Matcha. Najzdrowsza herbata na świecie?

Tajniki produkcji matchy 

Matcha powstaje z liści herbaty chińskiej (Camellia sinensi), jednak jej produkcja znacznie różni się od wytwarzania zwykłej zielonej herbaty. Podczas uprawy rośliny są osłaniane przed słońcem za pomocą słomianych mat lub plandek na 14-28 dni przed zbiorem. W czasie procesu zacienienia herbata spowalnia wzrost, kumulując w sobie wartości odżywcze. Niedostatek promieni słonecznych wzmaga produkcję cennego chlorofilu, a także zapobiega przekształcaniu się L-teaniny w katechiny odpowiedzialne za gorzki posmak. Dzięki temu matcha uzyskuje słodki, łagodny smak.

W porównaniu do zwykłej zielonej herbaty matcha zawiera więcej pobudzającej kofeiny i aminokwasów, które nadają jej charakterystyczny smak.

Podczas zbioru liście dzieli się na kategorie jakościowe. Najmniejsze listki z czubka pędu trafiają do najwyższej klasy herbat, natomiast dolne liście do zwykłej herbaty. Następnie surowiec poddaje się działaniu pary wodnej, aby zachować świeży, zielony kolor, aromat i wartości odżywcze. Kolejnym etapem jest suszenie liści gorącym powietrzem. Ostatnim krokiem do uzyskania matchy jest powolne mielenie w granitowych lub kamiennych żarnach do uzyskania pudrowej konsystencji (wielkość ziaren mieści się w zakresie 5-15 μm). 

Matcha to bardzo drobno zmielony, intensywnie zielony proszek. Nasycenie koloru świadczy o jakości produktu. Ponieważ matcha łatwo się utlenia, tracąc cenne właściwości, powinno się ją przechowywać w szczelnie zamkniętym opakowaniu, które nie przepuszcza światła. 

Matcha – właściwości 

Właściwości antyoksydacyjne  

Wolne rodniki uszkadzają tkanki, przyczyniając się do rozwoju chorób i przyspieszając procesy starzenia organizmu. Na ich ilość wpływa m.in. stres, zła dieta czy zanieczyszczenie środowiska. Z pomocą przychodzi żywność zawierająca polifenole, które mają zdolność neutralizacji reaktywnych form tlenu. Znajdujący się w matchy galusan epigallokatechiny (EGCG) jest jednym z najsilniejszych przeciwutleniaczy występujących w przyrodzie. 

Wypicie jednej filiżanki matchy daje porównywalny efekt antyoksydacyjny co 10 filiżanek zwykłej zielonej herbaty. 

Hamowanie rozwoju nowotworów 

W wielu badaniach wykazano antynowotworowe właściwości katechin. Galusan epigallokatechiny zmienia metabolizm komórek nowotworowych poprzez hamowanie aktywności dehydrogenazy mleczanowej – enzymu biorącego udział w ich wzroście.

Picie zielonej herbaty znacznie obniża ryzyko wystąpienia m.in. raka prostaty, żołądka, jelita grubego czy przełyku. 

Działanie uspokajające  

Matcha zawiera czterokrotnie większą ilość L-teaniny niż zwykła zielona herbata, dzięki czemu jej wpływ na nasze samopoczucie jest silniejszy. To właśnie ten aminokwas odpowiada za pobudzanie fal alfa w mózgu. Efektem takiego działania jest stan odprężenia i spokoju oraz redukcja stresu.

Zwiększenie energii 

Ze względu na obecność kofeiny wypicie matchy powoduje stopniowy przypływ energii. Jednak w odróżnieniu od tradycyjnej kawy działanie pobudzające utrzymuje się dłużej, a niepożądane skutki uboczne, takie jak wzrost ciśnienia, nadpobudliwość czy nerwowość, zostają zniwelowane dzięki obecności L-teaniny. 

Dobroczynny wpływ na układ nerwowy 

L-teanina pomaga w utrzymaniu prawidłowego stężenia dopaminy i serotoniny w organizmie. Serotonina to neuroprzekaźnik wpływający m.in. na nasze samopoczucie, proces zasypiania czy apetyt. Niedobór serotoniny może prowadzić do bezsenności i depresji.

Dopamina syntetyzowana jest w mózgu i odpowiada za szereg procesów w naszym organizmie, np. koordynację ruchową, wydzielanie hormonów, poziom motywacji i energii oraz samopoczucie. Stąd też regularne picie herbaty matcha wpływa na poprawę nastroju, poziomu aktywności, zdolność do nauki i kreatywnego myślenia.

