworu do wstrzykiwań.  

Lekarz może zalecić ich stosowanie w przypadku: 

• wymiotów pojawiających się przy zaburzeniach żołądkowo-jelitowych, 
• zapobiegania wymiotom i nudnościom podczas chemioterapii i radioterapii, 
• wymiotów pojawiających się w okresie okołooperacyjnym, 
• nudności i wymiotów w przebiegu choroby lokomocyjnej, migreny. 

Leki przeciwwymiotne dla dzieci 

W przypadku pojawienia się wymiotów u dzieci często w leczeniu stosuje się te same substancje, co u osób dorosłych. Leki mogą być podawane w postaci roztworu do wstrzykiwań, czopków czy tabletek dla starszych dzieci. Podczas leczenia wymiotów u dzieci ważnym aspektem jest zapewnienie odpowiedniego nawodnienia, ponieważ dzieci są bardziej podatne na odwodnienie.  

Podczas wymiotów podawaj dziecku czystą wodę, najlepiej w temperaturze pokojowej, soki lub słabą herbatę. Możesz skorzystać także z elektrolitów, które dostarczą do organizmu dziecka odpowiednie minerały. Jeśli dziecko odmawia jedzenia, nie zmuszaj go. 

Skutecznym sposobem na zahamowanie wymiotów i nudności u dzieci jest podawanie imbiru. Imbir skutecznie hamuje nudności i wymioty związane z choroba lokomocyjną czy stosowaniem złożonych terapii. Dostępne są różne preparaty z imbirem w przyjaznej dla dzieci formie, np. pastylek do ssania, lizaków, syropów.  

Leki przeciwwymiotne bez recepty 

Jedynym lekiem przeciwwymiotnym dostępnym bez recepty jest dimenhydranat w formie tabletek doustnych lub roztworu w saszetkach. Lek ten mogą stosować dorośli oraz dzieci od 6. roku życia. Może być stosowany w zapobieganiu chorobie lokomocyjnej oraz leczeniu nudności i wymiotów, z wyjątkiem tych spowodowanych leczeniem chemioterapeutycznym.  

Leki przeciwwymiotne w ciąży 

Nudności i wymioty pojawiają się u około 70% kobiet w ciąży. Zazwyczaj są to łagodne objawy. U około 14% ciężarnych pojawiają się tzw. niepowściągliwe wymioty ciężarnych, których przebieg jest ciężki. W leczeniu wymiotów w ciąży można stosować leczenie farmakologiczne i niefarmakologiczne.  

Do substancji przeciwwymiotnych dozwolonych w okresie ciąży zaliczamy: 

• witaminę B6, 
• leki przeciwhistaminowe (difenhydramina, dimenhydramina, prometazyna, doksylamina), 
• antagonistów dopaminy (metoklopramid), 
• antagonistów serotoniny (ondansetron). 

O zastosowaniu konkretnego leku u kobiety ciężarnej może zdecydować jedynie lekarz ginekolog.  

Niefarmakologiczne metody leczenia wymiotów i nudności w ciąży to: 

• unikanie produktów spożywczych, które wywołują objawy – każda kobieta może inaczej reagować na dane pokarmy, więc jest to kwestia indywidualna; 
• akupresura – wg medycyny tradycyjnej uciskanie punktu P6 (pomiędzy dwoma wyczuwalnymi ścięgnami nadgarstka) stymuluje wydzielanie endorfin, co przekłada się na zmniejszenie częstotliwości, czasu trwania i nasilenia nudności; 
• imbir – chroni błonę śluzową żołądka, wspomaga motorykę przewodu pokarmowego, co pomaga kontrolować odruch wymiotny i odczucie nudności.