Niedoczynność tarczycy. Jak wyglądają objawy?

Niedoczynność tarczycy – przyczyny 

Niedoczynność tarczycy dzielimy na pierwotną i wtórną. Przyczyny pierwotne są związane ze zmianami w samym gruczole tarczycy, wtórne – z chorobami przysadki lub podwzgórza. Ponadto przyczyny niedoczynności tarczycy dzielimy na nabyte i wrodzone.  

W przypadku nabytej, pierwotnej niedoczynności tarczycy największe znaczenia ma choroba Hashimoto oraz niedoczynność związana z terapią jodem, usunięciem tarczycy czy stosowaniem innych leków. Wtórne przyczyny niedoczynności nabytej są rzadko stwierdzane. Zazwyczaj związane są z niedoborem tyreotropiny (TSH), tyreoliberyny (TRH). 

Pierwotna wrodzona niedoczynność tarczycy jest związana zazwyczaj z niewykształceniem prawidłowego narządu tarczycy lub jego całkowitym brakiem.  

Subkliniczna niedoczynność tarczycy 

Subkliniczną niedoczynność tarczycy rozpoznaje się, gdy występuje podwyższone stężenie TSH przy jednoczesnym prawidłowym poziomie fT3 i fT4. Zazwyczaj pacjent nie odczuwa objawów niedoczynności tarczycy lub mogą być one subtelne.  

Badania przesiewowe wskazują, że subkliniczna niedoczynność tarczycy dotyka około 4-8% populacji. Postać subkliniczna może przejść w postać jawną niedoczynności tarczycy. 

Niedoczynność tarczycy 

Niedoczynność tarczycy to jednym słowem spowolnienie całego metabolizmu. Trudno ją rozpoznać, ponieważ wiele z objawów przypisujemy innym schorzeniom.

Co powinno Cię zaniepokoić?

• Wzmożona senność,
• przewlekłe zmęczenie,
• otyłość lub problem z utratą wagi, pomimo diety oraz aktywności fizycznej,
• trudności z koncentracją, rozproszenie, brak motywacji,
• zachwianie równowagi emocjonalnej, wewnętrzny niepokój, wrażenie depresji,
• nadmierne wypadanie i łamliwość włosów, sucha skóra,
• zaparcia, zmniejszona potliwość,
• niepłodność,
• obfite miesiączki,
• spadek libido.

Niedoczynność tarczycy w ciąży 

Niedoczynność tarczycy utrudnia zajście w ciążę oraz utrudnia utrzymanie jej i urodzenie zdrowego dziecka.  

Nieleczona niedoczynność tarczycy w ciąży może wiązać się z wystąpieniem: 

• anemii, 
• nadciśnienia ciążowego, stanu przedrzucawkowego, 
• przedwczesnego oddzielenia łożyska, 
• porodu przedwczesnego, 
• silnego krwawienia po porodzie, 
• niewydolności oddechowej u dziecka, 
• niskiej masy urodzeniowej dziecka, 
• nieprawidłowego rozwoju neuropsychicznego dziecka.  

Wśród czynników, które predysponują kobietę do rozwoju niedoczynności tarczycy w ciąży, są: 

• niedobór jodu, 
• wcześniejsze usuniecie części gruczołu tarczycy, 
• przyjmowanie leków z grupy kortykosteroidów, heparyny drobnocząsteczkowej, 
• choroby autoimmunologiczne. 

Jeśli planujesz ciążę lub jesteś w jej pierwszym trymestrze, wykonaj badanie poziomu TSH. 

Niedoczynność tarczycy – diagnostyka

Objawy, które możemy zaobserwować, są jedynie sygnałem pomocniczym. Niemniej jednak powinny one nas zmobilizować do wykonania badania tarczycy. Podczas diagnozowania niedoczynności tarczycy, w pierwszej kolejności wykonuje się badanie TSH – tzw. badanie przesiewowe. Wahania poziomu TSH są czasem obserwowane już na długo przed zmianą w hormonach tarczycy. Badanie TSH można wykonać bezpośrednio w laboratorium diagnostycznym lub oddać krew do badania w punkcie przychodni.