Wspomaganie odchudzania 

Matcha jest polecana jako suplement diety dla osób będących na diecie redukcyjnej, ponieważ przyspiesza metabolizm i ułatwia spalanie tkanki tłuszczowej. Badania wykazały, że osoby pijące ekstrakt z zielonej herbaty osiągały dwukrotnie lepsze wyniki w redukcji masy ciała w porównaniu do grupy kontrolnej.

Matcha ma również zdolność obniżania stężenia glukozy we krwi i redukuje poziom trójglicerydów, zapobiegając rozwojowi zaburzeń metabolicznych, takich jak cukrzyca, hipercholesterolemia czy nadciśnienie. 

Ochrona przed chorobami sercowo-naczyniowymi 

Jak pokazują liczne badania, u osób regularnie pijących matchę występuje znacznie niższe ryzyko śmierci spowodowanej chorobami układu sercowo-naczyniowego. Okazuje się, że katechiny zielonej herbaty, których w matchy jest najwięcej, działają nie tylko antyoksydacyjnie, ale też przeciwzakrzepowo i przeciwzapalnie. Ponadto japońscy naukowcy udowodnili, że galusan epigallokatechiny bierze udział w regeneracji elastyny – białka odpowiadającego za elastyczność tętnic.

Wsparcie układu odpornościowego 

Katechiny zawarte w herbacie matcha nie tylko niwelują wolne rodniki, ale także działają antywirusowo i antybakteryjnie. Oprócz tego bogactwo witamin (A, C, E) i minerałów (potas, wapń, żelazo, cynk) działa na organizm odżywczo i wspiera funkcjonowanie układu odpornościowego.

Matcha na silne mięśnie i mocne kości 

Badanie obejmujące 150 kobiet po menopauzie wykazało, że picie 1-2 filiżanek matchy dziennie przynosi poprawę gęstości tkanki kostnej, działa przeciwzapalnie i zwiększa siłę mięśniową. Matcha chroni przed złamaniami i zapobiega rozwojowi osteoporozy.

Matcha – przygotowanie naparu 

W japońskiej tradycji przygotowanie naparu z matchy ma ceremonialny charakter i trwa nawet godzinę. Do zaparzania używane są specjalne miseczki (Chawan), łyżeczki bambusowe (Chasaku) oraz bambusowa miotełka (Chasen), która służy do dokładnego wymieszania proszku z wodą aż do powstania gęstej piany.

W domowym zaciszu możesz wyjść poza ten schemat. Wystarczy zwykły kubek i elektryczny spieniacz do mleka.

1. Do kubka wsyp 1 łyżeczkę matchy.
2. Zalej do połowy wodą o temperaturze ok. 80°C.
3. Wymieszaj dokładnie spieniaczem.

Inne zastosowania matchy 

Matchę możesz dodać do wypieków, lodów, galaretek czy koktajli, by nadać im intensywnie zielony kolor. Matcha cieszy się również coraz większą popularnością jako składnik kosmetyków, zwłaszcza tych o działaniu przeciwstarzeniowym i detoksykującym. Jej dobroczynne właściwości wpływają na procesy regeneracyjne skóry, dostarczają witamin i mikroelementów oraz regulują wydzielanie serum. 

Matcha – przeciwwskazania 

Mimo tak wielu zalet picie nadmiernej ilości herbaty matcha nie jest wskazane. Ograniczenie się do picia jednej filiżanki naparu dziennie da nam wiele korzyści i pozwoli uniknąć niepożądanych efektów. 

Tak jak inne rodzaje zielonej herbaty zawierające katechiny, matcha może zaburzać wchłanianie żelaza z żywności. Osoby cierpiące na anemię z niedoboru żelaza powinny zachować odstęp między spożyciem posiłku a wypiciem filiżanki matchy.

Kobiety w ciąży powinny ograniczyć jej spożycie ze względu na wysoką zawartość kofeiny, która w nadmiarze może powodować poronienia, a także gorsze wchłanianie kwasu foliowego niezbędnego do prawidłowego rozwoju cewy nerwowej płodu.

Nie pij zielonych herbat na pusty żołądek i nie popijaj nimi leków. Przeciwwskazaniem do picia matchy jest także niewydolność wątroby.

Przeczytaj również:
Substytuty kawy – których warto spróbować?