Ocenę stężenia TSH najlepiej wykonać rano. Po odebraniu wyniku sprawdź, czy mieści się on w tzw. zakresie referencyjnym (czyli ustalonych normach dla osób zdrowych). Wygodnym rozwiązaniem jest test na niedoczynność tarczycy do samodzielnego wykonania w domu. Wykrywa on z krwi podwyższony poziom TSH. Niezależnie jaką metodę wybierzesz, pamiętaj, aby wszystkie wyniki, które odbiegają od normy, zgłosić lekarzowi.

Niedoczynność tarczycy – wyniki 

Wartość TSH w niedoczynności wzrasta w odpowiedzi na obniżenie produkcji tyroksyny (fT4) i trójjodotyroniny (fT3). Normy poziomu TSH we krwi różnią się w zależności od wieku oraz stanu fizjologicznego.  

Ciąża: 

• I trymestr 0,01-2,32 µIU/ml; 
• II trymestr 0,1-2,35 µIU/ml; 
• III trymestr 0,1-2,65 µIU/ml. 

Nowy lek na niedoczynność tarczycy 

Nowy lek stosowany w niedoczynności tarczycy zawiera lewotyroksynę sodową, ale ma on postać roztworu doustnego. Jest to dobra alternatywa dla pacjentów, którzy mają problem z połykaniem tabletek. Forma płynna szybciej wchłania się w organizmie niż tabletki.

Zapytaj swojego lekarza endokrynologa o tę formę leku.  

Niedoczynność tarczycy – dieta 

Przy niedoczynności tarczycy dieta powinna być zbilansowana i urozmaicona. Ważne jest spożywanie produktów, które ograniczają rozwój chorób dietozależnych oraz zmniejszają stan zapalny. Wartość energetyczna diety powinna być dopasowana do potrzeb, dlatego warto skonsultować się w tej sprawie z dietetykiem. Ogólne założenia diety wskazują, że węglowodany powinny stanowić 55-75% zapotrzebowania energetycznego, białko 10-15%, a udział tłuszczów nie powinien przekraczać 30%.  

Dieta powinna pokrywać zapotrzebowanie na kilka kluczowych składników: 

• Jod – jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy. Występuje głównie w makrelach, małżach, dorszu, ostrygach, soli jodowanej czy wodzie mineralnej. 
• Selen – uczestniczy w procesie przemiany tyroksyny do trójjodotyroniny. Źródłami selenu w diecie są skorupiaki, ryby, czosnek, grzyby, orzechy brazylijskie.  
• Żelazo – jest czynnikiem, który warunkuje produkcję hormonów tarczycy. Jego obniżony poziom może powodować wzrost stężenia TSH we krwi. Żelazo znajdziemy w mięsie, nasionach lnu, pestkach dyni, maku, żółtkach jaj. 
• Cynk – warunkuje prawidłowe funkcjonowanie tarczycy. Źródłem cynku są pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona lnu, pestki dyni. 
• Błonnik – poprawia motorykę przewodu pokarmowego, reguluje częstotliwość wypróżnień. Jego źródłem są otręby pszenne, pełnoziarniste pieczywo, suszone owoce, surowe owoce i warzywa. 

Jeśli masz niedoczynność tarczycy, ogranicz spożywanie substancji wolotwórczych, które znajdują się w warzywach kapustnych, krzyżowych i roślinach strączkowych. Mowa tutaj np. o soi, rzepie, brukwi. 

Banany a niedoczynność tarczycy 

Przy terapii niedoczynności tarczycy ważne jest dostarczanie odpowiedniej ilości aminokwasów, w tym tyrozyny, która jest niezbędna do produkcji hormonów tarczycy. Bogate w tyrozynę są właśnie banany. To także doskonałe źródło minerałów, potasu, magnezu, jodu, wapnia oraz witamin A, E, K, C oraz z grupy B.  

Przeczytaj również:
Niedoczynność tarczycy u dzieci. Jak się objawia?